Ölüm tehlikesi içinde kaybolan veya kendisinden uzun zamandan beri haber alınamayan ve ölümü hakkında kuvvetli olasılık bulunan kimsenin hukukî durumu belirsizdir. Bu kimsenin hukukî durum ve menfaatleri üzerindeki belirsizliğin ortadan kaldırılması için kanun koyucu belirli şartlar dâhilinde gaipliğe karar verilebileceğini düzenlemiştir.
Gaiplik kararı ile birlikte ölüme bağlı haklar aynen gaibin ölümü ispatlanmış gibi kullanılır ve gaiplik kararının birçok sonucu ortaya çıkar. Fakat, kanun koyucu, gaiplik kararının ortaya çıkarmış olduğu sonuçları gaibin sonradan ortaya çıkabileceği veya ölümünün tespit edilebileceği ihtimallerini dikkate alarak öngörmüştür.
Türk Hukukunda Gaiplik isimli üç bölümden oluşan bu eserin; ilk bölümünde, gaiplik kavramı ve gaipliğin şartları; ikinci bölümünde gaiplik kararının sonuçları; üçüncü bölümünde gaiplik kararının hükmünü yitirmesi üzerinde durulmuştur. Eserde gaiplik kararının sonuçları tahdîdî bir biçimde değil, tadadî olarak ele alınmıştır. Bu nedenle, eser, benzer konularda yapılacak diğer çalışmalar için basamak teşkil etmektedir. Aynı zamanda, konu ile ilgili Yargıtay kararlarına da temas eden bu eser uygulayıcılar açısından da kaynak vazifesi niteliği taşımaktadır.
Konu Başlıkları
-
Gaiplik Kavramı ve Gaipliğin Şartları
-
Gaiplik Kararının Sonuçları
-
Gaiplik Kararının Hükmünü Yitirmesi
İÇİNDEKİLER İçindekiler Önsöz 7 Kısaltmalar Cetveli 15 Giriş 17 Birinci Bölüm GAİPLİK KAVRAMI VE GAİPLİĞİN ŞARTLARI § 1. GENEL OLARAK GAİPLİK KAVRAMI, GAİPLİĞİN TARİHÎ GELİŞİMİ, BENZER OLAYLARLA KARŞILAŞTIRILMASI VE GAİPLİKLE İLGİLİ SİSTEMLER 19 I. GENEL OLARAK GAİPLİK KAVRAMI 19 II. GAİPLİĞİN TARİHÎ GELİŞİMİ 24 III. GAİPLİĞİN BENZER KAVRAMLARDAN FARKI 27 A. Ölüm 28 1. Ölüm Kavramı 28 2. Ölümün İspatlanması 29 a. Kural 29 b. Karineler 31 aa. Genel Olarak 31 bb. Birlikte Ölüm Karinesi 32 3. Gaipliğin Ölümden Farkı 37 B. Ölüm Karinesi 39 1. Ölüm Karinesi Kavramı 39 2. Gaipliğin Ölüm Karinesinden Farkı 40 IV. GAİPLİKLE İLGİLİ SİSTEMLER 45 A. Ölüm Kararı Sistemi 46 B. Gaiplik Kararı Sistemi 51 C. Karma Sistem 52 § 2. GAİPLİĞİN ŞARTLARI 53 I. TÜRK MEDENÎ KANUNUNUN ARADIĞI OLAYLARDAN BİRİNİN MEVCUT OLMASI 54 A. Ölüm Tehlikesi İçinde Kaybolma 54 B. Uzun Zamandan Beri Haber Alınamama 57 II. BELİRLİ BİR SÜRENİN GEÇMİŞ OLMASI 61 A. Ölüm Tehlikesi İçinde Kaybolma Hâlinde 62 B. Uzun Zamandan Beri Haber Alınamama Hâlinde 65 III. ÖLÜMÜN KUVVETLE MUHTEMEL GÖRÜNMESİ 66 IV. İLGİLİLERİN TALEPTE BULUNMASI 69 V. MAHKEMENİN GAİPLİĞE KARAR VERMESİ 76 A. Genel Olarak 76 B. Yetkili Mahkeme 78 C. Görevli Mahkeme 81 D. İlân 83 E. Gaiplik Kararı Verilmesi 89 İkinci Bölüm GAİPLİK KARARININ SONUÇLARI § 3. KİŞİLER HUKUKU YÖNÜNDEN SONUÇLARI 95 I. KİŞİLİĞE ETKİSİ 96 II. DERNEK ÜYELİĞİNE ETKİSİ 97 III. VAKIFLARA ETKİSİ 99 A. Eski Vakıflar 99 B. Yeni Vakıflar 107 § 4. AİLE HUKUKU YÖNÜNDEN SONUÇLARI 107 I. NİŞANLILIĞA ETKİSİ 108 II. EVLİLİĞE ETKİSİ 111 III. BOŞANMAYA ETKİSİ 117 A. Boşanma Sebepleri 117 B. Boşanma Davası 118 IV. MAL REJİMİNE ETKİSİ 120 V. SOYBAĞININ KURULMASINA ETKİSİ 124 A. Babalık Karinesi 124 B. Evlât Edinme 126 VI. VELÂYET VE VESAYETE ETKİSİ 128 A. Velâyet 128 B. Vesayet 130 VII. KAYYIMLIĞA ETKİSİ 131 A. Genel Olarak 131 B. Temsil Kayyımlığı 132 C. Yönetim Kayyımlığı 133 § 5. MİRAS HUKUKU YÖNÜNDEN SONUÇLARI 137 I. MİRASIN AÇILMASINA ETKİSİ 137 A. Mirasın Açıldığı Zaman 137 1. Genel Olarak 137 2. Mirasbırakanın Gaipliği 138 a. Güvence Gösterilmesi 139 aa. Genel Olarak 139 bb. Güvencenin Amacı 139 cc. Güvence Göstermekle Yükümlü Olanlar 140 dd. Güvencenin Türü ve Miktarı 141 ee. Güvencenin Süresi 141 ff. Güvencenin Sona Ermesi 143 b. Geri Verme Yükümlülüğü 144 aa. Güvence Süresi İçerisinde Ortaya Çıkan Geri Verme Yükümlülüğü 144 bb. Güvence Süresinin Sona Ermesinden Sonra Ortaya Çıkan Geri Verme Yükümlülüğü 145 aaa. Gaibin Sonradan Ortaya Çıkması Hâlinde 146 bbb. Üstün Hak Sahibi Kimsenin Sonradan Ortaya Çıkması Hâlinde 148 3. Gaibin Mirasçı Olması 152 4. Gaibin Hem Mirasbırakan Hem Mirasçı Olması 155 5. Hazinenin Mirasçı Olması 157 B. Mirasın Açıldığı Yer 160 C. Koruma Önlemleri 160 II. MİRASTA HAK SAHİBİ OLMAYA ETKİSİ 162 § 6. EŞYA HUKUKU YÖNÜNDEN SONUÇLARI 164 I. TAŞINMAZ MÜLKİYETİNİN ZAMANAŞIMI YOLUYLA KAZANILMASINA ETKİSİ 164 A. Genel Olarak 164 B. Taşınmaz Mülkiyetinin Olağan Zamanaşımı Yoluyla Kazanılması 165 C. Taşınmaz Mülkiyetinin Olağanüstü Zamanaşımı Yoluyla Kazanılması 167 II. AYNÎ HAKLARIN SONA ERMESİNE ETKİSİ 178 § 7. BORÇLAR HUKUKU YÖNÜNDEN SONUÇLARI 180 I. SÖZLEŞMENİN KURULABİLMESİ İÇİN GEREKLİ UNSURLARA ETKİSİ 181 II. TEMSİL YETKİSİNE ETKİSİ 183 III. ALACAKLININ ŞAHSINDAN KAYNAKLANAN DİĞER İFA ENGELLERİNE ETKİSİ 186 IV. SÖZLEŞMELERE ETKİSİ 187 A. Genel Olarak 187 B. Satış Sözleşmesi 188 C. Bağışlama Sözleşmesi 188 D. Kira Sözleşmesi 192 E. Kullanım Ödüncü Sözleşmesi 195 F. Eser Sözleşmesi 197 G. Vekâlet Sözleşmesi 199 H. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi 201 I. Kefalet Sözleşmesi 202 § 8. TİCARET HUKUKU YÖNÜNDEN SONUÇLARI 203 I. TACİR YARDIMCILARINA ETKİSİ 204 II. ORTAKLIKLARA ETKİSİ 206 A. Adî Ortaklık 206 B. Kollektif Ortaklık 208 C. Adi Komandit Ortaklık 210 D. Anonim Ortaklık 211 E. Limited Ortaklığa Etkisi 214 III. KOOPERATİF ÜYELİĞİNE ETKİSİ 214 IV. HAYAT SİGORTALARINA ETKİSİ 215 V. GEMİ MÜLKİYETİNİN ZAMANAŞIMI YOLUYLA KAZANILMASINA ETKİSİ 216 § 9. MEDENÎ USUL HUKUKU YÖNÜNDEN SONUÇLARI 217 § 10. İCRA VE İFLÂS HUKUKU YÖNÜNDEN SONUÇLARI 222 I. TARAF EHLİYETİNE ETKİSİ 222 II. İPOTEKLİ ALACAKTA ALACAKLININ GAİP OLMASINA ETKİSİ 223 § 11. İŞ HUKUKU YÖNÜNDEN SONUÇLARI 225 I. HİZMET SÖZLEŞMESİNE ETKİSİ 226 A. Genel Olarak 226 B. İşçinin Gaipliği 227 C. İşverenin Gaipliği 230 1. Hizmet Sözleşmesinin İşverenin Kişiliği Dikkate Alınmadan Kurulması 230 2. Hizmet Sözleşmesinin Ağırlıklı Olarak İşverenin Kişiliği Dikkate Alınarak Kurulması 230 II. İŞ GÜVENCESİ UYUŞMAZLIĞINA ETKİSİ 231 A. Genel Olarak İş Güvencesi Uyuşmazlığı 231 B. İşçinin Arabulucuya Başvuru Süresi İçinde Ancak Henüz Arabulucuya Başvurmadan Önce Kaybolması 233 C. İşçinin İşe İade Davası Açma Süresi İçinde Ancak Henüz Dava Açmadan Önce Kaybolması 235 D. İşçinin İşe İade Davası Açtıktan Sonra Ancak Henüz Karar Verilmeden Önce Kaybolması 235 E. İşçinin İşe İadesine Karar Verildikten Sonra Yasal On İş Günlük Başvuru Süresi İçerisindeyken Ancak Henüz Başvuruyu Yapmadan Önce Kaybolması 237 F. İşçinin İşe İadesine Karar Verildikten ve Yasal On İş Günlük Başvuru Süresi İçerisinde İşverene Başvurduktan Sonra Ancak Henüz İşe Başlamadan Önce Kaybolması 237 III. KIDEM TAZMİNATINA ETKİSİ 238 IV. İŞ KAZASINA ETKİSİ 240 V. SENDİKA ÜYELİĞİNE ETKİSİ 244 VI. ÖLÜM AYLIĞINA HAK KAZANMAYA ETKİSİ 245 § 12. MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK YÖNÜNDEN SONUÇLARI 248 § 13. KAMU HUKUKU YÖNÜNDEN SONUÇLARI 254 I. MEMURUN GAİPLİĞİ 254 II. MİLLETVEKİLİNİN GAİPLİĞİ 257 III. CUMHURBAŞKANININ GAİPLİĞİ 258 IV. GAİPLERİN YARGILANMASI 260 Üçüncü Bölüm GAİPLİK KARARININ HÜKMÜNÜ YİTİRMESİ § 14. GENEL OLARAK 261 § 15. GAİPLİK KARARININ HÜKMÜNÜ YİTİRMESİNİN ŞARTLARI 261 I. GAİBİN ORTAYA ÇIKMASI VEYA ÖLÜMÜNÜN TESPİTİ 261 II. MAHKEMENİN GAİPLİK KARARININ KALDIRILMASINA KARAR VERMESİ 263 § 16. GAİPLİK KARARININ HÜKMÜNÜ YİTİRMESİNİN SONUÇLARI 270 I. GENEL OLARAK 270 II. GAİBİN ÖLÜMÜNÜN TESPİTİ 271 III. GAİBİN ORTAYA ÇIKMASI 272 A. Kişiliğe Etkisi 272 B. Nişanlılığa Etkisi 272 C. Evliliğe Etkisi 273 D. Mal Rejimine Etkisi 275 E. Soybağına Etkisi 276 F. Velâyet ve Vesayete Etkisi 279 G. Taşınmaz Mülkiyetinin Zamanaşımı Yoluyla Kazanılmasına Etkisi 280 H. Temsil Yetkisine Etkisi 280 I. Sözleşmelere Etkisi 281 İ. Gaibin Mallarının İadesine Etkisi 282 Sonuç 291 Kaynaklar 301 Kavramlara Göre Arama Cetveli 325
