Anonim Şirketlerde Kuruluş

Doç. Dr. Necla AKDAĞ GÜNEY

 

- Ön ( Anonim ) Şirket

- Kuruluş Türleri

- Tescil ve İlan

- Kuruluştaki Eksiklikler

- Kuruluştan Doğan Sorumluluk

- Esas Sözleşme

 

İÇİNDEKİLER

 

 

ÖNSÖZ VII

KISALTMALAR XXI

 

1 BÖLÜM

KURULUŞ

 

§ 1   KURULUŞ SİSTEMLERİ 1

A Genel Olarak 1

B Türk Hukukunda Kuruluş Sistemi 2

 

§ 2   KURULUŞ ÖNCESİ ŞİRKET - ÖN ŞİRKET 5

A Kuruluş Öncesi Şirket (Vorgründungsgesellschaft) 5

I   Genel Olarak 5

II Hukuki Niteliği 11

B Ön (Anonim) Şirket (Vorgesellschaft) 14

I   Alman ve İsviçre Hukukunda Ön Şirket 14

1 Alman Hukukunda Ön Anonim Şirket ve

Hukuki Niteliği 16

a  Çok Ortaklı Ön Şirket ve Hukuki Niteliği 16

b Tek Kişilik Şirketlerde Ön Şirket 20

2 İsviçre Hukukunda Ön Şirket ve Hukuki Niteliği 21

II  Türk Hukukunda Ön Şirket 23

1 Türk Hukukunda Ön Şirketin Hukuki Dayanağı 23

2      Ön Şirketin Hukuki Niteliği 26

a  6762 s TTK’da Ön Şirketin Hukuki

Niteliğine İlişkin Görüşler 26

b 6102 s TTK’da Düzenlenen Ön Şirketin

Hukuki Niteliğine İlişkin Görüşler

Değerlendirme ve Görüşümüz 29

aa Görüşler 29

bb Görüşlerin Değerlendirmesi 32

cc Görüşümüz 35

3 Tek Kişilik Anonim Şirketlerde Ön Şirket 39

III Ön Şirketin Malvarlığı 41

IV    Ön Şirketin Süresi ve Sona Ermesi 43

1 Ön Şirketin Süresi 43

a  Evrak ile Sicil Müdürlüğüne Başvuru

Halinde Ön Şirketin Oluşumu ve Süresi 44

b Elektronik Tescilde Ön Şirketin

Oluşumu ve Süresi 46

2      Ön Şirketin Sona Ermesi 47

V  Ön Şirketin Tasfiyesi 49

VI    Ön Şirket Aşamasında Sorumluluk 50

 

§ 3   KURUCULAR 55

A Kurucu Vasfı 55

B Ortak Sayısı 57

C Kurucular Arasındaki Hukuki İlişki 59

D Kurucular ile Ortaklık Arasındaki Hukuki İlişki 60

 

§ 4   KURULUŞ TÜRLERİ 63

A  Genel Olarak 63

B  Basit/Nakdi Kuruluş 64

I   Nakit Sermayenin Ödenmesi 64

1      Nakit Sermaye Borcunun Ödenme Zamanı 65

2 Nakit Sermaye Borcunun Takası 66

II  Bakiye Sermaye Borcunun Ödenmesi  69

1 Bakiye Sermaye Borcunun Borçlusu 70

a Payı Taahhüt Eden Kişiyle Payın Sahibinin

Aynı Olması Halinde Sermaye Taahhüdünün

Borçlusu 70

b  Bedeli Tamamen Ödenmemiş Nama Yazılı

Payların Devri Halinde Sermaye Taahhüdünün

Borçlusu 70

c  Bedeli Tamamen Ödenmemiş Hamiline Yazılı

Payların Yerini Tutmak Üzere Çıkarılan

İlmühaberlerin Devri Halinde Sermaye

Taahhüdünün Borçlusu 71

d  Hamiline Yazılı Çıplak Payların Devri

Halinde Sermaye Taahhüdünün Borçlusu 72

e  Esas Sözleşmesel Bağlam Halinde Sermaye

Taahhüdünün Borçlusu 74

2 Bakiye Sermaye Borcunun Ödenmesi Zamanı 76

a İfa Zamanının Esas sözleşme ile Belirlenmesi 77

b TTK md 344’e Göre İfa Zamanı 77

c TTK md 481’e Göre İfa Zamanı 78

d TTK md 344 ve 481’in Birlikte

Uygulanabilirliği Meselesi  80

3      Bakiye Sermeye Borcunun Zamanaşımına

Uğraması 82

4      Bakiye Sermaye Borcunu Talep Etmeye

Yetkili Olanlar 84

5 Bakiye Sermaye Taahhüdünü Yerine

Getirmemenin Sonuçları 85

a  Temerrüt 86

b Cezai Şart 86

c Iskat 87

aa                                                                  Iskat Usulü 88

bb Iskatın Uygulanabileceği Paylar 90

cc Agionun Ödenmemesi Halinde Iskat 90

dd Iskata Yetkili Organ 91

ee Iskatın Hukuki Sonuçları 92

ff  Usule Aykırı ve Haksız Iskat 93

C  Nitelikli Kuruluş 94

I   Kuruluşta Ayni Sermaye Getirilmesi 95

1 Ayni Sermaye Olarak Getirilebilecek

Malvarlıklarının Özellikleri 96

a  Nakden Değerlendirilebilir Olma 96

b Devredilebilir Olma 97

c Maddi Edime İlişkin Olma 97

d Amaca Uygun Olma 98

2 Ayni Sermaye Olarak Getirilebilecek

Malvarlığı Unsurları 99

a  Taşınırlar 100

b Taşınmazlar 102

c Ticari İşletme 102

d Alacaklar 104

e Fikri Haklar 107

3 Ayın Sermayenin Değerlendirilmesi ve

Bilirkişi Raporu 109

4 Ayni Sermaye Taahhüdünün Muacceliyeti 113

5 Ayni Sermayenin İfası 115

a  Taşınırlar 115

aa İfa/Güvenilir Kişiye Tevdi 115

bb Mülkiyetin Geçiş Anı 118

b  Taşınmazların İfası 120

aa Taşınmaz Taahhüdünün İfası 120

bb Taşınmazlarda Mülkiyetin

Geçişi/Tescilsiz İktisap 121

cc Şirketlerde Yapı Değişikliği ve Ayni

Sermaye Konulmasında Siciller Arası

İşbirliğine İlişkin Tebliğ 128

dd Tescil Talebinde Bulunabilecek Kimseler 130

c  Ticari İşletmenin Ayni Sermaye Olarak

Getirilmesi Halinde İfa 131

aa Sermaye Taahhüdünün İfası 131

bb Malvarlığının Geçişi 135

d  Alacaklar 135

e Fikri Haklara İlişkin Sermaye Taahhüdü 135

6 Ayni Sermaye Taahhüdünde Sicil

Müdürlüğünce Yapılan Kontrol 136

7 Ayni Sermaye Borcunda Zamanaşımı 138

8      Ayni Sermaye Taahhüdünde Iskat 140

9 Sermaye Taahhüdünde İfa Engelleri 142

II  Kuruluşta Ticari İşletme veya Aynın Devralınması 145

1 Kuruluş Esnasında Ticari İşletme veya

Aynın Devralınması 146

a  Uygulanacak Hükümler 146

b Devralma Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 147

c Uygulama Alanı 148

2      Kuruluştan Sonra Aynın veya İşletmenin

Devralınması/Kanuna Karşı Hile 149

a Hükmün Kaynağı ve Tarihsel Gelişimi 150

b TTK md 356’nın Uygulama Alanı 152

c Kuruluştan Sonra Devralma ve İşletme Konusu

Dışında Yapılan İşlemler Arasındaki İlişki 154

d  Yapılması Gerekli İşlemler 155

e  Aykırılığın Yaptırımı 156

f Dava Açabilecek Kimseler 160

g TTK md 356’nın Uygulama Zamanı 161

III Kuruluşta Özel Menfaatler 161

1 Özel (Kurucu) Menfaatleri 162

a Genel Olarak 162

b Özel Menfaatlere İlişkin Düzenlemenin Amacı 163

c Menfaat Kavramı 164

d Özel Menfaatlerin Hukuki Mahiyeti 165

2      Kurucu İntifa Senetleri 166

a Genel Olarak 166

b  Kurucu İntifa Senetlerinin İçeriği 166

c  Hukuki Mahiyeti 167

d  Kurucu İntifa Senedi Sahiplerinin

Kar Payı Hakkı 169

e  Kurucu İntifa Senetlerin Halka Arz Halinde

İptal Edilmesi Meselesi 170

IV    Kuruluş Masrafları 174

V Nitelikli Kuruluşta Koruyucu Tedbirler 175

D  Halka Açık Kuruluş 178

I   Genel Olarak 178

II Halka Arz Edilecek Paylar 178

III Halka Arz Taahhüdü ve Garantisi 179

IV    Payların Öngörülen Sürede Satılamaması/

Halka Arz Edilememesi 184

V  Halka Arzda Sorumluluk 185

VI    Halka Arzın SPK Mevzuatına Göre Yapılması

ve Hükmün Uygulanabilirliği 188

§ 5   TESCİL ve İLAN 191

A  Tescil 191

I   Genel Olarak 191

II Tescilin Etkileri 192

1 Tescilin İç Etkileri 193

2      Tescilin Dış Etkileri 194

3      Tescilin Delil Olma Etkisi 197

4      Tescilin İyileştirici Etkisi 197

III Tescil Süresi 197

1 Evrakla Başvuruda Süre 197

2      Elektronik Başvuruda Süre 198

IV    Tescil Talebinde Bulunabilecek Kimseler 198

V Tescil Edilecek Hususlar 200

VI    Esas Sözleşmesinin Tamamının Tescilinin

Üçüncü Kişiler Üzerinde Etkisi 200

B  İlan 202

I   Genel Olarak 202

II İlan Olunacak Hususlar 202

III İlanın Yer ve Zaman Bakımından Etkisi 203

IV    Tescil Edilen Husus İle İlan Arasında Fark Bulunması 204

C Kuruluş Aşamasında Sicile Sunulacak Belgeler 205

D Sicil Müdürünün İnceleme Görevi, Sorumluluk,

Kararlara İtiraz, Geçici Tescil 212

I   İnceleme Görevi 212

1      Genel Olarak 212

2      Anonim Şirketler Özelinde 214

II Sicil Müdürünün Kararlarına Karşı İtiraz 216

III Sicil Görevlilerinin Sorumluluğu 216

IV    Geçici Tescil 218

E  Exkurs: Elektronik Başvuru 219

 

§ 6   KURULUŞTAKİ EKSİKLİKLER 225

A  Genel Olarak 225

B Tescilin İyileştirici Etkisi 226

I   Genel Olarak 226

II TTK’da Tescilin İyileştirici Etkisi 227

III Türk Medeni Kanunu md 47’nin,

TTK md 353 ile İlişkisi 228

IV    TTK md 210 (3) ile TTK md 353 Arasındaki İlişki 229

C  Anonim Şirketin Feshi Davası 230

 

2 BÖLÜM

KURULUŞTAN DOĞAN SORUMLULUK

 

§ 7   SORUMLULUK 233

A Genel Olarak 233

B Sorumluluk Sebepleri 234

I   Belgelerin ve Beyanların Kanuna Aykırılığı 234

1 Sorumluluğun Konusu 234

2 Uygulama Alanı 235

3      Mülga TTK md 305 ile Karşılaştırma 235

4 Sorumluluğun Hukuki Niteliği 236

5 Sorumlular 239

II  Sermaye Hakkında Yanlış Beyanlar ve Ödeme

Yetersizliğinin Bilinmesi 242

1 Sorumluluğun Konusu 242

a Sermaye Hakkında Yanlış Beyanlar 242

b Ödeme Yetersizliği 243

2 Uygulama Alanı 243

3 Müeyyidesi 245

4 Sorumluluğun Hukuki Niteliği 246

5 Sorumlular 247

III Değer Biçilmesinde Yolsuzluk 249

1      Sorumluluğun Konusu 249

2      Uygulama Alanı 249

3 Sorumluluğun Hukuki Niteliği 250

4 Sorumlular 251

IV    Kurucuların Yükümlülük İhlali Halinde

Sorumluluğu 251

1 Kurucuların Yükümlülük İhlali 251

2 Uygulama Alanı 255

3 Sorumluluğun Hukuki Niteliği 255

4 Sorumlular 255

V Exkurs: Yönetim Kurulu Üyelerinin ve Denetçilerin

Kuruluş İşlemlerini Denetlemekten Kaynaklanan

Sorumluluğu 256

C  Hukuki Sorumluluğun Şartları 256

I   Zarar                                                                                         257

II Hukuka Aykırılık 259

III İlliyet Bağı 260

IV    Kusur 261

D  Kuruluştan Doğan Sorumluluk Davasında Husumet 263

I   Aktif Dava Ehliyeti  263

1 Şirketin İflası Dışında Dava Açabilecek Kimseler 263

a  Şirketin İflası Dışında Doğrudan Zarara

İstinaden Dava Açabilecek Kimseler 264

aa Şirket 264

bb Ortaklar ve Alacaklılar 265

b  Şirketin İflası Dışında Dolayısıyla Zarara

İstinaden Dava Açabilecek Kimseler 266

2 Şirketin İflası Halinde Dava Açabilecek Kimseler 268

a  Şirketin İflası Halinde Doğrudan Zarara

İstinaden Dava Açabilecek Kimseler 268

b  Şirketin İflası Halinde Dolayısıyla Zarara

İstinaden Dava Açabilecek Kimseler 268

II  Pasif Dava Ehliyeti 269

E  Sorumluluğun Sona Erme Halleri 271

I   Sulh ve İbra 271

1 Genel Olarak 271

2 Sulh 271

3 İbra 273

4 Sulh ve İbra Yasağına Tabi Olanlar 275

II  Zamanaşımı 275

F Yetkili Mahkeme 277

G       Sorumluluk Hükümlerinin Değerlendirmesi 277

 

 

3 BÖLÜM

 

ESAS SÖZLEŞME

 

 

§ 8   ESAS SÖZLEŞME 279

A Genel Olarak 279

B Esas Sözleşmenin Hukuki Niteliği 280

I   Birden Çok Kurucu Bulunması Halinde 280

II Tek Kuruculu Şirketlerde 281

C Kanuna Aykırı Esas Sözleşme Hükümlerinin Akıbeti 281

I   Tüzel Kişilik Kazanmadan Önceki Safha 282

II  Tüzel Kişilik Kazanıldıktan Sonraki Safha 284

D  Esas Sözleşmede Emredici Hükümler İlkesi 284

I   Genel Olarak 284

II Esas Sözleşmenin Kanunun Anonim Şirketlere

İlişkin Hükümlerinden Sapabilmesi 287

III Esas Sözleşmede Tamamlayıcı Hüküm Öngörülmesi 289

IV    Emredici Hükümler İlkesine Aykırılığın Yaptırımı 290

E  Esas Sözleşmede Bulunması Gereken Hususlar 293

I   Genel Olarak 293

II TTK’ya Göre Esas Sözleşmenin İçeriği 294

1 Şirketin Ticaret Unvanı ve Merkezinin

Bulunacağı Yer 298

2  Esaslı Noktaları Belirtilmiş ve Tanımlanmış

Bir Şekilde Şirketin İşletme Konusu 300

3  Şirketin Sermayesi İle Her Payın İtibarî Değeri,

Bunların Ödenmesinin Şekil ve Şartları 302

4  Pay Senetlerinin Nama Veya Hamiline

Yazılı Olacakları, Belirli Paylara Tanınan

İmtiyazlar, Devir Sınırlamaları 305

5  Ayni Sermaye, Ticari İşletme veya Malvarlığının

Devir Alınması, Şirket Hesabına Yapılan İşlemler,

Kuruluşta Emeği Geçenlere Yapılacak Ödemeler 309

6  Kurucularla Yönetim Kurulu Üyelerine Ve Diğer

Kimselere Şirket Karından Sağlanacak Menfaatler 312

7 Yönetim Kurulu Üyelerinin Sayıları, Bunlardan

Şirket Adına İmza Koymaya Yetkili Olanlar 314

8 Genel Kurul Toplantısına Çağrı-Oy hakları 323

9 Şirketin Süresi 324

10Şirkete Ait İlanlar 325

11Pay Sahiplerinin Taahhüt Ettiği Sermaye

Paylarının Türleri Ve Miktarları 326

12Şirketin Hesap Dönemi 327

III İlk Yönetim Kurulu Üyeleri 328

IV    Esas Sözleşmenin Tarihi 328

F  Esas Sözleşme Değişikliği, Tescili ve

Tescilin Etkileri 328

I   Esas Sözleşme Değişikliği 328

II Esas Sözleşme Değişikliğinin Etkileri 329

III Esas Sözleşme Değişikliğinin Tescili 330

IV    Esas Sözleşme Değişikliğinin Tescilinin Etkileri 331

G Esas Sözleşme ve Esas Sözleşme Değişikliğinin

Denetimi 341

H  Esas Sözleşme Hükümlerine Aykırılığın Sonuçları 343

 

KAYNAKÇA 345

KAVRAM İNDEKSİ 359