İşverenin İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı_{Çalıştırma Yükümlülüğü}

İÇİNDEKİLER

İçindekiler  

Önsöz  9

Kısaltmalar  19

§1 GİRİŞ  21

I. KONUNUN ÖNEMİ  21

II. İNCELEME YÖNTEMİ VE KONUNUN SINIRLANDIRILMASI  23

Birinci Bölüm  

GENEL BİLGİLER  

§2. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ  25

I. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAMI  25

1. Genel Olarak  25

2. İş Sağlığı Kavramı  27

3. İş Güvenliği Kavramı  29

II. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HAKKI  30

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkının Nitelendirilmesi  30

2. Anayasada Yer Alan İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkını Korumayı Amaçlayan Düzenlemeler  31

a. Sosyal Devlet İlkesi  32

b. Yaşama ve Sağlık Hakkı  33

c. Çalışma Hakkı ve Şartları  34

d. Sosyal Güvenlik Hakkı  35

III. TÜRK İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ MEVZUATI  36

1. Cumhuriyet Öncesi Dönem  36

2. 1923–1971 Dönemi  37

3. 1475 sayılı Kanun Dönemi  39

4. 4857 Sayılı Kanun Dönemi  41

a. AB Üyelik Sürecinde Çıkarılan Yönetmelikler  41

b. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırma Yükümlülüğüne İlişkin Düzenlemeler  44

5. 6331 sayılı Kanun Dönemi  46

a. Genel Olarak  46

b. 6331 Sayılı Kanunun Amacı ve Kapsamı  48

aa. Kanunun Amacı  48

bb. Kanunun Kapsamı  49

c. 6331 Sayılı Kanunun Temel Kavramları  55

aa. Genel Olarak  55

bb. Çalışan  55

cc. İşveren  63

dd. İşveren Vekili  64

ee. İşyeri  68

d. 6331 Sayılı Kanunun İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırma Yükümlülüğüne İlişkin Getirdiği Sistem  70

aa. Yürürlük ve Geçiş Süreci  70

bb. Yeni Sisteme Getirilen Temel Eleştiriler  73

IV. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNUN ULUSLARARASI KAYNAKLARI  76

1. Genel Olarak  76

a. ILO Düzenlemeleri  77

b. AB Normları  77

2. Kanunla Onaylanmış Milletlerarası Andlaşmaların Özelliği  78

V. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA GENEL HATLARIYLA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ MEVZUATI İLE İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ  79

1. Genel Olarak  79

2. Birleşik Krallık  80

3. Amerika Birleşik Devletleri  81

4. Almanya  83

5. Fransa  84

İkinci Bölüm  

İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ GÖREVLERİ, YETKİLERİ, YÜKÜMLÜLÜKLERİ, SORUMLULUKLARI, EĞİTİMLERİ VE ÇALIŞMA KOŞULLARI  

§3. İŞYERİ HEKİMİ  87

I. GENEL OLARAK  87

II. İŞYERİ HEKİMLİĞİNİN TANIMI, İŞYERİ HEKİMİNİN NİTELİKLERİ İLE HUKUKİ STATÜSÜ  87

1. Tanımı  87

2. Nitelikleri  88

a. Tıp Fakültesi Diplomasına Sahip Olmak  88

b. İşyeri Hekimliği Belgesine Sahip Olma Şartı  89

aa. Kural  89

bb. İstisna: 10’dan Az İşçisi Olan Az Tehlikeli İşyerleri İçin Tıp Fakültesi Diplomasının Yeterli Sayılması  90

3. Hukuki Statüsü  91

III. İŞYERİ HEKİMLİĞİ EĞİTİMİ  93

1. İşyeri Hekimliği Eğitimine İlişkin Genel Bilgiler  93

2. Eğitim Programı  94

3. Sınav  95

4. Diğer Hususlar  95

a. Eğitim Kurumlarına İlişkin Düzenlemeler  95

b. Eğiticilere İlişkin Esaslar  98

IV. İŞYERİ HEKİMİNİN GÖREVLERİ  98

1. Genel Görevleri  98

a. Rehberlik  100

b. Risk Değerlendirmesi  101

c. Sağlık Gözetimi  103

d. Eğitim, Bilgilendirme ve Kayıt  108

e. İlgili Birimlerle İşbirliği  110

2. Sözleşmede Yer Verilebilen Görevler (Özellikle Tedavi Hizmeti)  112

V. İŞYERİ HEKİMİNİN YETKİLERİ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ  114

1. Yetkileri  114

2. Yükümlülükleri  115

a. Yönetmelikte Yer Alan Yükümlülükler  115

aa. Sadakat Borcu ile Görevin İcrası Sırasındaki Diğer Yükümlülükleri  115

bb. Yetkili Merciye İhbar Yükümlülüğü  117

cc. Alınması Gereken Tedbirleri Onaylı Deftere Yazma Yükümlülüğü  118

dd. Meslek Hastalığı Teşhisi Halinde Sevk Yükümlülüğü  119

b. İşyeri Hekiminin Hekim Olarak Yükümlülükleri  120

aa. Teşhise İlişkin Yükümlülüğü  120

bb. Sadakat Borcu ve Özen Yükümlülüğü  121

cc. Çalışanı Aydınlatma Yükümlülüğü  121

dd. Sır Saklama Yükümlülüğü  122

VI. İŞYERİ HEKİMLİĞİ SÖZLEŞMESİ VE İŞYERİ HEKİMİNİN ÇALIŞMA KOŞULLARI  124

1. Sözleşmenin Yapılması ve Türü  124

a. Sözleşmenin Yapılması  124

b. Sözleşmenin Türü  125

aa. Belirli veya Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi Olması Bakımından  125

bb. Tam Süreli ve Kısmi Süreli İş Sözleşmesi Olması Bakımından  127

aaa. Genel Olarak  127

bbb. İşyeri Hekimlerinin Birden Fazla İşyerinde Görev Almasında Tabipler Odasının İzni Gerekir mi?  130

ccc. Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışan Tabipler ile Aile Hekimlerinin Durumu  131

2. Ücreti  131

a. Genel Olarak  131

b. TTB’nin İşyeri Hekimlerinin Asgari Ücretini Belirleme Yetkisinin Bulunup Bulunmadığının Değerlendirilmesi  132

3. Çalışma Süresi  134

4. Serbest Hekimlik ve İşyeri Hekimliğinin Birlikte Yürütülmesi  138

VII. İŞYERİ HEKİMİNİN SORUMLULUĞU  138

1. Genel Olarak  138

2. Hukuki Sorumluluk  139

a. İşyeri Hekiminin Çalışanlara Karşı Sorumluluğu  139

b. İşverenin İşyeri Hekimine Rücu  141

c. Sosyal Güvenlik Kurumunun İşyeri Hekimine Rücu  141

3. Yetki Belgesinin Askıya Alınması  142

4. Cezai Sorumluluk  143

§4. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI  145

I. GENEL OLARAK  145

II. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞININ TANIMI, İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ NİTELİKLERİ İLE HUKUKİ STATÜSÜ  145

1. Tanımı  145

2. Nitelikleri  146

a. Belirli Yükseköğretim Kurumlarından Mezun Olmak  146

aa. Kural  146

bb. İstisna: Çalışma Hayatını Denetleyen Müfettişler  147

b. İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesine Sahip Olma Şartı  148

aa. Genel Olarak  148

bb. İşyeri Tehlike Sınıfının Tespiti  149

cc. İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesinin Sınıfları  151

aaa. (A) Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi  151

bbb. (B) Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi  153

ccc. (C) Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi  154

dd. Kanunun Yürürlüğe Girdiği Sıradaki Mevcut Sertifika ve Belgelerin Durumu  156

c. Sektörel İş Güvenliği Uzmanlığı (Önemi ve Gerekliliği)  156

3. Hukuki Statüsü  157

III. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EĞİTİMİ  158

1. İş Güvenliği Uzmanlığı Eğitimine İlişkin Genel Bilgiler  158

2. Eğitim Programı  159

3. Sınav  161

4. Diğer Hususlar  163

a. Eğitim Kurumlarına İlişkin Düzenlemeler  163

b. Eğiticilere İlişkin Esaslar  164

IV. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ GÖREVLERİ  164

1. Genel Görevleri  164

a. Rehberlik  165

b. Risk Değerlendirmesi  168

aa. Genel Olarak  168

bb. Risk Değerlendirmesi Ekibi  170

cc. İş Güvenliği Uzmanının Risk Değerlendirmesindeki Rolü ve Risk Değerlendirmesinin Aşamaları  170

c. Çalışma Ortamı Gözetimi  174

d. Eğitim, Bilgilendirme ve Kayıt  175

e. İlgili Birimlerle İşbirliği  175

2. Sözleşmede Yer Verilebilen Görevler  176

V. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ YETKİLERİ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ  177

1. Yetkileri  177

2. Yükümlülükleri  178

VI. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI SÖZLEŞMESİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ ÇALIŞMA KOŞULLARI  180

1. Sözleşmenin Yapılması ve Türü  180

a. Sözleşmenin Yapılması  180

b. Sözleşmenin Türü  180

2. Ücreti  180

3. Çalışma Süresi  181

VII. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ SORUMLULUĞU  186

1. Genel Olarak  186

2. Hukuki Sorumluluk  186

a. İşverenin İş Güvenliği Uzmanına Rücu  186

b. Sosyal Güvenlik Kurumunun İş Güvenliği Uzmanına Rücu  187

3. Yetki Belgesinin Askıya Alınması  187

4. Cezai Sorumluluk  188

Üçüncü Bölüm  

İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI ÇALIŞTIRILMASINA  

İLİŞKİN ORTAK ESASLAR VE SORUNLAR  

§5. İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN YERİNE GETİRİLMESİ  191

I. GENEL OLARAK  191

II. YÜKÜMLÜLÜĞÜN YERİNE GETİRİLME BİÇİMLERİ  194

1. İşverenin Mevcut Çalışanları Arasından Görevlendirme Yapması  194

2. İşverenin İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanını Dışardan Hizmet Alımı Yoluyla Temin Etmesi  195

a. Genel Olarak  195

b. Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri  197

aa. Türk Hukukunda OSGB’ler  197

bb. OSGB’nin Kuruluşu ve OSGB Niteliğini Haiz Kuruluşlar  198

cc. OSGB ile İşveren Arasındaki Sözleşmenin Kurulması ve Hukuki Niteliği  199

c. Toplum Sağlığı Merkezleri  200

d. Dışardan Hizmet Alınan Kuruluşların İşverene Karşı Sorumluluğu  201

3. İşverenin Bu Görevi Kendisinin Üstlenmesi  202

III. İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ KURULMASI YÜKÜMLÜLÜĞÜ  203

1. İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi Oluşturma Yükümlülüğündeki İşyerleri  203

2. İşyeri Sağlık ve Güvenlik Biriminin İşleyişi  204

3. İSGB ve OSGB’lerin Görev, Yetki ve Sorumlulukları  204

§6. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNİN DESTEKLENMESİ  206

I. GENEL OLARAK  206

II. DEVLET DESTEĞİNDEN YARARLANMANIN ŞARTLARI  206

1. 6331 Sayılı Kanun Kapsamında Bir İşyerinin Mevcut Olması  206

2. Özel Sektör İşyeri Niteliğini Haiz Olmak  207

3. Çalışan Sayısı Ölçütü  207

4. İşyerinin Girdiği Tehlike Sınıfı Ölçütü  208

5. Desteğin Alınmasına Engel Bir Durum Olmaması  209

6. Yetkili Merciye Başvuru  210

III. DEVLET DESTEĞİNİN UYGULANMASI, SÜRESİ, FİNANSMANI VE UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ  211

1. Uygulanması  211

2. Süresi  211

3. Finansmanı  212

4. Uyuşmazlıkların Çözümü  213

§7. İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI ÇALIŞTIRAN İŞVERENİN SORUMLULUĞU  213

I. İŞVERENİN HUKUKİ SORUMLULUĞU  213

1. İşverenin Hukuki Sorumluluğunun Niteliği  213

a. Genel Olarak  213

b. İşverenin TBK m. 66 ve m. 116 Çerçevesinde Kusursuz Sorumluluğu  215

2. İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Zarar Neticesinde Karşılaşacağı Hukuki Yaptırımlar  217

a. Genel Olarak  217

b. Maddi Tazminat  217

c. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı  218

d. Manevi Tazminat  219

II. İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI ÇALIŞTIRILMASINA İLİŞKİN HÜKÜMLERE AYKIRILIK HALİNDE UYGULANACAK İDARİ PARA CEZALARI  221

1. Genel Olarak  221

2. İdari Para Cezalarının Muhatabı  222

3. İdari Para Cezalarının Miktarı  224

a. Maktu Nitelikteki İdari Para Cezalarının Yeniden Değerleme Oranında Artırılması  224

b. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Konusundaki Yükümlülüklerine Aykırı Hareket Eden İşverene Uygulanacak İdari Para Cezası  224

c. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının Görevlerini İfasına İlişkin Hükme Aykırı Hareket Eden İşverene Uygulanacak İdari Para Cezası  225

d. İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi Kurmayan İşverene Uygulanacak İdari Para Cezası  225

e. Yönetmeliklerde Belirtilen Yükümlülükleri Yerine Getirmeyen İşverene Uygulanacak İdari Para Cezası  226

4. İdari Para Cezalarına İtiraz  227

§8. İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ MESLEKİ BAĞIMSIZLIĞI VE İŞ GÜVENCESİ  228

I. İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ MESLEKİ BAĞIMSIZLIĞI  228

1. İş Sözleşmesinin Bağımlılık Unsurunun İşyeri Hekimi ile İş Güvenliği Uzmanı Açısından Değerlendirilmesi  228

2. İşyeri Hekimliği ve İş Güvenliği Uzmanlığı Mesleklerinin İcrasında Temel Alınması Gereken Etik Değerler  230

a. İşyeri Hekimliği Mesleği Bakımından Konunun Değerlendirilmesi  230

b. İş Güvenliği Uzmanlığı Mesleği Bakımından Konunun Değerlendirilmesi  231

3. 6331 Sayılı Kanun ve İkincil Mevzuatta Yer Verilen Mesleki Bağımsızlığı Korumayı Amaçlayan Hükümler  231

II. YETKİLİ MERCİYE İHBAR YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN ENGELLENMESİ HALİNDE DOĞACAK TAZMİNAT  233

III. İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ İŞ GÜVENCESİ  234

1. Genel Olarak  234

2. İşyeri Hekimleri ve İş Güvenliği Uzmanlarına Yönelik Özel İş Güvencesi Hükümleri Olmalı mı?  237

IV. İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNE İLİŞKİN ALTERNATİF BİR SİSTEM ÖNERİSİ  241

Sonuç  243

Kaynakça  249

Kavramlar Dizini  263