^{Amerikan, Avrupa Birliği ve Türk Hukuku Kapsamında}Haksız Fiillere Uygulanacak Hukuka Dair Genel Kural

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 7

MAKALELER 11

KİTAPLAR 13

İÇİNDEKİLER 15

KISALTMALAR 27

GİRİŞ 31

1 GENEL OLARAK 31

2 SORUMLULUK KAVRAMI 34

3 HAKSIZ FİİL KAVRAMI VE UNSURLARI 37

31 Dar Anlamda Haksız Fiil Sorumluluğu 38

311 Fiil 39

312 Hukuka Aykırılık 41

313 Zarar 44

314 İlliyet Bağı 47

315 Kusur 49

32 Sebebe Dayanan (Geniş Anlamda) Haksız Fiil Sorumluluğu 51

33 Akit Dışı Hukukî İlişkiler-Haksız Fiil Kavramı ve Tercih
Ettiğimiz Kavram 54

4 TARİHSEL VE SOSYOLOJİK SÜREÇTE ULUSLAR ARASI
ÖZEL HUKUK BAKIMINDAN HAKSIZ FİİLLERİN DURUMU
VE FELSEFESİ 56

5 ULUSLARARASI ÖZEL HUKUK METODOLOJİSİ VE
HAKSIZ FİİLLERE UYGULANACAK HUKUK KONUSUNDA
TARİHSEL SÜREÇ VE TEKLİF EDİLEN BAĞLAMA
KURALLARI 64

51 Genel Olarak 64

52 Sözleşme Şartı Kuralı 70

53 Şahsi Kanun Kuralı 71

54 Hâkimin Hukuku Kuralı (Lex Fori) 72

55 Borcun Kaynağına Dayanan Hukuk 73

56 Fiilin Meydana Geldiği Yer Kuralı 74

57 Zarar Yeri Kuralı 76

58 En Sıkı İlişkili Hukuk Kuralı 78

59 Özel Haksız Fiil Türleri Bakımından Bazı Sistemler 80

591 Culpa in Contrahendo’dan Kaynaklanan Bir İhlal
Halinde Uygulanacak Hukuk Önerileri 81

592 Haksız Rekabet-Rekabet Hukuku İhlalleri Halinde
Uygulanacak Hukuk Önerileri 83

593 İmalâtçının Akit Dışı Sorumluluğu Hakkında
Uygulanacak Hukuk Önerileri 85

594 Kişilik Haklarının İhlali Halinde Uygulanacak Hukuk
Önerileri 87

595 Fikri Hakların İhlali Halinde Uygulanacak Hukuk
Önerileri 88

6 ARAŞTIRMANIN AMACI, PLANI VE İNCELEME USULÜ 90

BİRİNCİ BÖLÜM

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ
HUKUKU BAKIMINDAN HAKSIZ FİİLLERE
UYGULANACAK HUKUK

1 GÜNCEL GELİŞMELER IŞIĞINDA AMERİKAN MADDİ
HUKUKUNDA HAKSIZ FİİLLER VE HAKSIZ FİİL
ALANINA İLİŞKİN GENEL DÜZENLEMELER 93

2 AMERİKAN DOKTRİNİNDEKİ GÖRÜŞLER
ÇERÇEVESİNDE HAKSIZ FİİLLERE UYGULANACAK
HUKUKA DAİR METODOLOJİK YAKLAŞIMLAR 101

21 Joseph Story ve J H Beale: Kazanılmış Haklar Teorisi 101

22 Cavers: Tercih Prensipleri Metodu 104

23 Reese: En Önemli İlişkiyi Haiz Hukuk Metodu 107

24 Currie: Devlet Çıkarının Tahlili Metodu 112

25 Leflar: Seçimi Etkileyen Mülahazalar 115

26 Ehrenzweig: Hâkimin Kanunu Kuralı 121

3 HAKSIZ FİLLERE UYGULANACAK HUKUKA İLİŞKİN
YENİ ARAYIŞLARA SEBEP OLAN GELİŞMELER 123

31 İka Yeri ve Zarar Yeri Kriterlerinin Yetersizliği 123

32 Menfaatler Dengesinin Sağlanamaması 124

4 RESTATEMENT II § 145 SİSTEMATİĞİ ÇERÇEVESİNDE
HAKSIZ FİİLLERE UYGULANACAK HUKUKA DAİR
GENEL KURAL 126

41 Genel Olarak Amerikan Kanunlar İhtilâfı Hukuk Kuram ve
Metodolojisi Anlayışı 126

42 § 145/1 Genel Hüküm İncelemesi 130

421 Genel Olarak Rest II § 6 Metodolojisi 132

422 Rest II § 6 Bağlama İlkeleri 134

43 § 145/2 Özel Bağlama Noktalarının İncelenmesi 140

431 Zararın Ortaya Çıktığı Yer 141

432 Zarara Sebep Olan Fiilin İşlendiği Yer 144

433 Çeşitli Bağlama Noktalarına Göre Uygulanacak
Hukukun Tayini 147

4331 Tarafların Mutat Meskenleri Hukuku,
İkametgahları ve Müşterek Vatandaşlıkları
Hukuku 148

4332 Şirketin Kuruluş ve İşletme Merkezi 151

434 En Yakın İrtibata Haiz Hukuk Olarak Haksız Fiilden
Önceki Hukukî İlişkilerin Ağırlık Merkezi 152

5 REST II § 145’DE YER ALMAYAN KAVRAM: HUKUK
SEÇİMİ VE DİĞER ANGLOSAKSON ÜLKELERİNDE
DURUM 154

51 Sedlar: Hukuk Seçimi Konusunda Gerçek Dünya Perspektifi 158

52 Diğer Anglosakson Ülkelerinde Haksız Fiillere İlişkin
Hukuk Seçimi Hakkında Durum 165

521 Avustralya 165

522 Kanada 169

523 İngiltere 175

6 ARA SONUÇ: AMERİKAN METODOLOJİK
KURAMLARININ GÜNÜMÜZE DAİR YANSIMALARI 185

İKİNCİ BÖLÜM

AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKU BAKIMINDAN
HAKSIZ FİİLLERE UYGULANACAK HUKUK

1 GENEL OLARAK KIT’A AVRUPASI HUKUKU VE
AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN
YEKNESAKLAŞTIRILMASI ÇABALARI 191

2 KIT’A AVRUPASI KANUNLAR İHTİLÂFI METODOLOJİSİ 199

21 Genel Olarak 199

22 Steindorff: ius commune Kanunlar İhtilâfı ve Maddi
Hukukun Bütünleşmesi 200

23 Wengler’in Maddi Hukuk Görüşü 203

24 Kegel’in Maddi Hukuk Görüşü 205

25 Von Overbeck’in Maddi Hukuk Görüşü 206

26 Ole Lando Direktifleri ve Günümüze Etkileri 208

3 ROMA II TÜZÜĞÜ ÖNCESİ DURUM, HAZIRLIK SÜRECİ
VE YAYIMLANMASI 209

31 Tüzük Öncesi Durum 209

32 Tüzük Hazırlık Süreci 211

4 ROMA II TÜZÜĞÜ UYGULAMASI HAKKINDA GENEL
ESASLAR 214

41 Tüzüğün Uygulama Alanı ve Haksız Fiil Türlerine Dair
Yaklaşımı 214

42 Yer Bakımından Uygulama Alanı 220

43 Zaman Açısından Uygulanması 222

5 ROMA II TÜZÜĞÜNDA SÜBJEKTİF BAĞLAMA KURALI 223

51 Genel Olarak Akit Dışı Hukukî İlişkilerde Sübjektif
Bağlama Kuralı 223

52 Hukuk Seçimi Görüşüne Neden Olan Sebepler 228

53 Hukuk Seçimi Kuralları 230

531 Tüzük m 14 Metodolojisi 230

532 Tüzük m 14 Kapsamında Hukuk Seçiminin Şartları 232

5321 Genel Olarak 232

5322 Tarafların İhtilâfın Vukuundan Önce ve
Sonra Hukuk Seçimi Yapmaları 234

5323 Seçilen Hukuk ile Bağlantı Sorunu 237

5324 Seçilen Hukukun Bir Devlet Hukuku Olup
Olmayacağı Sorunu 238

5325 Hukuk Seçimine İlişkin Diğer Sorunlar 241

i Açık-Zımni-Farazi hukuk seçimi 241

ii Şartlı hukuk seçimi 243

iii Hukuk seçiminde şekil sorunu 243

iv Kısmi hukuk seçimi 244

543 Hukuk Seçimi ile Bertaraf Edilemeyecek Haller 246

5431 Hukuki İlişkinin Tüm Unsur ve Taraflarının
Tek Bir Ülkede Bulunması 246

5432 Birlik Hukukunun Emredici Hükümleri 247

5433 Doğrudan Uygulanan Kurallar 248

5434 Emniyet ve Asayiş Kuralları ile Kamu
Düzeni 250

6 ROMA II TÜZÜĞÜ KAPSAMINDA HAKSIZ FİİLDEN
DOĞAN HUKUKÎ İLİŞKİLER VE OBJEKTİF GENEL
BAĞLAMA KURALI 252

61 Genel Olarak Tüzük m 4 Düzenleme Sistematiği 253

62 Genel Bağlama Kuralı: Zararın Meydana Geldiği Yer
Hukuku 254

63 Tarafların Ortak Mutad Meskenleri Hukuku 259

631 Tüzük Kapsamında Mutad Meskenin Tanımı: M 23 261

632 Ortak Mutat Mesken Kuralı Bir İstisna Kuralı mıdır? 263

7 BİR İSTİSNA HÜKMÜ OLARAK DAHA SIKI İLİŞKİLİ
ÜLKE HUKUKU 264

71 Genel Olarak 264

72 Daha Sıkı İlişkili Ülke Hukuk Kuralı Olarak m 4/3
Düzenlenmesi 265

73 Daha Sıkı İlişkili Ülke Hukuku Kuralı Uygulanma Şartları 266

731 Müspet Şart 266

732 Menfi Şart 267

74 Tüzüğün En Sıkı İlişkili Ülke Hukuku Kuralının
Değerlendirilmesi 268

8 DİĞER KURALLAR 269

81 Doğrudan Uygulanan Kurallar (m 16) 269

82 Emniyet ve Asayiş Kuralları (m 17) ile Kamu Düzeni
Müdahalesi (m 26) 270

83 Sigortacıya Karşı Sahip Olunan Talepler (m 18) 274

84 Tüzüğün Yorumlanması ve Zaman Bakımından
Uygulamanması 275

85 Tüzükte Ihmal Edilen Kurallar 278

86 Tüzük Kurallarının Topluluk Hukuku Karşısındaki
Durumu (m 27) 279

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TÜRK HUKUKU BAKIMINDAN HAKSIZ FİİLLERE
UYGULANACAK HUKUK

1 TÜRK KANUNLAR İHTİLÂFI GELİŞİMİ, METODOLOJİSİ
VE HAKSIZ FİİL DÜZENLEMELERİNİN ELE ALINMASI 281

2 EHVK DÖNEMİNDE HAKSIZ FİİLLERE İLİŞKİN
KURALLARIN DÜZENLENİŞİ 286

21 Birinci Görüş 287

22 İkinci Görüş 291

3 2675 SAYILI MÖHUK KAPSAMINDA HAKSIZ FİİLLERE
UYGULANACAK HUKUK 292

31 Kanun’u Ortaya Çıkaran Nedenler 292

32 MÖHUK m 25 Çerçevesinde Kabul Edilen Bağlama
Kuralları 294

321 Genel Bağlama Kuralı: İka Yeri Hukukunun
Uygulanması 294

322 Madde 25/2: Zarar Yeri Kuralı 298

4 5718 SAYILI MÖHUK KAPSAMINDA HAKSIZ FİİLLERE
UYGULANACAK GENEL KURAL 299

41 5718 Sayılı MÖHUK’ün Haksız Fiillere Uygulanacak
Hukuka İlişkin Sistematiği 300

42 Haksız Fiillere Uygulanacak Hukuka Dair Bağlama Kuralları 302

421 Genel Kural: Haksız Fiilin İşlendiği Ülke Hukuku 304

4211 Hüküm Lafzının Değerlendirilmesi 304

4212 Görüşümüz 306

422 Zararın Meydana Geldiği Yer Kuralı 309

4221 Zarar Yeri Neresidir? 310

4222 Hüküm Lafzının Değerlendirilmesi ve
Görüşümüz 317

423 Daha Sıkı İrtibatlı Ülke Hukuku Kuralının
Uygulanması 320

424 Daha Sıkı İrtibatlı Hukuk 322

4241 En sıkı irtibatlı hukuk bağlama noktasından
hareket edilmesini ileri süren görüş 324

4242 Kanunlar ihtilafı hukukunun menfaatinden
hareket eden görüş 325

4243 Muhtemel ve meşru beklentilerden hareket
eden görüş 326

4244 Zarar göreni korunması gerektiğinden
hareket eden görüş 328

4245 Değerlendirme ve görüşümüz 329

5 SİGORTACIYA BAŞVURU 332

6 TÜRK HUKUKU KAPSAMINDA AKİT DIŞI HUKUKÎ
İLİŞKİLERDE İRADE MUHTARİYETİ 334

61 Kavram 335

62 Haksız Fiillere Uygulanacak Hukuka Dair Genel Kural
Kapsamında Tarafların Hukuk Seçimi İmkânı 338

621 Genel Olarak 338

622 Hukuk Seçimi Görüşüne Neden Olan Sebepler 338

6221 Haksız fiillerin niteliğinden kaynaklanan
sebepler 338

6222 Taraf kavramından kaynaklanan sebepler 339

6223 Üçüncü kişinin menfaatlerinin zedeleneceği
kaygısı 340

6224 Hukuk seçiminin zamanlaması bakımından
değerlendirme 341

63 MÖHUK m 34’e Göre Hukuk Seçiminin Şartları 342

631 Hukuk Seçimini Tarafların Birlikte Yapması 343

632 Hukuk Seçiminin Haksız Fiilin Meydana Gelmesinden
Sonra Olması 343

633 Hukuk Seçimine İlişkin Diğer Şartlar 345

6331 Açık-Zımni-Farazi Hukuk Seçimi 345

6332 Kısmî Hukuk Seçimi 349

6333 Şartlı Hukuk Seçimi 350

6334 Hukuk Seçiminde Şekil Sorunu 352

6335 Hukuk Seçiminde Konu Sınırı 353

6336 Anasyonel Hukuk Seçimi 354

64 Haksız Fiillere Uygulanacak Hukukun Seçiminin Sınırları 356

641 Ehliyet 356

642 Kamu Düzeni 356

643 Doğrudan Uygulanan Kurallar 358

7 HAKSIZ FİİLLERE İLİŞKİN GENEL KURALIN
UYGULAMA ALANI ve KAPSAMI 363

71 Uygulama Alanı ve Kapsamı 363

72 Yargıtay Kararlarında Haksız Fiillerin Kapsamına İlişkin
Metodoloijk Sorunlar ve Kapsamı Hakkında
Değerlendirmeler 367

73 Madde 34’ün Uygulanması Bakımından Tartışılması
Gereken Diğer Konular 375

731 Punitive Damage Konusu Bakımından Uygulanacak
Hukuk 375

732 Açık Denizlerde ve Uzayda Meydana Gelen Haksız
Fiiller Bakımından Uygulanacak Hukuk 378

7321 Açık Denizlerde Meydana Gelen Haksız
Fiiller Bakımından 378

7322 Uzayda Meydana Gelen Haksız Fiiller
Bakımından 379

733 Robot ve Yapay Zekaya Sahip Araçların Verdikleri
Zararlar Bakımından Sorumluluk 382

734 Yabancı Unsurlu Sağlık Hizmetleri Davaları
Bakımından Uygulanacak Hukuk 384

SONUÇ 387

KAYNAKÇA 397