Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde ve Türk Hukukunda Çocuğun Bedensel Cezaya Karşı Korunması

AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNDE VE TÜRK HUKUKUNDA ÇOCUĞUN BEDENSEL CEZAYA KARŞI KORUNMASI



H. Burak GEMALMAZ



İÇİNDEKİLER


Önsöz    v
İçindekiler    ix
Kısaltmalar listesi    xv

GİRİŞ
I) Konunun Önemi ve Güncelliği (Olgusal Boyut)    1
II) Çalışmanın Kavramsal Çerçevesi    7
III) Konuya Yaklaşım    10
IV) Çalışmanın Planı, Çalışmanın Yöntemi ve Çalışmada Ortaya Atılan Tezler    13

BÖLÜM I
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNDE İŞKENCE ve
KÖTÜ MUAMELE YASAĞI BAĞLAMINDA BEDENSEL CEZA
I) Genel Olarak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde İşkence ve Kötü
    Muamele Yasağı    17
II) Vaka Hukuku Işığında Çocuklara Uygulanan Bedensel Ceza    22
A) Aşağılayıcı Ceza Olarak Yargısal Bedensel Ceza: Tyrer
      v. Birleşik Krallık    22
B) Aşağılayıcı Muamele Olarak Bedensel Ceza    26
1) Campbell ve Cosans v. Birleşik Krallık (Baş No.7511/76 ve 7743/76)    26
2) Maxine ve Karen Warwick v. Birleşik Krallık (Baş. No. 9471/81)    29
3) A Ailesi v. Birleşik Krallık (Baş. No. 10592/83)    32
C) Devletin Pozitif Yükümlülüklerinin Bir Sonucu Olarak Sözleşme
     Madde 3'ün Bedensel Ceza  Bağlamında Yatay Uygulanması    32
1) Y v. Birleşik Krallık (Baş. No. 14229/88)    33
2) Costello-Roberts v. Birleşik Krallık ( Baş. No. 13134/87)    37
3) A v. Birleşik Krallık (Baş. No.25599/94)    41



III) Vaka Hukukunun Değerlendirilmesi ve Bazı Ara Sonuçlar    47
A) Madde 3 Yargısında Görelilik Olgusu ve Bunun Sonucu: Bedensel Ceza
     Kendiliğinden (Per se) İhlal Oluşturmaz    47
1) Genel Olarak Madde 3 Yargısında Görelilik Olgusu    47
2) Bedensel Cezaya İlişkin Vakalarda Göreli Değerlendirme Yöntemi    49
3) Denetim Organları Tarafından Uygulanan Çeşitli Yöntemlerin
    Görelilik Olgusunun Olumsuz  Sonuçlarını Aşmaktaki  Yetersizliği    62
a) Evrimci Yorum Metodunun Mahkemece Kullanılışı    62
b) Yığılmalı Değerlendirme Metodu    63
4) Sonuç: Yaklaşım Hatası    65
B) AİHS'in Bedensel Cezaya İlişkin Vakalarda  ÇHS Işığında Yorumu    66
1) Bu Yaklaşımın Yeniliği ve Gerekliliği    67
2) Genel Olarak İHH Belgelerinin AİHS Yorumunda Uygulanabilirliği    69
a) AİHS'in Etkili Uygulanması Gereği    69
b) Evrimci Yorum Metodu: İç Hukuklara ve Uluslararası Hukuka
     Yollama    70
3) ÇHS'nin Uygulanabilirliği Sorunu    78
a) Etkililik İlkesine Uygunluk    78
b) Evrimci Yorum Metoduna  Uygunluk    84
4) Sonuç    90
C) Bedensel Cezanın Engellenmesi Devletlerin Sorumluluğudur
      (Pozitif Yükümlülükler): Madde 3'ün Yatay Uygulanması    92
1) Genel olarak AİHS'de Pozitif Yükümlülük Yatay Uygulanma İlişkisi    92
a) Pozitif Yükümlülükler    92
b) Pozitif Yükümlülüklerin AİHS'in Yatay Uygulanmasını
    Sonuçlaması    94
c) Takdir Marjı    103
2) Madde 3 Bakımından Pozitif Yükümlülük Yatay Uygulanma İlişkisi    105
a) Genel Olarak    105
b) Bedensel Cezaya ve Aile İçi İstismara İlişkin Vakalarda    107
c) Taraf Devletlerin Takdir Marjının Sınırlılığı    111
3) Sonuç    113
D) Vaka Hukukunda Madde 3-Madde 8 İlişkisi    116
1) Madde 8'in Kapsamı ve Koruduğu Hukuksal Çıkarlar    116
2) Madde 8'deki Özel Yaşam Kategorisi Bağlamında Lex Specialis/Özel
    Hüküm olarak Madde 3    121
3) Bedensel Ceza Bağlamında Gündeme Gelebilecek Başka Bir
    Çıkar/Değer: Aile Yaşamı    124
4) Sonuç    127

BÖLÜM II
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ EĞİTİM HAKKI
(PROTOKOL 1 MADDE 2) BAĞLAMINDA BEDENSEL CEZA
I) Genel Olarak Protokol 1 Madde 2: Eğitim Hakkı    129
II) Vaka Hukuku Işığında Çocuklara Bedensel Ceza Uygulaması    131
A) Campbell ve Cosans v. Birleşik Krallık (Baş. No.7511/76 ve 7743/76)    132
B) Bayan X. v. Birleşik Krallık (Baş.No.7907/77)    133
C) X., Y. ve Z. v. Birleşik Krallık (Baş. No. 8566/79)    135
D) Yedi İsveçli v. İsveç (Baş.No. 8811/79)    136
E) Kamharaj Durairaj, Margaret Durairaj ve Anthony Durairaj v.
     Birleşik Krallık (Baş. No. 9114/80)    138
F) Townend ve Townend v. Birleşik Krallık (Baş. No. 9119/80)    139
G) Joan Vera ve E. Brant v. Birleşik Krallık (Baş. No. 9303/81)    140
H) Maxine ve Karen Warwick v. Birleşik Krallık (Baş. No. 9471/81)    142
J) Janice Jarman v. Birleşik Krallık (Baş. No. 11648/85)    143
III) Vaka Hukukunun Değerlendirilmesi ve Bazı Ara Sonuçlar    144
A) Bedensel Ceza Sorunu Açısından Çocuğun Eğitim Hakkıyla Ebeveynin
     Çocuğun Eğitimini Belirleme Hakkı Arasındaki İlişki    144
1) Bedensel Cezanın Çocuğun Eğitim Hakkı Açısından Sorun
    Doğurması    144
2) Bedensel Cezanın Ebeveynlerin Felsefi ve Dini İnançları/Kanaatleri
    Açısından Sorun Doğurması    146
a) "İnanç/Kanaat" Kategorisinin Saptanması    147
b) İnanç/Kanaatin "Felsefi" Olması    148
c) Ölçütlerin Uygulanması    149
3) Ebeveynlerin Felsefi İnançlarının/Kanaatlerinin Çocuğun Eğitim
    Hakkı Karşısında İkincil Konumu    150
4) Sonuç    151
B) Bedensel Ceza Sorunu Açısından Çocuğun Kendi İnançları/Kanaatleri
     Doğrultusunda Eğitilme Hakkı    152
1) Sorunun Ortaya Konuluşu ve Gerçekliği    152
2) Çocuğun Kendi İnançları/Kanaatleri Doğrultusunda Eğitilme Hakkı
    İnanç Özgürlüğü Hakkı Kapsamına Girmekte midir?    154
a) AİHS'de İnanç Özgürlüğü Hakkının Alanı ve Çocukların Hak
    Sahipliği    155

b) Ebeveynin İnançları Doğrultusunda Çocuğun Eğitilme Hakkı
     İnanç Özgürlüğü'nün Özel Hükmüdür?    157

c) Kanaat/İnanç Özgürlüğünün Bir Öğesi Olarak Çocuğun
    Kendisinin İlgilendiren Her Konuda Görüş Açıklama Hakkı?    159
3) Sonuç    162
C) Bedensel Ceza Vakalarında Dostane Çözüm    167
1) AİHS'de Dostane Çözüm Genel Rejimi    168
a) Strasbourg Organlarının (Mahkemenin) Tarafları Dostane
    Çözüme Ulaştırmaya Çalışma Görevi    168
b) Dostane Çözümün İçeriği    169
c) İnsan Haklarına Saygı Gereği: Kamu Yararı    171
d) Dostane Çözüm Benzeri Usulller    172
2) Bedensel Ceza Vakalarındaki Dostane Çözümlerin Değerlendirilmesi    174
a) Strasbourg Organlarının Tarafları Dostane Çözüme Ulaştırma
    Görevi    174
b) Bedensel Ceza Vakalarında Dostane Çözümlerin İçeriği    174
c) Dostane Çözümlerin İçeriklerinin İnsan Haklarına Saygı
    Gereğini Karşılaması    176
d) Dostane Çözüm Benzeri Usullle Sona Eren Bedensel Ceza
    Vakasının Değerlendirilmesi    177
3) Sonuç    178

BÖLÜM III
TÜRK HUKUKUNDA BİR DİSİPLİN YAPTIRIMI OLARAK
BEDENSEL CEZA
I) Bedensel Cezanın Kaynağı Olarak Türk Hukuku    181
A) Bedensel Cezanın Kaynağı Olarak Eski