Türk Ceza Hukukunda Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Suçları
Yrd. Doç. Dr. Fatma KARAKAŞ DOĞAN
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER V
SUNUŞ XIII
ÖNSÖZ XV
KISALTMALAR XVII
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KAVRAMI TÜRLERİ VE TARİHİ GELİŞİMİ UYUŞTURUCU İLE MÜCADELE SÖZLEŞMELER KURULUŞLAR VE BAZI ÜLKE İÇ HUKUKLARI
&1. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KAVRAMI TÜRLERİ VE TARİHİ
GELİŞİMİ 7
I. GENEL OLARAK 7
II. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KAVRAMI VE TÜRLERİ 9
1.Kavram 9
2. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddelerin Türleri 12
a. Kavram 12
b. Afyon ve Türevleri 16
aa. Genel Olarak 16
bb. Morfin 18
cc. Baz Morfin 19
dd. Eroin 19
ee. Kodein 21
c. Kokain ve Türevleri 21
aa. Genel Olarak 21
bb. Kokain 21
cc. Krak 23
d. Kenevir ve Türevleri 24
aa. Genel Olarak 24
bb. Esrar 25
cc. Kubar Esrar 26
e. Sentetik Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeler 27
f. Kimyasal Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddeler 30
III. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDELERİN TARİHİ GELİŞİMİ 31
1. Genel Olarak 31
2. XVIII. Yüzyıl ve Sonrası Dönemde Uyuşturucu ve Uyarıcı Maddeler 33
3. Türkiye’de Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddelerin Tarihi Gelişimi 36
a. Osmanlı Devleti Dönemi 36
b. Cumhuriyet Dönemi 39
&2. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDELERLE MÜCADELEDE BİRLEŞMİŞ
MİLLETLER VE AVRUPA BİRLİĞİ EKSENLİ SÖZLEŞME VE KURULUŞLAR 45
I. GENEL OLARAK 45
II. ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER 46
1. İkinci Dünya Savaşından Önce Yapılan Uluslararası Sözleşmeler 47
a. 1909 Şanghay Afyon Konferansı 47
b. 1912 Lahey Afyon Sözleşmesi 48
c. 1914 Lahey Afyon Konferansı 49
d. 1925 Cenevre Afyon Sözleşmesi 50
e. 1931 Cenevre Afyon Protokolü 50
f. 1936 Zararlı İlaçların Gayrimeşru Ticaretinin Yasaklanması Hakkında Cenevre Sözleşmesi 51
2. İkinci Dünya Savaşından Sonra Yapılan Uluslararası Sözleşmeler 51
a. 1948 Paris Protokolü 51
b. 1953 New York Afyon Protokolü 52
c. 1961 Uyuşturucu Maddelere İlişkin Tek Sözleşmesi (Single Convention on
Narcotic Drugs) 52
d. 1971 Psikotropik Maddelere Dair Sözleşme (Convention on Psychotropic Substances, 1971) 54
e. 1988 Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerin Kaçakçılığı Hakkında Sözleşme 56
f. Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerin Yasa Dışı Üretiminde Sıkça Kullanılan
Ara ve Kimyasal Maddelere Dair Sözleşme 57
III. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER VE AVRUPA BİRLİĞİ EKSENLİ KURULUŞLAR 58
1. Genel Olarak 58
2. Birleşmiş Milletlere Bağlı Kuruluşlar 58
a. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi (United Nations Office on Drugs
and Crime-UNODC) 59
b. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu Maddeler Komisyonu (the Commission on
Narcotic Drug-CND) 59
c. Birleşmiş Milletler Yakın ve Ortadoğu Yasa Dışı Uyuşturucu Ticareti Alt
Komisyonu 60
d. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu Kontrol Kurulu (International Narcotics Control Board-INCB) 60
e. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu Madde Kaçakçılığı ile Mücadele Eden Ulusal
Kuruluş Bölüm Başkanları 61
f. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 61
3. Avrupa Birliğine Bağlı Kuruluşlar 62
a. The Pompidou Group 64
b. Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (European
Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction-EMCDDA) 64
c. Mini Dublin Group 66
d. Avrupa Polis Ofisi/Avrupa Kanun Uygulayıcılar Birimi (Europol) 66
e. Güneydoğu Çalışma Grubu 68
&3. TÜRKİYE’DE UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İLE MÜCADELE 69
I. GENEL OLARAK 69
II. ANAYASAL DÜZENLEME VE ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI 70
III. KANUNLAR 72
1. 3298 Sayılı Uyuşturucu Maddelerle İlgili Kanun 72
2. 2313 Sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun 74
3. 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu 76
4. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu 78
5. Uyuşturucu Maddelerle İlgili Diğer Kanunlar 78
a. Toprak Mahsulleri Ofisi Kanunu 78
b. Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun 79
c. Posta Kanunu 80
d. 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu 80
e. Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanunda, 2313 Sayılı Uyuşturucu
Maddelerin Murakebesi Hakkında Kanunda, 657 Sayılı Devlet Memurları
Kanununda ve 178 Sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında
Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair 4208 Sayılı Kanun 81
f. Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun 82
g. Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddelerin Kötüye Kullanımına İlişkin Diğer
Düzenlemeler 82
IV. ULUSAL UYUŞTURUCU POLİTİKA VE STRATEJİ BELGESİ 83
V. TÜRKİYE UYUŞTURUCU VE UYARICI MADDE BAĞIMLILIĞI İZLEME MERKEZİ (TUBİM) 84
&4. BAZI ÜLKE HUKUKLARINDA UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDELERE İLİŞKİN
DÜZENLEMELER 87
I. GENEL OLARAK 87
II. BAZI ÜLKE İÇ HUKUKLARI 88
1. Amerika Birleşik Devletleri 88
2. Fransa 92
3. Birleşik Krallık 96
4. Almanya 99
5. İsviçre 103
6. Rusya 106
7. Hollanda 109
8. Sudi Arabistan 113
9. Kıbrıs Adası Örneği 114
a. Genel Olarak 114
b. Kuzey Kıbrıs 116
c. Güney Kıbrıs 119
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK CEZA KANUNUNDA UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇLARI
&5. TÜRK CEZA KANUNUNDA UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE
TİCARETİ MADDE SUÇLARI 123
I. GENEL OLARAK 123
1. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Sorunu ile Mücadele ve Sınırlar 123
2. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Suçlarında Suç ve Ceza Politikası 129
3. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Suçlarının Hukukumuzdaki Gelişimi 136
II. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ SUÇLARI 137
1. Kavram 137
2. Korunan Hukuksal Değer 138
3. Suçun Maddi Konusu 140
4. Suçun Faili 143
5. Suçun Maddi Unsuru 145
a. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal İthal ve İhraç Suçunun Maddi Unsuru 146
aa. İmal 147
bb. İthal 152
cc. İhraç 157
b. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Ticareti Suçunun Maddi Unsuru 161
aa. Satmak 163
bb. Satışa Sunmak 164
cc. Başkalarına Vermek 165
dd. Sevk Etmek 167
ee. Nakletmek 168
ff. Depolamak 170
gg. Satın Almak 171
hh. Kabul Etmek 172
ıı. Bulundurmak 172
c. TCK m.188/7’de Yer Alan Suçun Maddi Unsuru 175
6. Suçun Manevi Unsuru 177
7. Suçun Hukuka Aykırılık Unsuru 182
8. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 187
a. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçlarının Nitelikli Halleri 187
aa. Suçun Maddi Konusunun Verildiği veya Satıldığı Kişinin Çocuk Olması 187
bb. Suçun Maddi Konusunun Eroin, Kokain, Morfin veya Baz Morfin Olması 188
cc. Suçun Üç veya Daha Fazla Kişi Tarafından Birlikte İşlenmesi 192
dd. Suçun Bir Örgütün Faaliyeti Çerçevesinde İşlenmesi 195
ee. Suçun Sağlık Alanında Çalışanlar Tarafından İşlenmesi 204
b. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçlarına Teşebbüs 205
aa. Kavram 205
bb. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal, İthal ve İhraç Suçuna Teşebbüs 206
aaa. Kavram 206
bbb. İmal Suçuna Teşebbüs 206
ccc. İhraç Suçuna Teşebbüs 208
ddd. İthal Suçuna Teşebbüs 208
cc. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Ticareti Suçuna Teşebbüs 211
c. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçlarında İştirak 212
aa. Kavram 212
bb. Toplu Olarak İşleme 214
cc. Örgüt Faaliyeti Çerçevesinde İşleme 214
dd. Gizli Soruşturmacının Konumu 216
aaa. Kavram 216
bbb. Türk Hukukunda Gizli Soruşturmacı 218
ccc. AİHM Kararlarında Gizli Soruşturmacı 221
d. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçlarının İçtimaı 225
aa. Zincirleme Suç 225
bb. Fikri İçtima 231
e. Etkin Pişmanlık 234
aa. Cezayı Kaldıran Etkin Pişmanlık 235
bb. Cezada İndirime Yol Açan Etkin Pişmanlık 238
9. Yaptırımı 240
a. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal, İthal ve İhraç Suçlarının Yaptırımı 241
b. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Ticareti Suçunun Yaptırımı 243
c. Üretimi Resmi Makamların İznine veya Satışı Yetkili Tabip Tarafından
Düzenlenen Reçeteye Bağlı Olan ve Kullanıcı Üzerinde Uyuşturucu veya
Uyarıcı Madde Etkisi Yaratan Her Türlü Madde Ticareti Suçunun Yaptırımı 244
d. Uyuşturucu veya Uyarıcı Etki Doğurmamakla Birlikte, Uyuşturucu veya Uyarıcı
Madde Üretiminde Kullanılan ve İthal veya İmali Resmi Makamların İznine
Bağlı Olan Maddeleri İthal Etmek, İmal Etmek, Satmak, Satın Almak, Sevk
Etmek, Nakletmek, Depolamak veya İhraç Etmek Suçunun Yaptırımı 245
e. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Ticareti Suçlarında Cezayı Artıran Haller 246
f. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbiri Uygulanması 247
10. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçlarının Yurtdışında
İşlenmesine İlişkin Özellikler 249
a. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Suçlarına İlişkin Genel Özellikler 249
b. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İhraç Suçuna Özgü “Ne Bis İn İdem” Kuralı 250
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK CEZA KANUNUNDA UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KULLANILMASINI KOLAYLAŞTIRMA VE KULLANMA SUÇLARI İLE ÖZEL CEZA KANUNLARINDA YER ALAN UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE SUÇLARI
&6. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KULLANILMASINI KOLAYLAŞTIRMA
SUÇU 257
I. GENEL OLARAK 257
II. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KULLANILMASINI KOLAYLAŞTIRMA SUÇU 257
1. Kavram 257
2. Korunan Hukuksal Değer 258
3. Suçun Maddi Unsuru 259
A. KAVRAM 259
B. SEÇİMLİK HAREKETLER 259
AA. ÖZEL YER DONANIM VEYA MALZEME SAĞLAMA 259
BB. KULLANANLARIN YAKALANMASINI ZORLAŞTIRACAK ÖNLEMLER ALMA 260
CC. KULLANMA YÖNTEMLERİ KONUSUNDA BAŞKALARINA BİLGİ VERME 261
DD. KULLANMAYI ALENEN ÖZENDİRMEK VEYA BU NİTELİKTE YAYIN YAPMAK 261
C. FAİL 262
D. SUÇUN MADDİ KONUSU 262
4. Suçun Manevi Unsuru 263
5. Hukuka Aykırılık Unsuru 264
6. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 264
a. Suçun Nitelikli Halleri 264
b. Teşebbüs 264
c. İştirak 265
d. İçtima 265
7. Suçun Yaptırımı 267
&7. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KULLANMA SUÇU 269
I. GENEL OLARAK 269
1. Kavram 269
2. Kullanma Fillerinin Suç Olmaktan Çıkarılması Eğilimi 271
3. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanma Fiillerinde Suç Politikası 274
4. Görüşümüz 279
II. TÜRK CEZA KANUNUNDA UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE KULLANMA SUÇU 280
1. Kavram 280
2. Korunan Hukuksal Yarar 280
3. Suçun Maddi Unsuru 281
a. Fail 281
b. Mağdur 282
c. Suçun Maddi Konusu 282
d. Seçimlik Hareketler 284
aa. Satın Almak 285
bb. Kabul Etmek 285
cc. Bulundurmak 285
dd. Kullanmak 287
4. Suçun Manevi Unsuru 288
5. Hukuka Aykırılık Unsuru 291
6. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 292
a. Kavram 292
b. Teşebbüs 292
c. İştirak 294
d. İçtima 295
7. Yaptırım 297
a. Ceza ve Güvenlik Tedbiri 297
b. Kusurluluğu Kaldıran ya da Azaltan Neden Olarak Uyuşturucu veya Uyarıcı
Madde Bağımlılığı 300
c. Etkin Pişmanlık 300
aa. Kavram 300
bb. Şahsi Cezasızlık Nedeni Olarak Etkin Pişmanlık 301
cc. Cezada İndirime Yol Açan Neden Olarak Etkin Pişmanlık 302
dd. Tedavi Olmak İsteyen Kullanıcılar Hakkında Ceza Verilmemesine Yol Açan
Etkin Pişmanlık 303
d. Kullanma Suçlarında Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 304
aa. Kavram 304
bb. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanma Suçlarında Kamu Davasının Ertelenmesinin Özel Koşulları 305
cc. Ertelemeye Bağlı Güvenlik Tedbirleri 306
&8. ÖZEL CEZA KANUNLARINDA YER ALAN UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE
SUÇLARI 309
I. GENEL OLARAK 309
II. HAŞHAŞ BİTKİSİ YETİŞTİRME VEYA HAM AFYON ÜRETMEYE İLİŞKİN SUÇLAR 309
1. Kavram 309
2. İzinsiz Olarak Haşhaş Yetiştirmek Suçu 311
3. İzne Aykırı Olarak Haşhaş Yetiştirmek 311
4. İzinsiz Ham Afyon Üretmek Suçu 311
5. İzinli Olarak Üretilen Ham Afyon veya Kapsülün Kısmen veya Tamamen
Teslim Edilmemesi Suçu 312
III. KENEVİR BİTKİSİ YETİŞTİRMEYE İLİŞKİN SUÇLAR 312
1. Kavram 312
2. İzinsiz veya İzne Aykırı Olarak Kenevir Bitkisi Yetiştirmek Suçu 312
a. Kenevir Ekme Suçu 312
aa. Ekim Bölgesinde Kenevir Ekimi Yapmak 313
aaa. İzin Belgesi Almadan, İzin Belgesi Almasına Rağmen Belgesinde
Belirtilen Alandan Fazla Yerde veya İzin Belgesinde Kayıtlı Yerden
Başka Yerde Kenevir Ekimi Yapmak 313
bbb. Esrar Elde Etmeye Yönelik Olarak Kenevir Ekimi Yapmak 314
bb. İzin Bölgesi Dışında Kenevir Ekimi Yapmak 315
aaa. Esrar Elde Etmek İçin Kenevir Ekimi Yapmak 315
bbb.Çeşitli Amaçlarla Kenevir Ekimi Yapmak 315
cc. Kendi Kullanımı İçin Esrar Elde Etmek Amacıyla Kenevir Ekimi Yapmak 316
b. Kenevir Ekme Suçunda Failin Kastının Tespiti 317
c. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 318
aa. Kenevir Ekme Suçunda Zincirleme Suç Hükümlerinin Uygulanması 318
bb. Kenevir Ekme Suçuna Teşebbüs 318
3. Kanuna Aykırı Olarak Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Satışı Yapmak 319
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME 31921
KAYNAKLAR 3217
