^{Uluslararası Hukukta ve Türkiye'de}Eğitim Hakkı

Dr. Selminaz ADIGÜZEL 

ÖNSÖZ. III

İÇİNDEKİLER. V

Kısaltmalar. XIII

GİRİŞ. 1

 BÖLÜM

İNSAN HAKLARI İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

-       Hak Kavramı 3

-       Hukuk Kavramı 4

-       Hak Hürriyet veHukuk İlişkisi 5

-       İnsan OnuruKavramı 8

-       İnsanHakları 9

-       İnsan Haklarının Tarihi Gelişimi 10

-       Modern Çağda İnsan Hakları 16

-       İngiltere Amerika ve Fransa’da İnsanHaklarının Gelişimi 16

-       İngiltere’de İnsan Haklarının Gelişimi 16

-       1.5.3.1.1 Petition of Rights. 17

-       1.5.3.1.2. Habeas Corpus Act (1679) 17

-       1.5.3.1.3. Bill of Rights – Haklar Bildirisi – (1689) 17

-       Amerika’da İnsan Haklarının Gelişimi 18

-       Fransa’da İnsan Haklarının Gelişimi 19

-       Yirminci Yüzyılda İnsan Haklarının Gelişimi 20

-       İnsanHaklarının Sınıflandırılması 22

-       Klasik İnsan Hakları Sınıflandırılması 23

-       Negatif Haklar (NegatifStatü Hakları) Pozitif Haklar  

-       (Pozitif Statü Hakları) Aktif StatüHakları 23

-       Kuşak Sınıflandırması (Zaman BakımındanSınıflandırma) 24

-       Kolektif Haklar-Bireysel HaklarSınıflandırması 25

-       Temel Haklar-Temel Olmayan Haklar Ayrımı 26

-       Yasal Haklar-Moral Haklar Ayrımı 26

-       Koruyucu Haklar İsteme Hakkı- Katılma Hakkı: 26

-       Klasik Haklar-Sosyal Haklar Ayrımı 27

-       Kişisel Siyasi- Ekonomik, Sosyal ve KültürelHaklar  

-       Ayrımı 27

-       T.C.Anayasası’nda Eşitlik İlkesi 28

-       Eğitimde Eşitlik. 29

-       SosyalHaklar 31

-       Başlıca Sosyal Haklar 32

-       Çalışma Hakkı ve Sözleşme Hürriyeti 32

-       Adil Ücret Hakkı 32

-       Sosyal Güvenlik Hakkı. 33

-       Konut Hakkı. 33

-       Sağlık Hakkı 33

-       Sendika Kurma Hakkı ve Örgütlenme Özgürlüğü. 33

-       Eğitim Hakkı 34

-       SosyalDevlet 35

-       1.10.Uluslararası Hukuk. 35

-       1.10.1. Uluslararası İnsan Hakları Hukuku. 37

-       1.10.2. Uluslararası İnsancıl Hukuk. 38

-       1.10.3. Uluslararası Hukuk Kuralları ArasındakiHiyerarşi ve T.C  

-       Anayasasında Uluslararası Hukuk KurallarınınUygulanış

-       Şekli. 38

-       1.10.4. Uluslararası Hukuk ve İç Hukuk. 40

-       1.10.4.1. İkici (Dualiste) Görüş. 40

-       1.10.4.2. Tekçi (Moniste) Görüş. 40

-       İnsanHaklarının Korunması 41

-       1.11.1. İnsan Haklarının Korunması Yönünde KabulEdilen Temel 42

-       İlkeler 42

-       1.11.1.1. Ulusal Korumanın Esas, UluslararasıKorumanın  

-       İkincilOlması 43

-       1.11.1.2. Uluslararası Korumadan Önce İç Hukuk Yollarının   

-       Tüketilmiş Olması 43

-       1.11.1.3. En Elverişli Kuralın Uygulanması 43

-       1.11.1.4. Olağan ve Olağanüstü Durumlarda Korumanın. 43

-       Farklılaşması 43

-       1.11.1.5. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Korunmaması 44

-       1.11.1.6. Birden Fazla Koruma Mekanizmasına BaşvurmaYasağı 44

-       1.11.2. Korumanın Boyutları 44

-       1.11.2.1. İnsan Haklarının Ulusal Boyutta Korunması 45

-       1.11.2.2. İnsan Haklarının Uluslararası AlandaKorunması 46

-       1.11.2.3. Bölgesel Düzeyde İnsan Haklarının Korunması 46

-       1.11.2.3.1. Amerika İnsan Hakları Sistemi 47

-       1.11.2.3.2. Afrika İnsan Hakları Sistemi 47

-       1.11.2.3.3. Diğer Sistemler 48

-       1.11.2.3.3.1. Avrupa Birliği 48

-       1.11.2.3.3.2. Avrupa Konseyi 48

-       1.11.2.3.3.3. Avrupa Sosyal Şartı 48

-       1.11.2.3.3.4. Avrupa İşkenceyi Önleme Sözleşmesi 49

-       1.11.2.3.3.5. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 49

-       1.11.2.3.3.6. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 51

-       1.11.2.3.3.7. İnsan Hakları Avrupa Komiserliği 51

-       1.11.2.3.3.8. Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD) 52

-       1.11.2.3.3.9. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı 52

-       İnsanHakları İle İlgili Uluslararası Düzeyde Görev Yapan  

-       Kuruluşlarve Sözleşmeler 53

-       1.12.1. Birleşmiş Milletler 53

-       1.12.1.1. Birleşmiş Milletler Şartı 55

-       1.12.1.2. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları EvrenselBildirisi 55

-       1.12.1.3. Uluslararası Medeni ve Siyasi HaklarSözleşmesi 56

-       1.12.1.4. Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve KültürelHaklar

-       Sözleşmesi 57

-       1.12.1.5. Birleşmiş Milletler Her Türlü IrkAyırımcılığı’nın  

-       Önlenmesi Sözleşmesi 57

-       1.12.1.6. Kadınlara Karşı Her Biçimiyle AyrımcılığınOrtadan   

-       KaldırılmasıSözleşmesi 58

-       1.12.1.7. Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi 58

BÖLÜM

EĞİTİM HAKKI

-       2.1 Eğitim Kavramı 59

-       2.2.Eğitim - Öğretimİlişkisi 63

-       2.3.Eğitim Hakkı 63

-       2.4.Eğitim HakkınınKapsamı-Eğitim Hakkının İlkeleri 67

-       2.5.Eğitime Erişim Hakkı 68

-       2.6.Kaliteli Eğitim Hakkı 70

-       2.7.Öğrenme Ortamında Saygı Görme Hakkı 70

-       2.8.Çocuğun EğitimHakkı 70

-       2.9.Eğitim Özgürlüğü(Freedom of Education) 73

-       2.10.Eğitim Kurumlarında İnsanca Eğitim ya da Muamele Görme Hakkı 76

-       2.11.Zorunlu Eğitim... 77

-       2.12.Ücretsiz Eğitim(Free of Charge) 82

-       2.13.Eğitimde Fırsat Eşitliği 83

-       2.14.CinsiyetAyrımcılığı ve Eğitim Hakkı 84

-       2.15.Anadilde EğitimHakkı 87

-       2.16. Devletin Yönlendirme ve Eşgüdüm Görevi 90

-       2.17.Hükümlü ve Tutuklunun Eğitim Hakkı 91

-       2.17.1. Genel Olarak. 91

-       2.17.2. Türkiye’de Tutuklu ve Hükümlünün Eğitim Hakkı 95

-       2.18.Üstün YetenekliÇocuğun Eğitim Hakkı 101

-       2.19. EngellininEğitim Hakkı ve Engellilere Yapılan Ayrımcılık. 102

-       2.20. Din Eğitimve Öğretimi 109

-       2.21. EvdeEğitim Hakkı 110

BÖLÜM

ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERDE EĞİTİM HAKKI

-       3.1.İnsan HaklarıEvrensel Bildirisi’nde Eğitim Hakkı 113

-       3.2.Birleşmiş Milletler Eğitimde AyrımcılığaKarşı Uluslararası  

-       Sözleşme. 115

-       3.3.Kadınlara KarşıHer Biçimiyle Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması  

-       Sözleşmesi 120

-       3.4.Ekonomik Sosyalve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası  

-       Sözleşme. 122

-       3.5.Kişisel ve Siyasal HaklarUluslararası Sözleşmesi 126

-       3.6.Çocuk HaklarınaDair Sözleşme. 127

-       3.6.1.Çocuk Hakları Sözleşmesinin İlkeleri 131

-       3.6.1.1.Yüksek Yarar İlkesi 131

-       3.6.1.2.Bakım Koruma ve Eğitim... 132

-       3.6.1.3.ÇHS’de Çocuğun Toplumsal Yaşama AktifKatılımını   

-       SağlamadaEğitim Rolü. 133

-       3.7.BirleşmişMilletler Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme. 139

-       3.8.BirleşmişMilletler, Mahpusların Islahı İçin Asgari Standart  

-       Kurallar 146

-       3.9.AB’deEğitim ile ilgili Anayasal Çerçevenin Gelişimi 148

-       3.9.1. Maastricht Antlaşması 148

-       3.9.2. Amsterdam ve Avrupa Topluluğu Anlaşması 150

-       3.9.3. 2004/38 sayılı Direktifi 151

-       3.9.4. Lizbon Antlaşması 151

-       3.9.5. Avrupa Sosyal Şartı 154

-       3.9.6. Avrupa Sosyal Şartı Ek Protokolde Eğitim Hakkı 158

-       3.9.7. AB Temel Haklar Şartında Eğitim Hakkı 159

-       3.9.8. Avrupa Sisteminde Eğitim Hakkına İlişkinProtokol 162

-       3.9.9. Küçüklerin Vatana İadesi Avrupa Sözleşmesi 162

-       3.9.10. Avrupa Bölgesel ve Azınlık Dilleri Şartı 163

-       3.9.11. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi ÇocukDostu Adalete    

-       İlişkinRehber İlkeler ve Açıklayıcı Bildiri 167

-       3.9.12. Göçmen İşçinin Hukuki Statüsü Hakkında Avrupa 

-       Sözleşmesi 169

-       3.9.13. Ulusal Azınlıkların Korunması için ÇerçeveSözleşme. 169

-       3.9.14. İnsan Ticaretine Karşı Eyleme İlişkin AvrupaKonseyi  

-       Sözleşmesi’ 170

-       3.9.15. İnsan Haklarını ve Temel Özgürlükleri KorumaSözleşmesi 172

-       3.9.16. 90/365--90/364--90/366 sayılı KonseyDirektifleri 173

-       3.10. UluslararasıÇalışma Örgütü’nün Eğitim Hakkı İle İlgili  

-       Çalışmaları 174

-       3.10.1. 111 sayılı Uluslararası Çalışma Sözleşmesi 174

-       3.10.2. 29 Sayılı Uluslararası Çalışma Sözleşmesi 174

-       3.10.3. 77 Sayılı Uluslararası Çalışma Sözleşmesi 174

-       3.10.4. 142 Sayılı Uluslararası Çalışma Sözleşmesi 175

-       3.10.5. 164 Sayılı Uluslararası Çalışma Sözleşmesi 176

-       3.10.6. 138 Sayılı Uluslararası Çalışma Sözleşmesi 176

-       3.10.7. 88 Sayılı Uluslararası Çalışma Sözleşmesi 177

-       3.10.8. 159 Sayılı Uluslararası Çalışma Sözleşmesi 178

-       3.11. Amerikanİnsan Hakları ve Ödevleri Bildirisi 179

-       3.12. Amerikanİnsan Hakları Sözleşmesi (San JosePaktı) 180

-       3.13.Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesine Ek Protokol Ekonomik,  

-       Sosyal ve Kültürel Haklar Alanında Hak"San Salvador  

-       Protokolü. 180

-       3.14. Afrikalıİnsan ve Halkların Hakları Şartı 181

-       3.15. AfrikaÇocuk Hakları ve Esenliği Şartı 182

-       3.16. YabancılarınYerel Düzeyde Kamu Hayatına Katılma Sözleşmesi 184

-       3.17. Cebri/(Zorla) Kaybedilmeye Karşı Bütün Kişilerin Korunması  

-       UluslararasıSözleşmesi 184

-       3.18. YükseköğretimKurumlarının Özerkliği ve Akademik Özgürlük  

-       Üzerine Lima Bildirgesi 185

-       3.19. BirleşmişMilletler Sakatlar İçin Fırsat Eşitliği Konusunda  

-       StandartKurallar 188

-       3.20. UNESCOSundberg Bildirgesi 192

-       3.21. UNESCOSalamanca Bildirgesi 1994. 193

-       3.22. Türkiye’deEngelliler Hakkında Çıkarılan Kanunlarda Eğitim  

-       Hakkı 193

-       3.22.1. 1982 T.C. Anayasası 194

-       3.22.2. Engelliler Hakkında Kanun. 196

-       3.22.3. Türk Ceza Kanununda Engellilerin Hakları 199

-       3.22.4. Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve YayınlarıHakkında  

-       Kanun. 200

-       3.22.5. Engelli Bireylere Uygulanacak Destek EğitimProgramları ve  

-       EğitimGiderlerinin Karşılanmasına Dair Yönetmelik. 201

-       3.22.6. Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği 201

-       3.22.7. 222 Sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu. 204

-       3.22.8. Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim HizmetleriYönetmeliği 205

-       3.22.9. Özürlüler Kanunu -5378 Sayılı Kanun. 208

-       3.22.10. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu. 210

-       3.22.11. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme KurumuKanunu. 211

-       3.22.12. Yüksek Öğretimde Engelli öğrenciyeSağlanılan Haklar 212

-       3.22.13. Belediye Kanunu. 213

-       3.22.14. Büyükşehir Belediyesi Kanunu. 214

-       3.22.15. Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün Teşkilatve  

-       GörevleriHakkında Kanun. 214

-       3.22.16. İmar Kanunu. 214

-       3.22.17. Mesleki Eğitim Kanunu. 215

-       3.22.18. Milli Eğitim Temel Kanunu. 215

-       3.22.19. 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu. 216

-       3.22.20. Medeni Kanun’da Çocuk Hakları Sözleşmesi’neUygun

-       Düzenlemeler 219

-       3.22.21. 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu. 223

-       3.22.22. 2547 Yükseköğretim Kanunu. 226

-       3.22.23. 5393 sayılı Belediye Kanunu. 240

-       3.22.24. 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve ÇocukEsirgeme Kurumu

-       (SHÇEK) Kanunu. 241

BÖLÜM

EĞİTİM HAKKI KONUSUNDA HAZIRLANAN TEZ VE 

ARAŞTIRMALAR

-       The Protectionof the Right to Education by International Law  

-       (Includinga Systematic Analysis of Article 13 of the International  

-       Covenanton Economic, Social and Cultural Rights) 245

-       İnsan HaklarıAvrupa Sisteminde ve Türk Hukukunda Eğitim  

-       Hakkıve Özgürlüğü. 246

-       Ulusal ve Uluslararası Hukukta Çocuğun Haklarının ve  

-       Güvenliğinin Korunması 247

-       Anayasa Hukukumuzda Eğitim ve ÖğrenimHakkı 249

-       Türkiye’deEğitim Eşitliğini Engelleyen Etmenler 250

-       Çocuk Hakları Bağlamında Çocuklarda EğitimHakkı 250

-       Türk AnayasaHukukunda Eğitim Hakkı 251

-       Uluslararası HukuktaAzınlıkların Ana Dilde Eğitim Hakkı 251

-       Mevsimlik Tarım İşçisi Çocukların EğitimHakkına Erişim  

-       Durumları ve Sosyal Beceri YeterliliklerininÖğretmen Görüşlerine

-       GöreBelirlenmesi 252