Anayasa Şikayeti
ANAYASA ŞİKAYETİ
CABİR ALİYEV
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR..................................................................................................................V
KISALTMALAR.........................................................................................................XI
GİRİŞ ...........................................................................................................................1
BİRİNCİ BÖLÜM
KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA ANAYASA ŞİKAYETİ
I. ANAYASA YARGISININ EVRİLEN İŞLEVİ VE ANAYASA ŞİKAYETİ......7
A. Fikri Altyapı.......................................................................................................7
B. Pozitif Hukuktaki Yansıma ...............................................................................11
II. ANAYASA ŞİKAYETİ KURUMUNUN ESASLARI........................................12
A. Tanımı ve Temel Özellikleri .............................................................................12
1. Hak ve Özgürlüklerin Ulusal Düzeyde Korunması ....................................15
2. Subjektif Nitelikli Denetim Usûlü...............................................................16
3. İkincillik Prensipi ........................................................................................21
4. Genel Mahkemelerle Yetki Paylaşımının Sınırları......................................28
B. Mutlak-Nispi Anayasa Şikayeti Ayrımı............................................................33
C. Actio Popularis ve Anayasa Şikayeti...............................................................37
D. Türkiye'de Anayasa Şikayetine İlişkin Tartışmalar.........................................39
İKİNCİ BÖLÜM
AZERBAYCAN ANAYASAL YARGI SİSTEMİNDE “ŞİKAYET”
DENETİM USULÜ
I. GENEL HATLARIYLA AZERBAYCAN'IN ANAYASAL GELİŞMELERİ...45
A. SSCB Dönemi ..................................................................................................45
B. Bağımsızlık Sonrası Dönem.............................................................................47
II. AZERBAYCAN'DA ANAYASA YARGISI ........................................................51
A. Genel Olarak ...................................................................................................51
B. Kuruluş ve Organizasyon ................................................................................53
1. Mahkemenin Hukuki Konumu ....................................................................53
2. Üye Seçimi ..................................................................................................54
3. Üyelerin Hukuki Statüsü .............................................................................56
IC. Denetim Alanı ..................................................................................................58
1. Genel Olarak................................................................................................58
2. Özel Denetim Usûllleri................................................................................60
3. Yargı Yoluyla Denetim ................................................................................61
III. ANAYASA ŞİKAYETİ - BAŞVURU KOŞULLARI .........................................62
A. Şikayete Konu Olabilecek Kamu Gücü İşlemleri ............................................63
1. Yasama ve Yürütmenin Normatif İşlemleri.................................................64
2. Mahkeme ve Belediye Kararları..................................................................69
B. Şikayetin Dayandığı Anayasa Hükümleri........................................................71
1. Haklar Kataloğu...........................................................................................71
2. Diğer Anayasa Hükümleri ...........................................................................74
3. Destek Normlar............................................................................................75
C. Mahkemeyi Harekete Geçirmeye Yetkili Süjeler..............................................76
1. Genel Olarak................................................................................................76
2. Gerçek ve Tüzel Kişiler...............................................................................77
a. Taraf Ehliyeti............................................................................................78
b. Dava Ehliyeti............................................................................................79
c. Taraf Sıfatı................................................................................................80
3. Halk Denetçisi (Ombudsman) .....................................................................80
D. Kanun Yollarının Tüketilmesi ve İstisnaları....................................................82
1. Kanun Yollarının Tüketilmesi Koşulu.........................................................82
2. İstisnalar.......................................................................................................85
a. Mahkemeye Başvuru Hakkının İhlali ......................................................86
b. Ağır ve Telafisi Güç Zarar .......................................................................86
E. Hak Düşürücü Süreler .......................................................................................88
IV. USULE İLİŞKİN KURALLAR VE “ŞİKAYET”İN ELE ALINIŞ BİÇİMİ.......89
A. Şikayetin Kabuledilirlik Yönünden İncelenmesi..............................................90
1. İlk İnceleme .................................................................................................91
2. Kabuledilirlik İncelemesi ............................................................................91
a. Kabuledilirlik Koşulları............................................................................92
b. Kabuledilirlik Kararı ................................................................................92
B. Şikayetin Esas Bakımından İncelenmesi .........................................................92
1. Hazırlık Aşaması..........................................................................................93
2. Duruşma.......................................................................................................93
IV. KARAR VE HUKUK SİSTEMİNDEKİ ETKİLERİ.......................................93
A. Karar................................................................................................................95
1. Kararların İçeriği .........................................................................................95
2. Kararların Etki ve Sonuçları........................................................................97
B. Yürürlüğü/Yürütmeyi Durdurma......................................................................99
C. Anayasa Şikayetine İlişkin İstatistikler..........................................................100
D. Anayasa Şikayeti ve AİHM............................................................................101
DEĞERLENDİRME.................................................................................................103
KAYNAKÇA..............................................................................................................107
