- Ahlaka Aykırı Fiillerden Sorumluluğun Amacı, Şartları Ve Sonuçları
- Ahlaka Aykırı Fiillerden Dolayı Tazminat Sorumluluğu Bağlamında Özellik Arz Eden Bazı Durumlar
- Ahlaka Aykırı Fiillerden Sorumluluğun Uygulama Alanı Ve Somut Uygulama
Önsöz
Bu Çalışma, Üniversitelerarası Kurul’a Doçentlik Tezi Olarak Sunulmak Üzere Hazırlanmıştır. “Ahlaka Aykırı Bir Fiille Kasten Verilen Zararın Tazmini” Konusu Ve Dolayısıyla Tbk M. 49 F.2 Hükmü İle İlk Tanışmam, Herhalde Galatasaray Üniversitesi’nin Hukuk Fakültesi’ndeki Lisans Öğrenimim Sırasında, İlk Defa Medeni Hukuk Dersini Takip Ettiğim Güne Rastlar. O Günden Bu Güne De, Konu Çeşitli Vesilelerle Karşıma Çıkmış Ve Yoğun İlgimi Celbetmiştir. Lisans Günlerinden Beri Üzerinde Çalışmayı Arzu Ettiğim Bu Konuya Yoğunlaşma Ve Konuyla Alakalı Olarak Zaman İçinde Geliştirdiğim Fikirleri Kapsamlı Bir Araştırma İçinde Ele Alma İmkânını İse, İlk Defa İstanbul’da Geçirdiğim Yedek Subaylık Döneminde Buldum. Aradan Geçen Zamanda, Çalışma Gittikçe Daha Da Gelişti. Bu Konunun Doçentlik Tez Konusu Olarak Seçilmesinde İse, Türk Hukukunda Sadece Bu Konuyu Tüm Boyutlarıyla Ele Alan Çok Fazla Akademik Çalışma Olmaması Da Teşvik Edici Olmuştur. Çalışmanın Hazırlanmasında Birçok Kişinin Maddi Ve Manevi Anlamda Desteği Oldu. Bu Vesileyle Kendilerine Teşekkür Etmeyi Bir Borç Bilirim: Öncelikle Bu Tez Çalışmasının Gerektirdiği Vakti Bana Cömertçe Sağlayan Ve Beni Her Fırsatta Teşvik Eden Fakültemizin Dekanı, Sayın Hocam, Prof. Dr. Havva Karagöz’e Ne Kadar Teşekkür Etsem Azdır. Akademik Hayatımın Her Bir Aşamasında Samimi Desteğini Ve Değerli Fikirlerini Benden Esirgemeyen Ve Çalışmalarımı Her Zaman Büyük Bir Ciddiyetle Takip Eden Kıymetli Hocam Prof. Dr. Rona Serozan’a Da Özel Olarak Teşekkürlerimi Sunarım. Değerli Hocalarım, Prof. Dr. Burak Özen Ve Doç. Dr. İpek Sağlam, Çalışmalarıma Gösterdikleri Yakın İlgi Ve Çetrefilli Hukuki Problemler Karşısında Her Başım Sıkıştığında Sundukları Fikir Alışverişi İmkânı Bakımından Benim İçin Her Zaman Özel Bir Yere Sahip Olacaklar. Yedek Subaylık Dönemimde Görevli Olduğum Mesai Saatlerinin Dışında Sık Sık Ziyaret Edebilme Fırsatını Bulduğum Galatasaray Üniversitesi Ve İstanbul Üniversitesi Kütüphaneleri Bana O Dönemde İhtiyacım Olan Çalışma Ortamını En İyi Şekilde Sundular. Bu Bağlamda Her İki Kütüphanenin Çok Değerli Çalışanlarına, Özellikle Galatasaray Üniversitesi’nden Sayın İsmail Hakkı Bayraktar’a Ve İstanbul Üniversitesi’nden Sayın Necmiye Özcan’a En İçten Teşekkürlerimi Sunarım. Bu Çalışmanın Araştırma Kısmının Yapılmasında Yoğun Tempoları Arasında Bana Vakit Ayıran İki Özel Kişiye De Ayrıca Teşekkür Etmek İsterim: Bunlardan İlki Çalışmayı Da Kendisine İthaf Ettiğim Sevgili Kardeşim Av. Merve Bülvin Kapancı’dır. Kendisi İsviçre’de Yürüttüğü Yüksek Lisans Çalışmaları Esnasında Deyim Yerindeyse Elim Kolum Olmuş, Birçok Esere Kolaylıkla Ulaşabilmemi Sağlamıştır. Diğer Taraftan, Cenevre Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde Araştırma Görevlisi Olarak Bulunan Değerli Arkadaşım Ece Velioğlu Yıldızcı’nın Kendi Yürüttüğü Doktora Çalışmaları Arasında Bir Yandan Da Her İhtiyaç Duyduğumda Bana Sağladığı Kaynak Desteği Yadsınabilir Değildir. Hiç Şüphesiz, Çalışmalarımın Her Aşamasında Gösterdikleri Samimi Destek, Sevgi Ve Sabırları İçin İse Başta Annem Handan Lamia Kapancı, Babam Ferruh Kapancı Ve Anneannem Semia Kiraz Olmak Üzere Tüm Aileme Ve Sevgili Arkadaşım Yrd. Doç. Dr. Başak Başoğlu’na Da Özellikle Minnettarım. Son Olarak Çalışmamı Yayımlama İnceliğini Gösteren Vedat Kitapçılık’a Ve Sayın Vedat Carbaş’a Özel Olarak Teşekkürlerimi Sunarım. Sayfa Düzeni Ve Kapak Tasarımındaki Özenli Çalışmaları İçin De Sayın Berrin Doğrul’a Ve Sayın Fatih Kuzubaş’a Ayrıca Teşekkür Ederim.
Kadir Berk Kapancı
- İstanbul, 15 Haziran 2016 İçindekiler Önsöz Vıı
- Kısaltmalar Cetveli Xv Giriş 1 §1 – Ahlaka Aykırı Fiillerden Sorumluluğun Amacı, Şartları Ve Sonuçları
I. Tbk M. 49 F.2 Hükmünün Amacı Ve Kökeni 7 Iı. Tbk M. 49 F.2’nin Uygulama Şartları 12 1. Ahlaka Aykırı Fiil 12 2. Kast 22 3. Zarar 34 4. Nedensellik Bağı 40 Iıı. Tbk M. 49 F.2’nin Şartları Oluştuğunda Zarar Görenin Başvurabileceği İmkânlar 43 Iv. Ahlaka Aykırı Fiillerden Dolayı Tazminat Sorumluluğunda Zamanaşımı 51 §2 – Ahlaka Aykırı Fiillerden Dolayı Tazminat Sorumluluğu Bağlamında Özellik Arz Edenbazı Durumlar V. Ahlaka Aykırı Fiillerden Dolayı Tazminat Sorumluluğu Önceden Yapılan Bir Anlaşma Veya Zarar Görenin Rıza Göstermesi İle Bertaraf Edilebilir Mi? 57 Vı. Ahlaka Aykırı Fiillerden Dolayı Verilen Zarardan Birden Fazla Tazminat Sorumlusunun Bulunması 63 Vıı. Ahlaka Aykırı Fiillerden Dolayı Tazminat Yaptırımıyla Gerçek Olmayan Vekâletsiz İş Görmeden Doğan Menfaat Devri Yaptırımının İlişkisi 73 §3 – Ahlaka Aykırı Fiillerden Sorumluluğun Uygulama Alanı Ve Somut Uygulama Örnekleri Vııı. Tbk M. 49 F.2 Hükmünün Uygulama Alanı 83 1. Genel Olarak 83 2. Özel Olarak 86 A. Bir Başkasının Sözleşmesel İlişkisine Müdahaleden Dolayı Oluşan Zararın Tazmininde 86 B. Bir Alacak Hakkının (Dolaylı Olarak) Konusunu Oluşturan Değerlere Doğrudan Halel Getirilmesinden Doğan Zararın Tazmininde 110 C. Bir Yenilik Doğuran Hakkın (Dolaylı Olarak) Konusunu Oluşturan Değerin Bir Başkasına Devredilmesi Nedeniyle Uğranılan Zararın Tazmininde 112 D. Sözleşmenin Geçersiz Olmasına Yol Açılmasından Veya Geçersizlik Bir Tarafça Bilindiği Halde Diğer Tarafın Uyarılmamasından Doğan Zararın Tazmininde 120 E. Sözleşme Yapma Zorunluluğunda Kendisiyle Sözleşme İlişkisi Kurulmayan Kişinin Zararının Tazmininde 121 F. Yansıma Zararın Tazmininde 128 G. Sözleşme Dışı Yanlış Tavsiye, Öğüt Veya Bilgi Verilmesine Bağlı Olarak Doğan Zararın Tazmininde 132 H. Yardıma İhtiyacı Olan Kişiye Yardım Edilmemesine Veya Bir Başkasını Bekleyen Tehlikenin Bildirilmemesine Bağlı Olarak Doğan Zararların Tazmininde 134 İ. Açık Artırma (Veya Eksiltme) Yoluyla Yapılan Satışlarda İhalenin İptali Nedeniyle Uğranılan Zararın Tazmininde 137 J. Teminat Amaçlı Garanti Sözleşmelerinde Garanti Verenin Esas Borçluya Rücu Etmesinde 142 K. Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan İade Alacağının Konusunu Devralan Veya İade Alacağına Halel Getiren Kişiden Tazminat Talep Edilmesinde 143 L. Muvazaalı Bir Alacağın Temlikinde Borçlunun Uğradığı Zararı İlk (Sözde) Alacaklıdan Tazmininde 147 M. İnançlı İşlemlerde İnananın Uğradığı Zararın Tazmininde 151 N. Zilyetliğin Havalesinde Zilyetliği Havale Yoluyla Kazanan Yeni Dolaylı Zilyedin Uğradığı Zararın Tazmininde 158 O. Tenkis Davasının Konusunu Oluşturan Değerin (Sağlar Arası) Kazandırma Lehdarı Tenkis Yükümlüsü Tarafından Bir Başka (Üçüncü) Kişiye Devredilmesi Halinde, Saklı Paylı Mirasçının Uğradığı Zararın Tazmininde 159 P. Know-How’ın (Yararlı Teknik/Ticari Bilgi Ve/Veya Becerilerin) Hukuken Korunmasında 164 Q. “Sanal Para” (Virtual Money) Değerlerinin Hukuken Korunmasında 168 R. İşyerinde Psikolojik Tacize (Mobbing) Bağlı Olarak Doğan Zararın Tazmininde 174 S. Hak Arama Özgürlüğü Bağlamında Dava Ve Şikayet Haklarının Kötüye Kullanılmasından Doğan Zararın Tazmininde 177 3. Tbk M. 49 F.2’nin Uygulama Alanına Gireceği Şüpheli Durumlar 181 A. Kişilik Hakkı İhlalinin Gerçekleşmediği Durumlarda -Salt- Manevi Zararın Tazmini Bakımından Tbk M. 49 F.2’ye Başvurulabilir Mi? 181 B. Dolaylı Temsile Başvurulmak Suretiyle Tapu Sicilindeki Yolsuz Tescile Dayalı Olarak Gerçekleşen İyiniyetle Ayni Hak Kazanımlarında Eski (Gerçek) Hak Sahibinin Bu Duruma Bağlı Zararının Tazmininde Tbk M. 49 F.2’ye Başvurulabilir Mi? 185 C. Eksik Borçların İfa Edilmemesi Nedeniyle Oluşan Zararın Tazmini İçin Tbk M. 49 F.2’ye Başvurulabilir Mi? 189 Ix. Yargıtay Kararlarından Tbk M. 49 F.2 İle İlgili Bazı Somut Uygulama Örneklerinin Değerlendirilmesi 190 1. Genel Olarak 190 2. Özel Olarak 191 A. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 29.09.1962 Tarihli Ve E. 4629 – K. 7109 Sayılı Kararı (“Sözleşmenin Geçersiz Olduğunun Sonradan İleri Sürülmesi”) 191 B. Yargıtay 13. Hukuk Dairesi’nin 07.12.1981 Tarihli Ve E. 7372 – K. 7937 Sayılı Kararı (“Kiraya Verilmiş Olan Eşyanın Geri Elde Edilerek Bir Başkasına Kiraya Verilmesi”) 193 C. Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nin 02.06.1984 Tarihli Ve E. 22 – K. 623 Sayılı Kararı (“Orman Sahasında Yetkisiz Ağaç Kesilmesine Ses Çıkarılmaması”) 194 D. Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nin 16.06.1986 Tarihli Ve E. 3849 – K. 4732 Sayılı Kararı (“Başkasına Ait Eşyanın Kendisine Aitmiş Gibi Gösterilmesi Ve Üzerine Haciz Koyulmasına Kayıtsız Kalınması”) 197 E. Yargıtay 13. Hukuk Dairesi’nin 15.04.1993 Tarihli Ve E. 1993 – K. 3207 Sayılı Kararı (“Kira Konusu Eşyanın İlk Kiracıya Zarar Verilmesi Amacıyla Bir Başkasına Kiraya Verilmesi”) 199 F. Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 23.02.1995 Tarihli Ve E.7138 – K. 1522 Sayılı Kararı (“Önalım Hakkının Dolaylı Olarak Konusunu Oluşturan Anonim Ortaklık Paylarının Üçüncü Bir Kişiye Devredilmesi”) 200 G. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 01.10.1997 Tarihli Ve E. 4-327 – K. 765 Sayılı Kararı (“Dava Sürecinin Haksız Şekilde Uzatılması”) 203 H. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 17.03.1999 Tarihli Ve E. 14–155 – K. 150 Sayılı Kararı (“Bir Kişiye Haricen Satıldığı Bilinen Taşınmazın Bir Başkasına Devredilmesi”) 205 İ. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi’nin 15.05.2001 Tarihli Ve E.3041 – K. 3638 Sayılı Kararı (“Şerh Edilmemiş Satış Vaadi Sözleşmesi Konusu Taşınmaz Malın Mülkiyetinin Üçüncü Kişiye Devredilmesi”) 209 J. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 03.10.2001 Tarihli Ve E. 6-653 – K. 672 Sayılı Kararı (“Kiracının Kira Sözleşmesini Sona Erdirerek Alt Kiracıyı Zarara Sokması”) 212 K. Yargıtay 13. Hukuk Dairesi’nin 13.11.2003 Tarihli Ve E. 8070 – K. 13649 Sayılı Kararı (“Kiracıya Zarar Verilmesi Amacıyla Kira Konusu Taşınmazın Devralınması”) 214 L. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 06.11.2013 Tarihli Ve E. 4-364 – K. 1543 Sayılı Kararı (“Bir Hukuka Uygunluk Sebebinin Varlığında Tbk M. 49 F.2 Devreye Girebilir Mi?”) 218 Sonuç 221 Kaynakça 227
