TÜRK HUKUKUNDA VE ULUSLARARASI HUKUKTA HAVA YOLU İLE YÜK TAŞIMA SÖZLEŞMESİ Bülent SÖZER - Giriş - Yasal Düzenleme - Havayolu İle Yük Taşıma Sözleşmesi - Taşıyanın Borçları Ve Hakları - Taşıyanın Borçları Ve Hakları - Gönderilenin Borçları Ve Hakları
İÇİNDEKİLER
Önsöz III
içindekiler. V
Yararlanılan Eserler XIII
Kısaltmalar. XVII
GİRİŞ 1
1.1. GENEL OLARAK TAŞIMA 1
1.1.1. Taşıma Fiili (İşlemi) 1
1.1.2. Taşımanın Konusu 2
1.1.3. Taşıma Türleri (Kategorileri) 6
1.1.4. Taşımada Kullanılan Araç 7
1.2. TAŞIMA HUKUKU BAKIMINDAN KAVRAM OLARAK “TAŞIMA” 8
1.1.1.1. Aslî Borcun Muhtevası 8
1.1.1.2. Taşıt Aracı Kullanılması 15
1.1.1.3. Taşıyanın Yüke Zilyed Olması 20
1.1.1.4. Yükleme / Boşaltma - Tesellüm / Teslim 23
İÜ. TAŞIMA SÖZLEŞMESİ 29
1.1.1.1.1. Tanımı 29
1.1.1.2.1. Mevzuat Hükümleri 29
1.1.1.2.2. Muhtevası itibarı ile 31
1.1.1.1.2. Unsurları 32
a. Taşıyan Bakımından 32
aa. Taşıma Taahhüdü 32
bb. Tesellüm - Teslim 34
cc. Bakım ve Koruma 34
b. Taşıtan Bakımından - Ücret Ödeme Taahhüdü 35
1.1. Tarafları 36
1.1.1. Kategorik Olarak 36
aa. Taşıyan 36
bb. Yolcu 48
cc. Taşıtan 49
1.1.2. Terminoloji 50
1.1.3. Taşıma Sözleşmelerinde İlgili Kişiler 53
aa. Gönderilen 53
bb. Taşınan Yük Üzerinde Hak Sahibi Olan Kişiler 54
1.2. Hukukî Niteliği 54
IV. ÇALIŞMANIN KONUSU ve PLANI 55
§ 1- YASAL DÜZENLEME 57
I. VARŞOVA/LA HAYE SÎSTEMt 51
1.1.1.1. Varşova/La Haye Sistemi’ne Genel Bakış 57
1.1.1.2. Varşova/La Haye Sistemi’nin Düzenlediği Alan 58
1.1.1.1.1. Taşıma Belgeleri 59
1.1.1.1.2. Taşıyanın Sorumluluğu 60
1.1.1.3. 1929 Varşova Konvansiyonu'nda Yapılan Değişiklikler 60
1.1.1.2.1. 1955 La Haye Protokolü 60
1.1.1.2.2. 1966 Montreal Intercarrier Agreement 61
1.1.1.2.3. 1971 Guatemala City Protokolü 63
1.1.1.2.4. 1975 Montreal Protokolleri 65
1.1.1.2.5. 1995 IATA Intercarrier Agreement - 1996 Measures of Implementation Agreement 67
1.1.1.2.6. 1999 Montreal Konvansiyonu 70
1.1.1.2.7. 1961 Guadalajara Ek Sözleşmesi 70
1.1.1.4. Günümüzdeki Durumu ile Varşova/La Haye Sistemi 71
1.1.1.3.1. 1929 Varşova Konvansiyonu 71
1.1.1.3.2. 1955 La Haye Protokolü 72
1.1. 1961 Guadalajara Ek Sözleşmesi 72
1.1.1. 1966 Montreal Intercarrier Agreement 72
1.1.2. 4 Numaralı Montreal Protokolü 73
1.1.3. 1995 IATA Intercarrier Agreement - 1996 Measures of Implementation Agreement 73
1.1.4. 1999 Montreal Konvansiyonu 74
1.1.1.1. 1999 Montreal Konvansiyonu 74
1.1.1.1.1. 1999 Montreal Konvansiyonu’nun Yapılması 74
1.1.1.1.2. 1999 Montreal Konvansiyonu’nun Çatısı ve Özellikleri 76
aa. Varşova/La Hay e Sistemi’nin Konsolidasyonu 76
bb. 1999 Montreal Konvansiyonu’nun Genel Olarak
İçeriği 77
cc. Taşıyanın Sorumluluğunu Düzenleyen Hükümler 78
1.1.1.2. Varşova/La Hay e Sistemi’nin Uygulanma Şartları 79
1.1.1.2.1. Bir Taşıma Sözleşmesi Bulunmalıdır 79
1.1.1.2.2. Taşıma Uçak ile Yapılmalıdır 81
1.1.1.2.3. Taşıma Ücret Karşılığında Yapılmalıdır 81
1.1.1.2.4. Taşımanın Konusu Yolcu, Bagaj veya Yük Olmalıdır 85
1.1.1.2.5. Taşıma Sözleşmesi Uluslararası Taşıma Taahhüdü İhtiva Etmelidir 86
1.1.1.3. Varşova/La Hay e Sistemi’nin Hukukî Yapısı ve
Karakteristiği 92
II. TÜRK SÎVÎL HAVACILIK KANUNU 104
1.1.1.3.1. Genel Olarak 104
1.1.1.3.2. Taşıma Sözleşmeleri İle İlgili Düzenleme 105
1.1.2.1. Genel Olarak 105
1.1.2.2. Yurt içinde Yapılacak Yük Taşımalarına ilişkin Hükümler. 107
aa. Genel Olarak 107
bb. Emredici Kurallar 108
cc. Sözleşme Şartları 108
dd. Sivil Havacılık Kanunu’ nun Hükümleri 109
ee. Uluslararası Sözleşmeler 110
ff. Borçlar Kanunu ’nun Hükümleri 116
gg. Ticaret Kanunu ’nun Hükümleri 117
c. Uluslararası Taşımalara Uygulanacak Hükümler 120
§ 2- HAVAYOLU İLE YÜK TAŞIMA SÖZLEŞMESİ 122
1.1. GENEL OLARAK 122
1.2. TARAFLARI 123
IH. KURULMASI 124
IV. HUKUKÎ NlTELÎĞI ve ÖZELLİĞİ 125
§ 3- HAVA KONÎŞMENTOSU (Hava Yük Senedi) 128
I. KAVRAM ve TANIM 128
1.1.1. DÜZENLENMESİ 128
1.1.1.1. Genel Olarak 128
1.1.1.2. Taşıtanın Beyanları ve Sorumluluğu 134
1.1.1.3. Hava Konişmentosu’nun Elektronik Ortamda Tutulması 140
1.1.1.4. Yük Makbuzu 142
1.1.2. KAYITLAR 143
1.1.3. HUKUKÎ NlTELÎĞI - HÜKÜMLERİ 145
1.1.1.1.1. Genel Olarak 145
1.1.1.1.2. Yüke İlişkin Kayıtlar 148
1.1.1.2.1. Hava Konişmentosuna Yazılacak Bilgiler 148
1.1.1.2.2. Kayıtların Karine Teşkil Etmek Fonksiyonu 150
1.1.1.1.3. Kıymetli Evrak Olarak Hava Yük Senedi 154
§ 4- TAŞIYANIN BORÇLARI ve HAKLARI 157
I. TAŞIYANIN BORÇLARI 157
1. Yükün Teslim Alınması ve Yüklenmesi 157
a. Tesellüm - Zilyedliğin Devri 157
aa. Genel Olarak 157
bb. Zilyedliğin Devri 162
b. Yükleme 166
1.1. Hava Konişmentosu (Hava Yük Senedi) Düzenlenmesi 169
1.2. Taşımanın İcrası 172
1.1.1. Genel Olarak 172
1.1.2. Yüke Özen Göstermek 173
1.1.3. Zamanında Taşımak 173
1.3. Taşıtanın ve Gönderilenin Talimatına Uymak 173
1.4. Yükün Varma Yerine Ulaştığını Bildirmek 174
1.5. Yükün Boşaltılması ve Teslimi 174
1.1.1.1. Genel Olarak 174
1.1.1.2. Zilyedliğin Gönderilene Devri 176
1.6. Diğer Borçlar 180
II. TAŞIYANIN HAKLARI 181
1.1.1.1.1. Ücret Talebi 181
1.1.1.1.2. Yükün Üzerindeki Haklar 184
1.1.1.1.3. Yükü Tevdii 184
1.1.1.1.4. Yükün Muayenesi 185
§ 5- TAŞITANIN BORÇLARI ve HAKLARI 186
1.1.1.2.1. TAŞITANIN BORÇLARI 186
1.1.1.3.1. Taşıma Ücretini Ödemek 186
1.1.1.3.2. Hava Yük Senedi Düzenlenmesi 186
1.1.1.2.2. TAŞITANIN HAKLARI 186
1.1.2.1. Taşımanın İcrasını Talep Etmek 186
1.1.2.2. Yük Üzerinde Tasarruf Hakkı 188
1.1.2.2.1. Genel Olarak 188
1.1.2.2.2. Hakların Kullanılması 190
§ 6- GÖNDERİLENİN BORÇLARI ve HAKLARI 194
I. GÖNDERİLENİN BORÇLARI 194
11.2.2.1.1. Gönderilenin Borç Altına Girmesi 194
11.2.2.1.2. Gönderilenin Borçları 195
II. GÖNDERİLENİN HAKLARI 195
1.1. Yükün Varma Yerine Ulaştığının Bildirilmesini Talep Etmek 195
1.2. Yükün Teslimini Talep Etmek 195
1.1.1. Genel Olarak 195
1.1.2. Talep Hakkının Doğumu 197
§ 7- TAŞIYANIN SORUMLULUĞU 198
1.1.1.1. GENEL OLARAK 198
1.1.1.2. SORUMLULUĞUN NİTELİĞİ 200
1.1.1.1.1. Akdî Sorumluluk 200
1.1.1.1.2. Kusur Sorumluluğu 201
1.1.1.1.3. Kusursuz (Mutlak) Sorumluluk 205
1.1.1.3. SORUMLULUK HALLERİ 206
1.1.1.2.1. Genel Olarak 206
1.1.1.2.2. Yükün Kaybı 208
1.1.1.2.3. Yükün Telef Olması 209
1.1.1.2.4. Yükün Hasara Uğraması 210
1.1.1.2.5. Gecikme., 211
1.1.1.4. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI 215
1.1.1.3.1. Taşıyanın Yüke Zilyed Bulunması 215
1.1.1.3.2. Zarara Yol Açmış Olan Olayın Havayolu İle Taşıma
Süresinde Vaki Olması 215
1.1.1.5. SORUMLULUĞUN SINIRLANDIRILMASI 216
1.1.2.1. Genel Olarak Sınırlı Sorumluluk Sistemi 216
1.1.2.2. Sorumluluk Sınırının Tesbiti 218
a. Hukukî Düzenleme 218
aa. Türk Sivil Havacılık Kanunu 218
bb. Varşova/La Hay e Sistemi 221
1.1.2.3. Taşıyanın Adamlarının Sınırlı Sorumluluğu 226
1.1.1.6. SINIRSIZ SORUMLULUK 229
1. Genel Olarak 229
1.1. Varşova/La Hay e Sistemi 232
1.1.1. 1929 Varşova Konvansiyonu 232
1.1.2. 1955 La Haye Protokolü 234
1.1.3. 4 Numaralı Montreal Protokolü 236
1.1.4. 1999 Montreal Konvansiyonu 236
1.2. Sınırsız Sorumluluk İçin Davranışın Takdirinde Uygulanacak Kriter 236
1.3. Sivil Havacılık Kanunu ’nun Hükümleri 238
1.1.1.1. Genel Olarak 238
1.1.1.2. Sivil Havacılık Kanunu md. 126 Açısından Sınırlı Sorumluluk 240
1.4. Borçlar Kanunu ’nun 55. Maddesinin Uygulanması 242
1.5. Hava Konişmentosunun Hiç veya Usulüne Göre Düzenlenmemesi Halinde Sınırsız Sorumluluk 244
1.6. Sınırlı Sorumluluktan İradî Olarak Feragat Edilmesi 246
VII. TAŞIYANIN SORUMLULUKTAN KURTULMASI 246
1.1.1.1.1. Kurtuluş Beyyinesi 246
1.1.1.2.1. Varşova/La Haye Rejimi’ne Göre 246
1.1.1.2.2. 4 Numaralı Montreal Protokolü’ne Göre 248
1.1.1.2.3. Sivil Havacılık Kanunu’nun Hükümleri Açısından 248
1.1.1.1.2. Müterafık Kusur 249
1.1.1.1.3. Akdî Hükümler 251
Vm. SORUMLULUK DAVASI 252
1.1.1.3.1. Hasarın veya Gecikmenin İhbarı 262
1.1.1.3.2. Taraflar 254
1.1.2.1. Davacı 254
1.1.2.2. Davalı 255
1.1.1.3.3. Yetkili Mahkeme 256
1.1.2.2.1. Sivil Havacılık Kanunu’na Göre 256
1.1.2.2.2. Varşova/La Haye Sistemi’ne Göre 256
1.1. Tahkim 259
1.2. Dava Sebebi 259
1.3. Dava Açma Süresi 261
