Örnek OlarlaÖrgütsel Davaranış
Dr. Şermin Şenturan
V
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
ÖRGÜTSEL DAVRANIŞA GİRİŞ
ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ 1
Örgütsel Davranışın İş Yaşamındaki Önemi 2
Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi 3
KAYNAKÇA 4
Örnek Olay 1: Çalışanlar Arasında Ayrımcılık (Duygu Tepe) 5
Örnek Olay 2: Şirket İçin Kazanılmış Artı Değer (Aylin Yılmaz) 6
İkinci Bölüm
ÖRGÜT KİMLİĞİ, ÖRGÜTSEL İMAJ VE
ÖRGÜT KÜLTÜRÜ
ÖRGÜT KİMLİĞİ 7
Geleneksel Dönem 8
Marka Tekniği Dönemi 8
İkinci Dünya Savaşı Sonrası Dönem 8
Stratejik Dönem 9
ÖRGÜTSEL İMAJ 9
İmaj Çeşitleri 9
Örgüt Kimliği ve Örgütsel İmaj Arasındaki İlişki 10
ÖRGÜT KÜLTÜRÜ 10
Örgüt Kültürünün Özellikleri 11
Örgüt Kültürünü Oluşturan Unsurlar 12
a) Örgütsel davranış ve Örgütsel Felsefe 12
b) Örgütsel İletişim ve Fiziki Çevre 13
c) Hikayeler ve Kahramanlar 13
d) Törenler, Ritüeller ve İnançlar 13
e) Kullanılan Dil ve Metaforlar 14
f ) Örgütsel Değerler ve Normlar 14
Örgüt Kültürünün Diğer Kavramlarla İlişkisi 14
Örgüt Kültürü ve Örgüt Kimliği 14
Örgüt Kültürü ve Örgüt İklimi 15
KAYNAKÇA 16
VI Örnek Olay 1: Kayıt Parası (Erdem Yurdaer) 17
Örnek Olay 2: Şirket İmajı (Esra Arkın Tırnak) 18
Üçüncü Bölüm
ÖRGÜTLERDE MOTİVASYON VE VERİMLİLİK
ÖRGÜTLERDE MOTİVASYON 21
Motivasyon (Güdüleme) Kavramı 21
Motivasyon Süreci ve Oluşumu 22
Motivasyon Çeşitleri 23
İç Motivler (içgüdüler) 23
Fizyolojik Motivler 24
Sosyal Motivler 24
Psikolojik Motivler 24
Motivasyon Teorileri 25
Kapsam Teorileri 25
Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramı 25
Fizyolojik ihtiyaçlar 26
Güvenlik İhtiyacı 26
Ait Olma ve Sevgi İhtiyacı 26
Takdir ve Saygı İhtiyacı 26
Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı 26
Herzberg’in Çift Faktör Kuramı 27
Adlerfer’in ERG Kuramı 28
McClelland’ın Başarı Güdüsü Kuramı 28
Süreç Teorileri 29
Beklenti ve Değer Kuramı 29
Porter – Lawyer Modeli 29
Eşitlik Kuramı 29
Motivasyon Araçları 30
ÖRGÜTLERDE VERİMLİLİK 30
Verimlilik Kavramı 30
Verimliliğin Örgütler Açısından Önemi 31
İşgücü Verimliliği ve Önemi 31
Örgütlerde Motivasyon ‐ Verimlilik İlişkisi 33
KAYNAKÇA 34
Örnek Olay 1: Çalışanların Motivasyon Düşüklüğü (Özgen Akdağ) 36
Örnek Olay 2: Motivasyon Eksikliği Kültür Karmaşası (Ş Onur Viga) 38
Örnek Olay 3: Geldiği Yeri Unutmak (Esra Eğin) 40
Örnek Olay 4: İşe Gelmeme Oranı Nasıl Düşürüldü? (Kübra Sarıkaya) 42
VII Dördüncü Bölüm
ÖRGÜTSEL İLETİŞİM
İLETİŞİM KAVRAMI 43
ÖRGÜTSEL İLETİŞİM 46
Örgütsel İletişimin Amaçları 49
Örgütsel İletişimin İşleyişi 50
Örgütsel İletişimin Fonksiyonları 53
Örgütlerde İletişimin Önemi 54
KAYNAKÇA 55
Örnek Olay 1: Kadın Çalışanların Korkusu (Aslıhan Köse Demircioğlu) 57
Örnek Olay 2: İletişimin Önemi (Ferit Şaki) 59
Beşinci Bölüm
ÖRGÜTSEL ÖĞRENME VE DEĞİŞİM
ÖRGÜTSEL ÖĞRENME 61
Örgütsel Öğrenmeyi Sınırlayan Unsurlar 63
Kültür ve Öğrenme 64
ÖRGÜTSEL DEĞİŞİM 66
Değişim Nedir? 66
Değişimin Önemi ve Örgütsel Değişim 67
Örgütsel Değişime Neden Olan Faktörler 67
a) Örgütsel Değişime Neden Olan Dış Faktörler 67
b) Örgütsel Değişimine Neden Olan İç Faktörler 68
Örgütsel Değişimin Amaçları 68
Örgütsel Değişimin Türleri 68
Örgütsel Değişme Yöntemleri 69
Örgütsel Değişim Karşısında Tutumlar 70
Değişime Karşı Direnç ve Direncin Ortadan Kaldırılması 70
Değişimi Planlamak ve Deneme Amaçlı Uygulama 73
Örgütsel Değişimin Gerçekleştirmesinde Uygulanabilecek Stratejiler 73
KAYNAKÇA 75
Örnek Olay 1: Bir Değişim Hikayesi (Ali Akşan) 76
Örnek Olay 2: Ben Hayat Üniversitesinden Mezunum (Abdullah Ufuk Sünbül) 78
Altıncı Bölüm
ÖRGÜTSEL GÜÇ VE KİŞİLİK
GÜÇ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 79
ÖRGÜTSEL GÜÇ 80
KİŞİLİK 82
Kişilik Kavramı 82
Kişiliği Belirleyen Faktörler 84
VIII a Kalıtımsal Faktörler 84
b Sosyo-kültürel faktörler 84
c Aile 85
d Sosyal Sınıf 85
Kişilik ve Çalışma Yaşamı Arasındaki İlişki 85
Çalışma Yaşamında Kişilik Tipleri 86
Beş Büyük Faktör Kuramı (Big Five Factor): 86
A Tipi ve B Tipi Kişilik 87
Littauer ve Littauer’in Kişilik Tipleri 88
a Popüler Optimistler: 88
b Melankolikler: 89
c Güçlü Klorikler: 89
d Barışçıl Soğukkanlılar: 89
Kişilikle ile Yapılan İş Arasındaki Uyumun Olumlu Etkileri 90
KAYNAKÇA 93
Örnek Olay 1: İki Farklı Kişilik (Hasan Coşkun) 94
Örnek Olay 2: Kırılma Noktası (Tülay Sönmez Bekem) 94
Örnek Olay 3: Kişilik (Canan Parlak) 97
Örnek Olay 4: Kişilik ve İş Uyuşmazlığı (Emrah Bozkurt) 97
Yedinci Bölüm
ÖRGÜTSEL ADALET VE ETİK
ADALET 101
Adalet Tanımı ve Kapsamı 101
Örgütsel Adalet 102
ETİK 104
Etiğin Tanımı ve Kapsamı 104
Etiğin Amacı 104
Etiğin Görevi 105
Etik Konusunda Çeşitli Kavramlar 105
İş Etiğinin Amacı ve Etik Sorunlar 107
İş Etiğinin Gerekliliği 107
İşletmelerde Etik Sorunlar 108
Yöneticiler Açısından Etik Olmayan Davranışlar 109
Çalışanlar Açısından Etik Olmayan Davranışlar 110
İşletmelerde İş Etiğinin Yeri 110
İşletmelerde İş Etiği İçin Eğitim 111
KAYNAKCA 113
Örnek Olay 1: Hakkını Ararken Haksız Duruma Düşmek (Murat Yalva) 115
Örnek Olay 2: Yanlış Hesap Bağdat’tan Döner (Arzu Güç) 116
Örnek Olay 3: Referansın Böylesi (Selim Kahveci) 118
Örnek Olay 4: Başarı İçin Her Türlü Yalan Söylenebilir mi? 119
Örnek Olay 5: İşten Çıkarmalardaki Sorunlar (Sibel Yener) 121
IX
Sekizinci Bölüm
YILDIRMA (MOBBİNG) VE DUYGUSAL ZEKA
YILDIRMA 123
Yıldırma (Mobbing) Tanımı ve Tarihçesi 124
Yıldırma Süreci 125
Yıldırmanın Nedenleri 126
Yıldırma Uygulayanlar 127
Yıldırmanın Mağdurlarına Etkisi 129
Dünya’da Yıldırma 130
Türkiye’de Yıldırma 131
DUYGUSAL ZEKA 132
Duygusal Zeka Kavramı 132
Duygusal Zekanın Tarihçesi 132
Duygusal Zekanın Boyutları 133
Dünya’da Duygusal Zeka 135
Türkiye’de Duygusal Zeka 135
Mobbing ve Duygusal Zeka İlişkisi 136
Neden Duygusal Zeka 137
KAYNAKÇA 139
Örnek Olay 1: Başarı Nasıl Baltalanır (Z Satenik Başak) 141
Örnek Olay 2: Ahlaksız Teklif (Adalet Şeref ) 143
Örnek Olay 3: İşyerinde Baskı (Begüm Saraçoğlu) 142
Örnek Olay 4: Mobbing (Melike Zelveci) 142
Dokuzuncu Bölüm
ÖRGÜTLERDE ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ
ÇATIŞMA VE ÇATIŞMA YÖNETİMİ 147
Çatışma Türleri 149
Çatışma Nedenleri 150
Çatışma Çözümünde Kullanılan Strateji ve Yöntemler 150
Çatışmanın Olumlu ve Olumsuz Sonuçları 151
Çatışmanın Olumsuz Sonuçları 152
Çatışmanın Olumlu Sonuçları 152
ÖRGÜTSEL STRES 153
Örgütsel Stresin Oluşumu 153
Bireysel Stres Kaynakları 154
Örgütsel Yapıya Bağlı Stres Kaynakları 155
Örgütsel Stres Belirtileri 157
Stresin Aşamaları 158
Stresin Neden Olduğu Başlıca Sorunlar 158
Örgütsel Stres Yönetimi 159
Bireysel Yöntemler 159
X DKYB (Değiştir – Kabul Et – Boş ver – Yaşam Tarzını Yönet) Modeli 160
Örgütsel Yöntemler 160
Katılımlı Yönetim 160
KAYNAKÇA 163
Örnek Olay 1: İnsan Hakları mı İnsan Basamakları mı? (Deniz Hanım Akın) 164
Örnek Olay 2: İşler Patron Olmadan Da Yürür 166
Örnek Olay 3: Fabrikanın Kurtuluşu (Tuğba Usta) 166
Onuncu Bölüm
ÖRGÜTSEL BAĞLILIK VE GÜVEN
ÖRGÜTSEL BAĞLILIK 171
Örgütsel Bağlılık Tanımları 172
Örgütsel Bağlılığın Sınıflandırılması 173
Tutumsal (Duygusal) Bağlılık 173
Davranışsal Bağlılık 173
Çoklu Bağlılık Sınıflandırması 174
Örgütsel Bağlılığı Etkileyen Faktörler 174
Örgütsel Bağlılığın Sonuçları 175
Düşük Örgütsel Bağlılık 175
Ilımlı Örgütsel Bağlılık 176
Yüksek Örgütsel Bağlılık 176
ÖRGÜTSEL GÜVEN 177
Güven Kavramı 177
Güven Türleri 178
Genel güven 179
Kişiliğe dayalı güven 179
Sürece dayalı güven 179
Örgütsel Güven 180
Örgütte Güven Ortamı Geliştiren Faktörler 181
Örgütsel Karar
Alma Süreçlerine Katılım: 181
Olumlu Geribildirim 182
Yetkilendirme 182
Örgütsel Güven Modelleri 183
Mishra Güven Modeli 183
Bromiley ve Cummings Güven Modeli 183
Shockley-Zalabak Ellis ve Winograd Güven Modeli 184
ÖRGÜTLERDE GÜVEN ARAŞTIRMALARI 185
Örnek Olay 1: Ankanın Satış Aşamasında Yaşanan
Olumsuzluklar (Ayfer Aslı Aktunç 188
Örnek Olay 2: İşyerinde Eğitimin Önemi (Ayşegül Kırksekizoğlu) 190
KAYNAKÇA 186
XI Onbirinci Bölüm
PERFORMANS YÖNETİMİ VE MENTORLUK
PERFORMANS YÖNETİMİ 191
Geleneksel Performans Değerleme Yöntemleri 192
Sıralama Yöntemi 192
İkili Karşılaştırma Yöntemi 192
Dereceleme Ölçeği Yöntemi 193
Zorunlu Dağılım Yöntemi 194
Zorunlu Seçim Yöntemi 194
Kritik Olaylar Yöntemi 195
Alan İncelemesi Yöntemi 196
İşaretleme Listesi Yöntemi 196
Çağdaş Performans Değerlendirme Yöntemleri 196
Amaçlara Göre Değerlendirme 196
Değerleme Merkezi 197
360 Derece Geri Bildirimle Performans Değerleme 198
MENTORLUK 200
Mentorluğun Tarihçesi 200
Mentorluğun Tanımı 200
Mentorluk Modelleri 201
Mentorluk Süreci 202
Mentorluk Sürecinin Basamakları 202
Mentorun Kariyerle İlgili Yerine Getirdiği Fonksiyonları 203
Mentorun Psiko – Sosyal Fonksiyonları 204
Mentorluk Sürecinin Yararları 205
KAYNAKÇA 206
Örnek Olay 1: Yanlış Yönetim Statejisi (M Betül Tıkıçğlu) 208
Örnek Olay 2: Tecrübenin Tecrübesi (Elif Dizdar) 210
Onikinci Bölüm
ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK
ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK KAVRAMININ TANIMI VE KAPSAMI 211
Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Kuramsal Temelleri 212
Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Boyutları 214
Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Örgütsel Yaşam Üzerindeki Etkileri 216
Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Bağlamında İnsan Kaynakları
Uygulamaları 217
KAYNAKÇA 221
Örnek Olay 1: Eğitim ile Gelen Vatandaşlık Duygusu (Çılga Yıldırım) 223
Örnek Olay 2: Aidiyet Duygusu (Emrah Yavuzkurt) 224
