Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesi

ÖNSÖZ vii

İÇİNDEKİLER ix

KISALTMALAR xxi

GİRİŞ 

KONUNUN TAKDİMİ VE ÖNEMİ

1. KONUNUN TAKDİMİ 1
2. KONUNUN ÖNEMİ 2

BİRİNCİ BÖLÜM 

ARDI ARDINA TESLİMLİ SATIŞ SÖZLEŞMESİ KAVRAMI, UNSURLARI, HUKUKİ NİTELİĞİ, ÖZELLİKLERİ VE BENZER SÖZLEŞMELERLE KARŞILAŞTIRILMASI

1. ARDI ARDINA TESLİMLİ SATIŞ SÖZLEŞMESİ 

KAVRAMI 5

1. Ardı Ardına Teslimli Sözleşme Kavramı 5
2. Genel Olarak 5
3. Ardı Ardına Teslimli Sözleşmenin Temelleri 6
4. Hukuki Temelleri 6
5. Ekonomik Temelleri 8
6. Sosyal Temelleri 10
7. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesi 10
8. Genel Olarak 10
9. Terim Sorunu ve Tanım 12
10. Terim Sorunu 12
11. Tanım 13
12. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinin Tarihi Gelişimi 16
13. Roma Hukuku ve Mecelle’de Ardı Ardına Teslimli 

Satış Sözleşmesi 16

1. Roma Hukuku’nda 17
2. Mecelle’de 17
3. Modern Hukuklarda Ardı Ardına Teslimli Satış 

Sözleşmesi 18

1. Alman Hukuku’nda 18
2. Viyana Satım Antlaşması’nın Ardı Ardına Teslimli 

Satış Sözleşmesine İlişkin Düzenlemesi 20

1. ARDI ARDINA TESLİMLİ SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI 21
2. Satış Konusu Şeyin Belirli ya da Belirlenebilir Olması 22
3. Satış Konusu Şeyin Miktarının Belirlenmesi 24
4. Toplu Miktarın Sözleşmenin Kurulması Sırasında Belirlenmesi 24
5. Satış Konusunun Miktarının Alıcının İhtiyacına 

Göre Belirlenmesi 25

1. Alıcının İhtiyaç Miktarının Önceden Tahmin Edildiği Durumlar 26
2. Alıcının İhtiyaç Miktarının Önceden Tahmin Edilemediği Durumlar: İhtiyaca Bağlı Ardı

Ardına Teslimli Satış Sözleşmesi 26

1. Toplu Miktarın Önceden Belli Olup Alıcının 

İhtiyacına Göre Teslimin Gerçekleşmesi 27

2. Her Bir Teslime Ait Satış Konusunun Miktarının Belirlenmesi 27
3. Teslim Adedi ile Her Bir Teslim Miktarının 

Belli Olması 28

1. Teslim Adedi ile Toplu Miktarın Belli Olması 28
2. Her Bir Teslim Miktarının Kim Tarafından 

Belirleneceği 29

1. Her Bir Teslim Miktarının Alıcı Tarafından Belirlenmesi: Talebe Bağlı Ardı Ardına Teslimli 

Satış Sözleşmesi 29

1. Her Bir Teslim Miktarının Satıcı Tarafından Belirlenmesi 31
2. Talep Süresi 31
3. Satış Konusunun Ardı Ardına Tesliminin Kararlaştırılması 31
4. Bedelin Ödenmesi Taahhüdü 34

III. ARDI ARDINA TESLİMLİ SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN

 HUKUKİ NİTELİĞİ VE ÖZELLİKLERİ 35

1. Hukuki Niteliği 35
2. Rızai Bir Sözleşme Olması 35
3. Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Bir Sözleşme Olması 37
4. Sürekli Borç İlişkisi Olması 38
5. İsimsiz Bir Sözleşme Olması 41
6. Çerçeve Sözleşme Olmaması 46
7. Özellikleri 47
8. Satıcının Ediminin Dönemli Edim Olması 47
9. Ardı Ardına İfaya Rağmen Tek Bir Satış 

Sözleşmesinin Varlığı 48

1. Her Bir İfayı Ayrı Sözleşme Olarak Kabul 

Eden Görüş 49

1. Ön Sözleşme Görüşü 49
2. Hâkim Görüş 50
3. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde İfanın 

Kısmi İfa Olmaması 51

4. Her Bir Edimin Kural Olarak Bağımsız Olması 55
5. ARDI ARDINA TESLİMLİ SATIŞ SÖZLEŞMESİNDE SINIRLANDIRMA SORUNU VE BENZER SÖZLEŞMELERLE KARŞILAŞTIRILMASI 55
6. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde Sınırlandırma 

Sorunu 56

1. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinin Benzer 

Sözleşmelerle Karşılaştırılması 57

1. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinin Benzer Sözleşmeler ile İlişkisi ve Farkları 57
2. Örnek Üzerine Satış Sözleşmesi ile Ardı Ardına 

Teslimli Satış Sözleşmesi 58

1. Taksitle Satış Sözleşmesi ile Ardı Ardına 

Teslimli Satış Sözleşmesi 59

1. Ön Ödemeli Taksitle Satış Sözleşmesi ile 

Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesi 63

1. Tek Satıcılık Sözleşmesi ile Ardı Ardına 

Teslimli Satış Sözleşmesi 65

2. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesi Niteliği 

Gösteren veya Unsurlarını Taşıyan Sözleşmeler 67

1. Abonelik Sözleşmesi ile Ardı Ardına Teslimli 

Satış Sözleşmesi 67

1. Hastaneye Kabul Sözleşmesi ile Ardı Ardına 

Teslimli Satış Sözleşmesi 73

1. Otelcilik (Pansiyon) Sözleşmesi ile Ardı Ardına 

Teslimli Satış Sözleşmesi 76

1. Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Satış Sözleşmesi 

ile Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesi 78

1. Tam Zamanında Tedarik Sözleşmesi ile Ardı 

Ardına Teslimli Satış Sözleşmesi 80

1. Kamu İhale Sözleşmeleri ve Ardı Ardına 

Teslimli Satış Sözleşmesi 82

İKİNCİ BÖLÜM 

ARDI ARDINA TESLİMLİ SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN KURULUŞU, HÜKÜM VE SONUÇLARI

1. ARDI ARDINA TESLİMLİ SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN KURULUŞU 85
2. Sözleşmelerin Kurulması 85
3. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde 

Sözleşmenin Kurulması 88

2. Ardı Ardına Teslimli Standart Satış Sözleşmesi 

ve Genel İşlem Koşulları 90

3. Sözleşmenin Şekli 92
4. Satış Bedeli 94
5. Sözleşmenin Süresi 95
6. Sözleşmenin Yorumlanması ve Tamamlanması 95
7. Sözleşmenin Yorumlanması 96
8. Sözleşmenin Tamamlanması 96
9. ARDI ARDINA TESLİMLİ SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI 97
10. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde Tarafların 

Hak ve Yükümlülükleri 97

1. Satıcının Hak ve Yükümlülükleri 97
2. Malı Teslim ve Mülkiyeti Devir Yükümlülüğü 97
3. Ayıp ve Zapttan Sorumluluk 100
4. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde 

Satıcının Ayıptan Sorumluluğu 101

1. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde 

Satıcının Zapttan Sorumluluğu 101

aaa.  Zapt Kavramı 101

bbb.  Zapttan Sorumluluğun Şartları 102

aaaa.  Maddi Şartlar 102

bbbb.  Şekli Şartlar 104

ccc.  Alıcının Zapttan Doğan Hakları 104

aaaa.  Tam Zapt Hâlinde 105

bbbb.  Kısmi Zapt Hâlinde 105

ddd.  Zamanaşımı 106

1. Satıcının Diğer Borçları 106
2. Devir Giderlerini Ödeme Borcu 106
3. Satılanı Saklama ve Koruma Borcu 107
4. Bilgi Verme Borcu 108
5. Teslim Yerine Gönderme Borcu 109
6. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a 

Göre Satıcının Borçları 109

2. Alıcının Hak ve Yükümlülükleri 110
3. Satılanı Devralma Yükümlülüğü 110
4. Bedel Ödeme Yükümlülüğü 111
5. Genel Olarak 111
6. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde 

Bedel Ödeme Yükümlülüğü 112

aaa.  Bedelin Peşin Olarak Ödenmesi 112

bbb.  Bedelin Her Bir Teslimi Takiben 

Ödenmesi 113

ccc.  Bedelin Ödenmesine İlişkin Diğer 

Durumlar 113

aaaa.  Bedelin Önceden Taraflarca Kararlaştırılmamış Olması 113

bbbb.  Malın Ağırlığına Göre Bedelin Hesaplanması ve Ödenmesi 114

ddd. Ödemenin Hangi Para Birimiyle 

Yapılacağı Sorunu 115

1. Alıcının Diğer Borçları 115
2. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde İfa 117
3. Genel Olarak 117
4. İfanın Konusu 118
5. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde 

İfanın Konusu 119

1. İfanın Konusunun Parça ya da Cins Mal Olması 119
2. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde 

İfa İkamelerinin Uygulanabilirliği 121

1. Seçimlik Borç, Seçimlik Yetki ve Yanlış İfa 122
2. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde 

Seçimlik Borç 122

1. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde 

Seçimlik Yetki 123

1. Yanlış İfa (Aliud İfa) 124
2. İfanın Tarafları 124
3. Satıcı (Borçlu, Tedarikçi, Üretici) 125
4. Alıcı (Alacaklı, Müşteri) 126
5. İfa Yeri 127
6. İfa Zamanı 129
7. Satıcının Borcunda İfa Zamanı 130
8. Alıcının Borcunda İfa Zamanı 130
9. Erken İfa 132
10. İfada Sıra 133
11. Genel Olarak 133
12. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde 

İfada Sıra 133

1. Alıcının Borcunu Tek Seferde ve 

Peşin Ödemesi 134

1. Alıcının Borcunun Ani, Satıcının 

Borcunun Dönemli Olması 134

1. Her İki Tarafın Borcunun Dönemli Olması 135
2. Ödemezlik Def’inin İleri Sürülmesi 136
3. İfa Güçsüzlüğü 137
4. Aşırı İfa Güçlüğü 139
5. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde Borca 

Aykırılık ve Sonuçları 142

1. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde 

Gereği Gibi İfa Etmeme 143

1. Genel Olarak 143
2. Kötü İfa 144
3. Yan Yükümlülüklerin İhlâli 145

aaa.  Satış Konusu Malın Ambalaj veya Paketlenmesi 145

bbb.  Bilgi Verme Yükümlülüğünün İhlâli 145

1. Gereği Gibi İfa Etmeme Hâlinde Zarar ve 

Zararın Hesaplanması 146

1. Satış Sözleşmesinde Gereği Gibi İfa Etmemeye 

İlişkin Özel Düzenleme: Ayıplı İfa ve Ayıptan 

Doğan Sorumluluk (TBK m. 291 vd.) 148

1. Ayıp Kavramı 148
2. Ayıptan Doğan Sorumluluğun Şartları 150

aaa.  Maddi Şartlar 150

aaaa.  Maldaki Ayıp 150

bbbb.  Alıcının Maldaki Ayıpları 

Bilmemesi 151

bbb.  Şekli Şartlar 152

aaaa.  Malı Gözden Geçirme ve 

Ayıp İhbarı 152

bbbb.  Mesafe Satışındaki Durum 154

1. Ayıp Hâlinde Alıcının Seçimlik Hakları 155

aaa.  Ayıp Oranında Bedelden İndirim 

İsteme Hakkı 155

bbb.  Malın Ücretsiz Onarımını İsteme Hakkı 157

ccc.  Malın Ayıpsız Benzeri ile Değiştirilmesini İsteme Hakkı 157

ddd.  Sözleşmeden Dönme 158

aaaa.  Genel Olarak 158

bbbb.  Teslim Edilen Kısım Açısından 

Dönme 159

cccc.  Henüz Teslimi Gerçekleşmeyen Kısım/Kısımların Durumu 159

dddd.  Dönme Hakkının Etkilenmediği Durumlar 159

eee.  Tazminat 160

1. Ayıp Hâlinde Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinin Önemli Sebeplerle Feshi 160
2. Zamanaşımı 161
3. Viyana Satım Antlaşması Kapsamında Ardı Ardına 

Teslimli Satış Sözleşmesi ve Borca Aykırılık 161

1. Tek Teslim Dönemine İlişkin Yükümlülüklerin 

Yerine Getirilmemesi (Madde 73/1) 162

1. Sözleşmenin Esaslı İhlâli 162
2. Sözleşmenin Ortadan Kaldırılmasına 

İlişkin Şekil ve Süre 163

1. Sözleşmenin Ortadan Kaldırılmasının Etkisi 164
2. Gelecekteki Teslimlere İlişkin Olarak Sözleşmenin Ortadan Kaldırılması (Madde 73/2) 164
3. Sözleşmedeki Yükümlülüklerin İhlâli 164
4. Gelecekteki Teslimlerin Esaslı Şekilde İhlâl Edilebileceğine Yönelik Ciddi Gerekçeler 165
5. Gelecekte Sözleşmenin Esaslı Şekilde İhlâl Edilebileceğinin Öngörülmesi 166

aaa.  Viyana Satım Antlaşması’nda Esaslı 

İhlâle İlişkin Olasılıklar 166

bbb.  Viyana Satım Antlaşması’nın 

73. Maddesinin İkinci Fıkrasının, 
74. Maddeden Farkları 167
75. Sözleşmenin Ortadan Kaldırılması 167

aaa.  Sözleşmenin Geleceğe Etkili Olarak 

Ortadan Kaldırılması 168

bbb.  Önceden Bildirimde Bulunma Külfetinin 

Var Olup Olmadığı 168

ccc.  Sözleşmenin Ortadan Kaldırılmasında 

Şekil ve Süre 168

ddd.  Etkileri 169

1. Gerçekleşmiş ve Gerçekleşecek Teslimlere 

İlişkin Olarak Sözleşmenin Ortadan Kaldırılması (Madde 73/3) 169

1. Teslimler Arasındaki Bağımlılık İlişkisinin 

Önemi 170

1. Şekil ve Süre 170
2. Etkileri 170
3. Viyana Satım Antlaşması’nın 73. Maddesi 

Kapsamında İspat Yükü 171

3. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde Götürü  

Tazminat ve Ceza Koşulunun Uygulanabilirliği 171

1. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde 

Götürü Tazminat 171

1. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde 

Ceza Koşulu 172

1. Ceza Koşulu 173
2. Ceza Miktarının Tespiti Sorunu 174
3. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde Hasar ve 

Yararın Geçişi 174

1. Genel Olarak 175
2. Hasar ve Yararın Geçişine İlişkin Şartlar 176
3. Taşınır Mallarda Hasar ve Yararın Geçişinde 

Genel Kural 176

1. Alıcının Zilyetliği Devralmada Temerrüde Düşmesi 177
2. Mesafe Satışında Hasar ve Yararın Geçişi 178
3. Hasar ve Yararın Geçişinin İstisnaları 179

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 

ARDI ARDINA TESLİMLİ SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ VE SONA ERMENİN SONUÇLARI

1. ARDI ARDINA TESLİMLİ SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN İMKÂNSIZLIK VE TEMERRÜT SEBEBİYLE SONA 

ERMESİ 181

1. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde İmkânsızlık 182
2. İmkânsızlık Kavramı ve Türleri 182
3. Başlangıçtaki (Önceki) İmkânsızlık 183
4. Sonraki İmkânsızlık 184
5. Sonraki Kusurlu İmkânsızlık 185
6. Her Bir Teslim İçin Sonraki Kusurlu 

İmkânsızlık 186

1. Henüz Yerine Getirilmeyen Teslimlere 

Sonraki Kusurlu İmkânsızlığın Etkisi 187

1. Sonraki Kusursuz İmkânsızlık 187
2. Tam-Kısmi İmkânsızlık 188
3. Her Bir Teslim İçin Kısmi İmkânsızlık 188
4. Henüz Yerine Getirilmeyen Kısım/Kısımlar 

İçin Kısmi veya Tam İmkânsızlık 189

1. Tam İmkânsızlık Hâli 189
2. Kısmi İmkânsızlık Hâli ve Sözleşmenin 

Önemli Sebeple Feshi 189

5. Hukuki İmkânsızlık 190
6. İmkânsızlık Hâlinde Zarar ve Zararın Hesaplanması 190
7. Başlangıçtaki (Önceki) İmkânsızlık Hâlinde 191
8. Sonraki İmkânsızlık Hâlinde 192
9. Sonraki Kusurlu İmkânsızlık 192
10. Sonraki Kusursuz İmkânsızlık 193
11. Tam-Kısmi İmkânsızlık Hâlinde 194
12. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde Temerrüt 194
13. Temerrüt Kavramı 195
14. Satıcının Temerrüdü 195
15. Genel Olarak 196
16. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde 

Satıcının Temerrüdü 197

1. Adi Satışlarda 198
2. Ticari Satışlarda 200
3. Alıcının Temerrüdü 201
4. Genel Olarak 201
5. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde 

Alıcının Temerrüdü 203

4. Temerrüdün Sonuçları 204
5. Alıcının Temerrüdünün Sonuçları 205
6. Türk Borçlar Kanunu’nun 107-110. Maddeleri Arasında Düzenlenen Özel Sonuçların Ardı 

Ardına Teslimli Satış Sözleşmesine Uygulanabilirliği 205

1. Tazminat 206
2. Temerrüt Faizi 208
3. Satıcının Temerrüdünün Sonuçları 208
4. Aynen İfa ve Gecikme Tazminatı 209
5. Müspet Zararın Tazmini 210
6. Menfi Zararın Tazmini 213
7. Temerrüt Hâlinde Ardı Ardına Teslimli Satış 

Sözleşmesinin Önemli Sebeple Feshi 213

1. ARDI ARDINA TESLİMLİ SATIŞ SÖZLEŞMESİNDE 

BORÇ İLİŞKİSİNİ SONA ERDİREN SEBEPLER 214

1. Sözleşme Süresinin Sona Ermesi 214
2. Bozma Sözleşmesiyle Sona Erme 215
3. Dönme ve Fesih Yoluyla Sona Ermenin Ardı 

Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde Uygulanabilirliği 216

1. Sürekli Sözleşme İlişkisi Niteliği Taşıyan 

Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde

Dönme ve Fesih 217

2. Sürekli Sözleşme İlişkisi Niteliği Taşımayan 

Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinde 

Dönme ve Fesih 218

3. Türk Ticaret Kanunu Açısından Ardı Ardına 

Teslimli Satış Sözleşmesinde Dönme ve Fesih 219

4. Viyana Satım Antlaşması’nda Ardı Ardına 

Teslimli Satış Sözleşmesinde Dönme ve Fesih 219

5. Olağanüstü Fesih 220
6. Genel Olarak Olağanüstü Fesih 220
7. Ardı Ardına Teslimli Satış Sözleşmesinin 

Olağanüstü Feshi 220

III. ARDI ARDINA TESLİMLİ SATIŞ SÖZLEŞMESİNDE BORCU SONA ERDİREN SEBEPLER 221

1. İfa Suretiyle Sona Erme 221
2. Borcun Yenilenmesiyle Sona Erme 222
3. İbra Yoluyla Sona Erme 224
4. Alacaklı ile Borçlu Sıfatının Birleşmesiyle Sona Erme 225
5. Zamanaşımı 226
6. SONA ERMENİN SONUÇLARI 227

SONUÇ 229

KAYNAKÇA 233