Hukuki Yönleriyle Milletlerarası Karşı Ticaret: Karşı Alım (Counter-Purchase), Geri Alım (Buyback) ve Dengeleme (Offset) Anlaşmaları

Lale AYHAN İZMİRLİ

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR.7

İÇİNDEKİLER .9

KISALTMALAR CETVELİ .13

GİRİŞ .15

KARŞI TİCARETİN DÜNYA TİCARETİNDEKİ YERİ

MİLLETLERARASI KARŞI TİCARETİN TARİHÇESİ 19

DÜNYADA KARŞI TİCARET .19

TÜRKİYE’DE KARŞI TİCARET 23

ÇALIŞMADA KULLANILAN TERMİNOLOJİ.26

III. MİLLETLERARARI KARŞI TİCARETİN TANIMI VE KAPSAMI27

KARŞI TİCARETİN DÜNYA TİCARETİNDEKİ YERİ .33

İSTATİSTİKİ VERİLERİN YETERSİZLİĞİ. 33

MİLLETLERARASI ORGANİZASYONLARIN YAKLAŞIMI.35

KARŞI TİCARETİN AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI 38

KARŞI TİCARETİN AVANTAJLARI . 38

KARŞI TİCARETİN DEZAVANTAJLARI . 51

MİLLETLERARASI KARŞI TİCARETİN TÜRLERİ VE

KARŞI TİCARETİN EN BASİT FORMU

KARŞI TİCARETİN GENEL ÇERÇEVESİ63

KARŞI TİCARETİN EN BASİT FORMU: KLASİK TAKAS (CLASSICAL/PURE BARTER)66

III. MİLLETLERARASI KARŞI TİCARET TÜRLERİ.74

KARŞI ALIM. 74

GERİ ALIM 74

DENGELEME İŞLEMLERİ (OFFSET) .74

Ç. ÖNCEDEN ALIM (ADVANCED PURCHASE)  75

KLİRİNG ANLAŞMALARI (CLEARING). 78

YAP-İŞLET-DEVRET (BUILD-OPERATE-TRANSFER (BOT)). 83

10 İçindekiler

SWAP ANLAŞMALARI (SWAP TRANSACTIONS) .85

BORÇLARIN DEĞİŞİMİ (EXCHANGE OF DEBTS)87

ZORUNLU KARŞI TİCARET (MANDATED COUNTER TRADE).88

MİLLETLERARASI KARŞI TİCARET İŞLEMLERİNİN

GENEL HUKUKİ YAPISI

UNCITRAL’İN KARŞI TİCARET İŞLEMLERİNDE HUKUK REHBERİ (UNCITRAL LEGAL GUIDE

ON COUNTERTRADE TRANSACTIONS).92

MİLLETLERARASI KARŞI TİCARET İŞLEMLERİNDE SÖZLEŞMELER ARASI İLİŞKİLER .93

MİLLETLERARASI KARŞI TİCARETİN TEMEL YAPISI 94

SÖZLEŞMELERİN BAĞIMSIZLIĞI MESELESİ 99

III. MİLLETLERARASI KARŞI TİCARET SÖZLEŞMELERİNİN HAZIRLANMASI104

GENEL OLARAK .104

MİLLETLERARASI KARŞI TİCARET SÖZLEŞMELERİNDE BULUNMASI GEREKEN

HUSUSLAR 105

Ç. İFAYI ETKİLEYEBİLECEK BAZI HUKUKİ DURUMLAR 126

ÜÇÜNCÜ KİŞİLERLE İLİŞKİLER 127

DEVLETLERARASI KARŞI TİCARET ANLAŞMALARI130

KARŞI ALIM

(COUNTER PURCHASE/PARALLEL BARTER/INDIRECT COMPENSATION)

KARŞI ALIM KAVRAMI 131

KARŞI ALIMIN TARAFLARI.132

III. KARŞI ALIMIN ÖZELLİKLERİ .134

İKİ AYRI SÖZLEŞME BULUNMASI.134

İKİ AYRI ÖDEME YAPILMASI 141

ÜRÜNLERİN BİRBİRİYLE İLGİLİ OLMAMASI144

Ç. KARŞI ALIM KONUSUNUN BELİRLENMESİ. 145

KARŞI ALIMIN SÜRESİ149

KARŞI ALIMIN TÜRLERİ .150

KARŞI ALIM ANLAŞMALARINA İLİŞKİN DİĞER HUSUSLAR 152

CEZAİ ŞART .152

SÖZLEŞMENİN DEVREDİLEBİLİRLİĞİ 155

YENİDEN SATIŞA İLİŞKİN SINIRLAMALAR 156

İçindekiler 11

GERİ ALIM

(BUY-BACK/INDUSTRIAL COMPENSATION/COPRODUCTION/OFFTAKE)

GERİ ALIM KAVRAMI 160

GERİ ALIMIN TARAFLARI.161

III. GERİ ALIMIN ÖZELLİKLERİ .162

UZUN SÜRELİ VE KAPSAMLI FAALİYETLER İÇİN KULLANILMASI 162

EN AZ İKİ AYRI SÖZLEŞME BULUNMASI.162

İKİ AYRI ÖDEME MEKANİZMASI BULUNMASI. 170

GERİ ALIMIN KONUSU 173

GERİ ALIMIN SÜRESİ VE SÜRE İLE BAĞLANTILI BAZI HUSUSLAR 175

GERİ ALIM ANLAŞMALARINA İLİŞKİN DİĞER HUSUSLAR176

DENGELEME ANLAŞMALARI (OFFSET DEALS-COMPENSATION)

DENGELEME İŞLEMİ VE DENGELEME ANLAŞMASI KAVRAMLARI .181

DENGELEME ANLAŞMALARININ TARAFLARI .185

III. DENGELEME ANLAŞMALARININ ÖZELLİKLERİ187

DENGELEME ANLAŞMALARININ KONUSU VE GENEL YAPISI 187

GENELLİKLE ÇOK YÜKSEK MİKTARDAKİ FAALİYETLERDE KULLANILMASI VE UZUN

SÜRELİ OLMASI. 189

EN AZ ÜÇ SÖZLEŞME BULUNMASI 190

DENGELEME ANLAŞMALARININ GENEL YAPISI VE SÖZLEŞMELER ARASI İLİŞKİLER .191

DENGELEME ANLAŞMASINA KATILAN TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ .193

DENGELEME ANLAŞMALARININ TÜRLERİ198

DOĞRUDAN DENGELEME ANLAŞMALARI 198

DOLAYLI DENGELEME ANLAŞMALARI 199

DENGELEME ANLAŞMALARI ÇERÇEVESİNDE YAPILAN SÖZLEŞMELERİN İÇERİĞİ 201

KARŞI ALIM. 202

YENİDEN ÜRETİM . 203

ALT YÜKLENİCİLERLE YAPILACAK SÖZLEŞMELER 204

Ç. YATIRIMA İLİŞKİN HUSUSLAR . 204

YEREL ALTYAPI.204

LİSANSLI ÜRÜNLER/LİSANSLI ÜRETİM 204

TEKNOLOJİ TRANSFERİ . 205

12 İçindekiler

KNOW-HOW .206

TEKNİK DESTEK .207

ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME (AR-GE)207

DENGELEME ANLAŞMALARINA İLİŞKİN DİĞER HUSUSLAR.207

YENİDEN SATIŞ208

GİZLİLİK .208

ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE DEVİR 209

Ç. PROJE SÜRESİ VE CEZAİ ŞART .210

MİLLETLERARASI KARŞI TİCARET İŞLEMLERİNE UYGULANACAK HUKUK

GENEL OLARAK.211

UYGULANACAK HUKUKUN TARAFLARCA SEÇİLMESİ .212

İRADE MUHTARİYETİ.212

HUKUK SEÇİMİNİN ŞEKLİ.214

HUKUK SEÇİMİNİN ZAMANI215

HUKUK SEÇİMİNİN SINIRLARI . 216

III. UYGULANACAK HUKUKUN OBJEKTİF BAĞLAMA KURALINA GÖRE TESPİT EDİLMESİ219

UYGULANACAK HUKUKUN KAPSAMI222

SÖZLEŞME STATÜSÜNÜN UYGULANMASINI ENGELLEYEN DURUMLAR .223

KAMU DÜZENİ 223

DOĞRUDAN UYGULANAN KURALLAR.224

MİLLETLERARASI KARŞI TİCARET İŞLEMLERİNE UYGULANACAK HUKUKUN TESPİTİ .226

GENEL OLARAK . 226

KLASİK TAKASA UYGULANACAK HUKUK .231

KARŞI ALIMA UYGULANACAK HUKUK. 233

GERİ ALIMA UYGULANACAK HUKUK.234

DENGELEME İŞLEMLERİNE UYGULANACAK HUKUK 237

SONUÇ 241

KAYNAKÇA 243