Dijital Çağda Hissedilen Unutulma İhtiyacı ve Kişisel Verilerin Korunması Bağlamında Yeni Bir Hak OlarakUnutulma Hakkı
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR CETVELİ 15
ŞEKİL LİSTESİ 19
TABLO LİSTESİ 19
GİRİŞ 21
BİRİNCİ BÖLÜM
UNUTULMA HAKKININ ORTAYA ÇIKIŞI VE
UNUTULMA HAKKI KAVRAMI
I. UNUTULMA İHTİYACI VE UNUTULMA HAKKINA YÖNELİK TALEP 25
A. GENEL OLARAK UNUTMA VE UNUTULMA İHTİYACI 25
B. DİJİTAL ÇAĞDA UNUTULMA İHTİYACININ ARTMASI 28
1. İnternet ve Mobil Teknolojilerin Yaygınlaşması 28
2. Arama Motorlarının Yaygınlaşması 31
3. Sosyal Ağların Ortaya Çıkışı ve Yaygınlaşması 33
4. Veri İşleme Faaliyetlerindeki Gelişmeler 37
a) Veri ve Kişisel Veri Kavramları 37
b) Veri İşleme Kavramı 40
c) Veri İşlemenin Kolaylaşması ve Artması 42
5. İletişim Teknolojilerinde Yaşanan Gelişmelerin Unutulma İhtiyacı ile İlişkisi 45
C. İNSAN ONURUNA YÖNELİK TEHDİTLERİN FARKLILAŞMASI VE DÖRDÜNCÜ KUŞAK HAKLARIN ORTAYA ÇIKIŞI 50
II. UNUTULMA HAKKI KAVRAMI, HAKKIN NİTELİĞİ VE SINIRLARI 52
A. GENEL OLARAK UNUTULMA HAKKI 52
1. Unutulma Hakkının Tanımı 52
2. Unutulma Hakkının Öznesi ve Yükümlüsü 56
a) Öznesi 56
b) Yükümlüsü 60
3. Unutulma Hakkının Unsurları 61
a) Bilgi Unsuru 61
b) Zaman Unsuru 62
c) Mekân Unsuru 64
4. Unutulma Hakkının Niteliği 65
B. UNUTULMA HAKKININ KAPSAMI, SINIRLARI VE BAZI HAKLARLA İLİŞKİSİ 66
1. Unutulma Hakkının Kapsamı ve Sınırları 66
2. Unutulma Hakkının İlişkili Olduğu Haklar 69
a) Genel Olarak 69
b) Özel Hayatın Gizliliği Hakkı 70
c) Kişisel Verilerin Korunmasını Talep Etme Hakkı 72
3. Unutulma Hakkının Çatıştığı Birtakım Haklarla İlişkisi 76
a) İfade Özgürlüğü Temelli Hak ve Özgürlükler 76
b) Çatışan Hakların Unutulma Hakkı ile İlişkisi 80
İKİNCİ BÖLÜM
UNUTULMA HAKKININ BENZER GÖRÜNÜMLERİ VE
UNUTULMA HAKKINA İLİŞKİN YASAL
DÜZENLEME ÇALIŞMALARI
I. UNUTULMA HAKKININ BENZER GÖRÜNÜMLERİ 83
A. GENEL OLARAK 83
B. REHABİLİTASYON HAKKI (RIGHT TO REHABILITATION/RIGHT TO OBLIVION) 84
C. SİLME HAKKI (RIGHT TO DELETION/RIGHT TO
ERASURE) 86
II. UNUTULMA HAKKINA İLİŞKİN ULUSLARARASI YASAL DÜZENLEME ÇALIŞMALARI 91
A. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER METİNLERİNDE UNUTULMA HAKKI 91
B. AVRUPA EKONOMİK İŞ BİRLİĞİ VE KALKINMA TEŞKİLATI (OECD) METİNLERİNDE UNUTULMA HAKKI 93
C. AVRUPA KONSEYİ METİNLERİNDE UNUTULMA HAKKI 94
1. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Unutulma Hakkı 94
2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 28.06.2018 tarihli M.L. and W.W. v. Germany Kararı (60798/10 ve 65599/1) ve Unutulma Hakkına Yaklaşımı 94
3. 108 numaraları Kişisel Verilerin Otomatik İşleme Tabi Tutulması Karşısında Bireylerin Korunması Sözleşmesi ve Unutulma Hakkı 100
D. AVRUPA BİRLİĞİ METİNLERİNDE UNUTULMA HAKKI 101
1. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı’nda Unutulma Hakkı 101
2. 95/46/EC Kişisel Verilerin İşlenmesi ve Bu Tür Verilerin Serbest Dolaşımına Dair Bireylerin Korunması Direktifi’ nde Unutulma Hakkı 102
3. Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın 13.05.2014 tarihli Agencia Española de Protección de Datos, Mario Costeja González v. Google Spain SL, Google Inc. (Dava C-131/12) Kararı ve Unutulma Hakkına Yaklaşımı 105
4. Madde 29 Çalışma Grubu (“Article 29 Data Protection Working Party”) ve Unutulma Hakkının Uygulanmasına İlişkin İlkeler 108
5. Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü (General Data Protection Regulation)’nde Unutulma Hakkı 113
E. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’NDE UNUTULMA HAKKI 117
III. UNUTULMA HAKKINA İLİŞKİN ULUSAL MEVZUATIMIZDAKİ DÜZENLEMELER 118
A. GENEL OLARAK 118
B. UNUTULMA HAKKININ KAMU HUKUKUMUZDAKİ YASAL DAYANAKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 119
1. Anayasal Kapsamda Unutulma Hakkı 119
2. 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun Kapsamında Unutulma Hakkı 121
a) 7253 sayılı Kanun ile Gelen Değişiklikler Öncesi 5651 sayılı Kanun ve Unutulma Hakkı 121
b) 7253 sayılı Kanun ile Gelen Değişiklikler Sonrası 5651 sayılı Kanun ve Unutulma Hakkı 125
3. 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu Kapsamında Unutulma Hakkı 129
C. UNUTULMA HAKKININ ÖZEL HUKUKUMUZDAKİ YASAL DAYANAKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 131
1. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanun ve 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Kapsamında Unutulma Hakkı 131
a) Kişilik Hakkı ve Unutulma Hakkı İlişkisi 131
aa) Genel Olarak Kişilik Hakkı Kavramı 131
ab) Kişilik Hakkının Konusunu Teşkil Eden Temel Kişisel Değerler 133
ac) Unutulma Hakkının Temelini Teşkil Eden Kişisel Değerler Kapsamında Medeni Hukuk Kapsamında Korunması 134
b) Kişilik Haklarına Saldırı Halinde Başvurulabilecek Hükümler Kapsamında Unutulma Hakkı 137
ba) Genel Olarak Kişiliğin TMK ve TBK Kapsamında Korunması 137
bb) Unutulma Hakkının Kişiliğin Korunmasına İlişkin Davalar Kapsamında Talep Edilebilirliği 140
2. 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Kapsamında Unutulma Hakkı 142
a) Genel Olarak Kişisel Verilerin Korunması Kanunu 142
b) KVKK’ da Benimsenen Genel İlkeler ve Veri İşleme Şartları 144
ba) Genel olarak 144
bb) Genel İlkeler 144
bc) Veri İşleme Şartları 146
c) Kanun’un Uygulanmayacağı İstisnai Haller 147
d) Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve Unutulma Hakkı İlişkisi 148
da) Genel İlkeler ve Unutulma Hakkı İlişkisi 148
db) İlgili Kişinin Kişisel Verilerinin Silinmesini İsteme Hakkı ve Unutulma Hakkı İlişkisi 149
dc) Kanun’un Öngördüğü İstisnalar ve Unutulma Hakkı İlişkisi 150
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
UNUTULMA HAKKININ ARAMA MOTORLARI TARAFINDAN VE TEMEL YARGISAL KARARLAR BAĞLAMINDA UYGULANIŞI
I. ARAMA MOTORLARI TARAFINDAN UNUTULMA HAKKININ UYGULANIŞI 153
A. GENEL OLARAK 153
B. GOOGLE ARAMA MOTORU 153
1. Google’ın Unutulma Hakkına İlişkin Talep Alması 153
2. Google’ın Unutulma Hakkı Kapsamında Değerlendirme Yapması 155
C. DİĞER ARAMA MOTORLARI 158
II. UNUTULMA HAKKININ TEMEL YARGISAL KARARLAR BAĞLAMINDA UYGULANIŞI 161
A. YABANCI KARAR ÖRNEKLERİ 161
1. Genel Olarak 161
2. “KPMG Ortağı” Davası 161
3. “Arthur Van M.” Davası 163
4. “Virginia Da Cunha” Davası 165
B. ULUSAL KARAR ÖRNEKLERİ 166
1. Yargıtay Uygulaması 166
a) Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 17.06.2015 tarihli ve 2014/4-56 E., 2015/1679 K. sayılı Kararı 166
aa) Olay ve Olgular 166
ab) Merci Görüşleri 167
ac) Değerlendirme 168
b) Yargıtay 19. Ceza Dairesi’nin 05.06.2017 tarihli ve 2016/15510 E., 2017/5325 K. sayılı Kararı 171
ba) Olay ve Olgular 171
bb) Merci Görüşleri 171
bc) Değerlendirme 172
2. Anayasa Mahkemesi Uygulaması 173
a) Anayasa Mahkemesi’nin 03.03.2016 tarihli ve 2013/5653 Numaralı N.B.B. Başvurusuna İlişkin Kararı 173
aa) Olay ve Olgular 173
ab) Merci Görüşleri 174
ac) Değerlendirme 175
b) Anayasa Mahkemesi'nin 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu'na İlişkin İptal Kararı 179
ba) Somut Olay ve Olgular 179
bb) Merci Görüşleri 180
bc) Değerlendirme 180
3. Kişisel Verileri Koruma Kurulunun Kişilerin Ad ve Soyadı ile Arama Motorları Üzerinden Yapılan Aramalarda Çıkan Sonuçların İndeksten Çıkarılmasına Yönelik Talepler ile İlgili Olarak Vermiş Olduğu 23.06.2020 Tarihli ve 2020/481 Sayılı Kararı 181
III. UNUTULMA HAKKINA VE HAKKIN UYGULANIŞINA YÖNELİK ELEŞTİRİLER 185
A. UNUTULMA HAKKINA YÖNELİK ELEŞTİRİLER 185
1. İfade Özgürlüğünü Kısıtladığına Dair Eleştiriler 185
2. Kapsamının Belirsiz Olmasına Dair Eleştiriler 192
3. Önemli Verilerin Kaybolmasına Sebep Olduğu Eleştirisi 193
4. Toplumun Sosyolojik ve Psikolojik Bakış Açısını Olumsuz Etkilediğine Dair Eleştiriler 194
5. Genişletilmiş Ayrımcılık Yasağının Yeterli Olacağı Görüşü 196
6. Dijital Veriler İçin Son Kullanma Tarihi Belirlenmesi Gerektiği Görüşü 197
B. UNUTULMA HAKKININ ARAMA MOTORLARI TARAFINDAN UYGULANIŞINA YÖNELİK ELEŞTİRİLER 199
1. Ticari Bir Şirketin İnsan Hakkı Yükümlüsü Olmasına Dair Eleştiriler 199
2. Coğrafi Açıdan Uygulanmasına İlişkin Eleştiriler 201
SONUÇ 203
KAYNAKÇA 205
ÖZET 221
ABSTRACT 223
