^{Anglo Amerikan Hukuku ile Karşılaştırmalı Olarak Medeni Usul Hukukunda}Bilirkişilik

Dr. Fatih ZORA

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ  7

İÇİNDEKİLER 9

KISALTMALAR LİSTESİ  15

GİRİŞ  17

BİRİNCİ BÖLÜM

TÜRK HUKUKUNDA BİLİRKİŞİLİK

I BİLİRKİŞİ KAVRAMI VE BENZER KAVRAMLARDAN FARKI21

A Bilirkişi Kavramı ve Tanımı  21

B Bilirkişinin Hukuki Statüsü 26

C Bilirkişi ve Bilirkişi Görüşünün Hukuki Niteliği 32

D Benzer Kavramlarla Karşılaştırılması  37

1 Tanık ve Bilirkişi  37

2 Hakem Bilirkişi ve Bilirkişi  39

3 Uzman Görüşü ve Bilirkişi  44

II BİLİRKİŞİYE BAŞVURULABİLECEK HALLER 56

A Genel Olarak  56

B Bilirkişiye Başvurmanın Zorunlu Olduğu Haller 61

C Bilirkişiye Başvurulamayacak Haller 64

1 Genel Bilgi ile Çözülebilecek Konular 64

2 Hukuki Bilgi ile Çözülebilecek Konular  65

3 UYAP Vasıtasıyla Elde Edilebilecek Bilgiler 75

III BİLİRKİŞİNİN ATANMASI 76

A Bilirkişinin Atanma Kararı 76

B Bilirkişinin Seçimi  84

1 Genel Olarak  84

2 Resmi Bilirkişiler 86

3 Bilirkişi Listeleri  88

4 Bilirkişilerde Bulunması Gereken Nitelikler  90

a Uzmanlık  90

b Bağımsızlık 96

c Tarafsızlık ve Objektiflik98

aa Bilirkişinin Yemin Etmesi 101

bb Bilirkişinin Yasaklılığı Ve Reddi 103

5 Bilirkişi Sayısı 106

C Bilirkişiliği Kabul Yükümlülüğü 108

IV BİLİRKİŞİ GÖRÜŞÜ112

A Bilirkişi Görüşünün Hazırlanması 112

1 Bilirkişi Görüşünün Kapsamı112

2 Bilirkişi Görüşünün Hazırlanması Kapsamında Bilirkişinin Yetkileri

ve Yükümlülükleri 116

a Bilirkişi Görüşünün Hazırlanması Kapsamında Bilirkişinin

Yetkileri116

b Bilirkişi Görüşünün Hazırlanması Kapsamında Bilirkişinin

Yükümlülükleri123

B Bilirkişi Görüşünün Şekli 125

C Bilirkişi Görüşünün Teslim Süresi130

D Bilirkişi Görüşünün Mahkemeye Sunulması 133

V BİLİRKİŞİ GÖRÜŞÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ136

A Hâkimin Bilirkişi Görüşünü Değerlendirmesi 136

B Tarafların Bilirkişi Görüşünü Değerlendirmesi ve İtiraz 143

C Re’sen veya İtiraz Üzerine Yapılacak Değerlendirme Sonucunda

Mahkemenin Verebileceği Kararlar 148

VI BİLİRKİŞİ ÜCRETİ 160

A Bilirkişi Ücretinin Tespiti 160

B Bilirkişi Ücretinin Ödenmesi ve Yargılama Gideri Olarak Kaybeden

Tarafa Yükletilmesi 165

VII BİLİRKİŞİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 173

A Genel Olarak 173

B Bilirkişinin Mahkemeye Sunduğu Görüşten Doğan Sorumluluk 174

C Bilirkişinin Görüş Sunma Dışında Kalan Eylemlerinden Doğan

Sorumluluk182

İKİNCİ BÖLÜM

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ HUKUKUNDA BİLİRKİŞİLİK

I AMERİKAN MEDENİ YARGILAMA SİSTEMİ 185

A Genel Olarak  185

B Mahkeme Sistemi  188

C Yargılama Safhaları  193

1 Dilekçeler Teatisi (Pleadings) 193

2 Discovery  199

3 Duruşma (Trial)  212

4 Hüküm  218

II AMERİKAN HUKUKUNDA TANIK VE BİLİRKİŞİ KAVRAMI  221

A Amerikan Hukukunda Tanık Kavramı 221

B Amerikan Hukukunda Bilirkişi Kavramı  230

III BİLİRKİŞİ DELİLİNİN KABUL EDİLEBİLİRLİĞİ 234

A Genel Olarak  234

B Kabul Edilebilirlik İncelemesinde Değerlendirilecek Hususlar  236

1 Genel Olarak  236

2 Yardımcı Olabilme Kriteri (Helpfulness-Relavancy)  238

3 Bilirkişiye Başvurulacak Konunun Bilimsel, Teknik veya Diğer Bir

Özel Bilgiye İlişkin Olması  247

a Bilirkişiye Başvurulacak Konunun Ortalama Bir Jüri Üyesinin

Anlama ve Karar Verme Kapasitesini Aşması 248

b Hukuki Konularda Bilirkişi Görüşü 252

4 Bilirkişinin Gerekli Niteliklere Sahip Olması (Uzmanlığı) 258

5 Güvenilirlik (Reliability) 261

a Genel Olarak  261

b “Frye v United States” Davası  264

c “Daubert v Merrel Dow PharmaceuticalInc” Davası 266

d “General Electric Co v Joiner” Davası 273

e “Kumho Tire Company v Carmichael” Davası  276

f Güncel FDK’nın 702 Maddesinin Güvenilirlik İncelemesi

Bakımından Değerlendirilmesi 278

C Kabul Edilebilirlik İncelemesinin Gerçekleştirilmesi 286

IV BİLİRKİŞİ TÜRLERİ 291

A Taraflarca Atanan Bilirkişi 291

B Mahkeme Tarafından Atanan Bilirkişi298

1 Genel Olarak298

2 Teknik Danışmanlar (Technical Advisors) ve Üstatlar (Masters) 307

a Teknik Danışmanlar (Technical Advisors) 307

b Üstatlar (Masters-Special Masters) 309

V BİLİRKİŞİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ316

A Genel Olarak 316

B Dilekçeler Teatisi Aşamasındaki Yükümlülükler317

C Discovery Aşamasındaki Yükümlülükler 319

D Duruşma (Trial) Aşamasındaki Yükümlülükler 324

VI BİLİRKİŞİNİN GÖRÜŞÜNÜ OLUŞTURMASI 327

A Genel Olarak 327

B Kabul Edilemez Delil ve Bilgilerin Bilirkişi Görüşünde Kullanılması (FDK

m 703)338

VII BİLİRKİŞİ GÖRÜŞÜNÜN DELİLSEL AĞIRLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ 344

VIII BİLİRKİŞİ ÜCRETİ348

A Bilirkişi Ücretinin Belirlenmesi ve Ödenmesi 348

B Bilirkişi Ücretinin Karşı Taraftan Tahsil Edilmesi350

IX BİLİRKİŞİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 355

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İNGİLİZ HUKUKUNDA BİLİRKİŞİLİK

I İNGİLİZ YARGILAMA SİSTEMİ 365

A Genel Olarak 365

B Mahkeme Sistemi 370

C Yargılama Safhaları 377

1 Genel Olarak377

2 Dava Öncesi Dönem 379

3 Davanın Açılması ve Dava Aşamaları382

a Dilekçeler Teatisi382

b Yargılama Usulleri388

aa Genel Olarak388

bb Küçük İddialar Yargılama Usulü (Small Claims Track)  390

cc Hızlı Yargılama Usulü (Fast Track) 392

dd Çoklu Yargılama Usulü (Multi-Track)  397

II BİLİRKİŞİLİK TARİHİ, TANIMI VE KABUL EDİLEBİLİRLİĞİ  399

A Tarihi  399

B Tanımı ve Benzerlerinden Farkları  404

C Bilirkişi Delilinin Kabul Edilebilirliği  411

1 Genel Olarak  411

2 Bilirkişiye Başvurulacak Konunun Özel ve Teknik Bilgiye İlişkin

Olması 413

3 Bilirkişinin Uzmanlığı (Yeterli Bilgi ve Tecrübeye Sahip Olması)  421

4 Bilirkişi Delilinin Güvenilirliği (Reliability)  422

III BİLİRKİŞİ TÜRLERİ  427

A Genel Olarak  427

B Taraflarca Atanan Bilirkişi  428

1 Genel Olarak  428

2 Mahkemenin Kontrol Mekanizması 430

3 Taraf Bilirkişisine Yöneltilen Eleştiriler 434

C Müşterek Bilirkişi (Single Joint Expert) 436

1 Genel Olarak  436

2 Müşterek Bilirkişinin Atanması  437

3 Müşterek Bilirkişinin Düzenlenme Sebepleri, Tercih Edildiği Dava

Türleri ve Aleyhine Yöneltilen Eleştiriler 441

4 Taraflar ile Müşterek Bilirkişi Arasındaki İlişki  450

D Hâkim Yardımcısı (Danışmanı -Assessor)  451

IV BİLİRKİŞİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ  460

A Genel Olarak  460

B Tarafsız Olma Yükümlülüğü  462

C Şeffaflık Yükümlülüğü  470

D Rapor Düzenleme Yükümlülüğü 471

E Duruşmaya Katılma Yükümlülüğü 476

V BİLİRKİŞİ GÖRÜŞÜNÜN OLUŞTURULMASI  478

VI BİLİRKİŞİ GÖRÜŞÜNÜN PAYLAŞILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ  482

A Duruşma Öncesi Dönem  482

1 Bilirkişi Raporunun Karşılıklı Değişimi483

2 Bilirkişiye Yazılı Soru Sorulması 484

3 Bilirkişi Müzakereleri 486

B Duruşma 491

1 Bilirkişinin Taraflarca Sorgulanması491

2 Bilirkişilerin Birlikte Sorgulanması 494

3 Hâkimin Bilirkişi Görüşünü Değerlendirmesi499

VII BİLİRKİŞİ ÜCRETİ 501

VIII BİLİRKİŞİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 509

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

YARGILAMA SÜRECİNİN VE BİLİRKİŞİ SİSTEMLERİNİN

KARŞILAŞTIRILMASI

I YARGILAMA SÜRECİNİN KARŞILAŞTIRILMASI516

II BİLİRKİŞİLİK SİSTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI521

A Bilirkişilik Sistemlerinin Genel Karşılaştırılması521

B Yargılamanın Temel Amaçları Bakımından Bilirkişilik Sistemlerinin

Karşılaştırılması530

1 Genel Olarak530

2 Hakikatin Bulunması531

3 Tarafsızlık ve Bağımsızlık 540

4 Masraf ve Yargılama Süresi 543

5 Yargılamaya ve Verilen Karara Güven 546

SONUÇ549

KAYNAKÇA559