Anonim Şirketlerde Rüçhan Hakkı
Koray DİNDAR
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ .......................................................................................................1
BİRİNCİ BÖLÜM
RÜÇHAN HAKKI
1.1. Rüçhan Hakkı Kavramı ......................................................................3
1.1.1. Tanımı........................................................................................3
1.1.2. Ortaya Çıkış Süreci....................................................................6
1.1.3. Hukuki Niteliği........................................................................10
1.1.3.1. Mali ve Yönetsel Hak Özelliği .......................................10
1.1.3.2. Nisbi Hak........................................................................13
1.1.3.3. Müktesep Hak.................................................................14
1.2. Rüçhan Hakkının Kapsamı...............................................................18
1.2.1. Sermaye Artırımı Açısından ....................................................18
1.2.2. Paylar Açısından......................................................................19
1.3. Rüçhan Hakkını Oluşturan Unsurlar ................................................22
1.3.1. Hakkın Öznesi .........................................................................22
1.3.2. Hakkın Konusu........................................................................23
1.3.3. Hakkın Doğumu ......................................................................26
1.3.4. Hakkın Kaynağı.......................................................................27
1.4. Rüçhan Hakkı Türleri .......................................................................29
1.4.1. Sözleşmeden Doğan Rüçhan Hakkı ........................................29
1.4.2. Kanundan Doğan Rüçhan Hakkı.............................................31
1.4.3. Şirket Genel Kurulu Kararı ile Rüçhan Hakkı.........................32
1.4.4. Kullanım Şekline Göre Rüçhan Hakkı....................................34
1.4.4.1. Doğrudan Kullanım ........................................................34
1.4.4.2. Dolaylı Kullanım ............................................................34
1.5. Karşılaştırmalı Hukukta Rüçhan Hakkı............................................35
1.5.1. İngiltere....................................................................................35
1.5.2. Amerika ...................................................................................36
x İçindekiler
1.5.3. İsviçre ......................................................................................38
1.5.4. Almanya...................................................................................39
1.5.5. AB Hukuku..............................................................................43
İKİNCİ BÖLÜM
RÜÇHAN HAKKININ KULLANILMASI VE ŞARTLARI
1.1. Rüçhan Hakkının Hak Sahipleri .......................................................45
1.1.1. Kanunen Yetkilendirilmiş Olanlar...........................................45
1.1.2. Esas Sözleşme ya da Genel Kurul Kararı ile Yetkilendirilme .47
1.1.2.1. İmtiyazlı Pay Sahipleri ...................................................47
1.1.2.2. İntifa Senedi Sahipleri ....................................................48
1.1.2.3. Tahvil Sahipleri...............................................................49
1.1.2.4. Şirket İşçilerinden Yeni Pay Alanlar...............................50
1.2. Rüçhan Hakkının Kullanım Şartları .................................................50
1.2.1. Maddi Şartlar...........................................................................50
1.2.1.1. Dış Kaynaklı Sermaye Artırımı ......................................50
1.2.1.2. Dış Kaynaklı Sermaye Artırımı Özel Düzenleme
Bulunmaması ...................................................................55
1.2.2. Şekli Şartlar .............................................................................55
1.2.2.1. İlan Edilmesi...................................................................55
1.2.2.2. Süre Şartı ........................................................................58
1.2.2.3. Kullanım Şekli................................................................59
1.2.2.3.1 Doğrudan Kullanım ................................................59
1.2.2.3.2 Dolaylı Kullanım ....................................................60
1.3. Rüçhan Haklarının Kullanılmaması .................................................60
1.4. Rüçhan Hakkının Kullanılmaması Sonucu Artan Payların
Akıbeti..............................................................................................61
1.4.1. Türk Ticaret Kanunu’na Göre Rüçhan Hakkının
Kullanılmaması Sonucu Artan Payların Akıbeti......................61
1.4.2. Sermaye Piyasası Kanunu’na Göre Rüçhan Hakkının
Kullanılmaması Sonucu Artan Payların Akıbeti......................68
İçindekiler xi
1.5. Özel Durumlar ..................................................................................70
1.5.1. Anonim Şirketin Kendi Payları İçin Yaşanan Kullanım Sorunu... 70
1.5.2. Kanun ya da Sözleşme ile Yasaklama Hali..............................71
1.6. Rüçhan Hakkının Devredilmesi........................................................71
1.6.1. Pay Senediyle ..........................................................................72
1.6.2. Pay Senedinden Bağımsız Olarak............................................72
1.6.3. Bağlam Kuralları .....................................................................73
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
RÜÇHAN HAKKININ KISITLANMASI VE KORUNMASI
2.1. Rüçhan Hakkının Kısıtlanması.........................................................75
2.1.1. Kısıtlama Türleri......................................................................78
2.1.1.1. Kaldırma .........................................................................78
2.1.1.2. Sınırlandırma ..................................................................78
2.1.1.3. Fiili Kısıtlama .................................................................79
2.1.2. Kısıtlama Şekilleri..................................................................80
2.1.2.1. Kanunla...........................................................................80
2.1.2.2. Esas Sözleşmeyle............................................................81
2.1.2.3. Genel Kurul Kararıyla ....................................................86
2.2. Rüçhan Hakkının Kısıtlanmasında Sermaye Sistemleri Ölçütü .......86
2.2.1. Esas Sermaye Sisteminde Kısıtlama Şartları...........................88
2.2.2. Kayıtlı Sermaye Sisteminde Kısıtlama Şartları.......................96
2.3. Rüçhan Hakkının Korunması Yolları..............................................100
2.3.1. Hakkın İhlal Edilmesi Hali....................................................100
2.3.1.1. Doğrudan ......................................................................100
2.3.1.2. Dolaylı ..........................................................................102
2.3.2. Koruma Yolları ......................................................................103
2.3.2.1. Esas Sermaye Sisteminde Koruma ...............................103
2.3.2.2. Kayıtlı Sermaye Sisteminde Koruma ...........................106
KAYNAKÇA.........................................................................................114
