DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ VE TOPLANMASINDA KESİN SÜRE Mehmet Akif TUTUMLU - Delillerin Gösterilmesi, Toplanması Kavramları Ve Bunların İspat Kuramının Diğer Kavramları İle İlişkisi - Medeni Usul Hukukunda Süre Kavramı, Sürelerin Sınıflandırılması, Hesaplanması Ve Hukuki Sonuçları - Kesin Süre Kurumunun Taraflarca Hazırlanma Ve Re'sen Araştırma İlkelerinin Yürüdüğü Davalarda Uygulanması - Yargılama Yöntemlerine (Usullerine) Göre Delillerin Gösterilmesi Ve Toplanmasında Kesin Süre - Çekişmesiz Yargı İşlerinde Delillerin Gösterilmesi Ve Toplanması İle İlgili Kesin Süre Sorunu - Delillerin Gösterilmesi Ve Toplanmasına İlişkin Olarak Hakim Tarafından Verilen Kesin Sürenin Koşulları - Eski Hale Getirme Prosedürü İle Kesin Süre Sonuçlarının Telafi Edilmesi İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ, TOPLANMASI KAVRAMLARI VE BUNLARIN İSPAT KURAMININ DİĞER KAVRAMLARI İLE İLİŞKİSİ § 1. DELİL GÖSTERME (İKAME) KAVRAMI 15 § 2. DELİLLERİN TOPLANMASI KAVRAMI 15 A. Terminoloji Sorunu 15 B. İçerik 16 C. Yargıtay Uygulamasından Örnekler 17 § 3. DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ VE TOPLANMASI KAVRAMLARININ KOMŞU KAVRAMLARLA İLİŞKİSİ 21 A. İspat Yükü Kavramı ile 21 B. Delil İkame Yükü Kavramı ile 21 C. Delil Gösterilmesinde Islahın Mümkün Olup Olmadığı 22 D. Sonradan Yeni Delil Gösterilmesinin İddia ve Savunmanın Genişletilmesi Yasağı ile İlişkisi 23 İkinci Bölüm MEDENİ USUL HUKUKUNDA SÜRE KAVRAMI, SÜRELERİN SINIFLANDIRILMASI, HESAPLANMASI VE HUKUKİ SONUÇLARI § 4.MEDENİ USUL HUKUKUNDA SÜRE KAVRAMI 25 § 5. SÜRELERİN SINIFLANDIRILMASI 26 A. Kişiler ve Mahkeme Açısından 26 B. Kaynakları Açısından 27 a) Yasal Süreler ve Sonuçları 27 b) Hâkimin Tayin Ettiği Süreler ve Sonuçları 27 C. Sonuçları Açısından 28 a) Hâkimin Tayin Ettiği Kesin Olmayan Süre 28 b) Hâkimin Tayin Ettiği Kesin Süre 29 § 6. SÜRELERİN HESAPLANMASI 30 A. Gün Olarak Tayin Olunan Süreler 30 B. Hafta ve Ay Olarak Tayin Olunan Süreler 30 C. Sürelerin İşlemeye Başlaması ve Sona Ermesi 31 a) İşlemeye Başlaması 31 b) Sürelerin Bitimi 32 aa) Genel Olarak 32 bb) Kesin Süreye İlişkin Ara Kararında Süre Sonunun Gösterilmemiş Olması 32 cc) Kesin Süreye İlişkin Ara Kararında Süre Başlangıcının Gösterilmemiş Olması 33 D. Tatil Günlerinin Etkisi 34 Üçüncü Bölüm KESİN SÜRE KURUMUNUN TARAFLARCA HAZIRLAMA VE RE'SEN ARAŞTIRMA İLKELERİNİN YÜRÜDÜĞÜ DAVALARDA UYGULANMASI § 7. TARAFLARCA HAZIRLAMA İLKESİNİN YÜRÜDÜĞÜ DAVALARDA 39 § 8. RE'SEN ARAŞTIRMA İLKESİNİN YÜRÜDÜĞÜ DAVALARDA 41 Dördüncü Bölüm YARGILAMA YÖNTEMLERİNE (USULLERİNE) GÖRE DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ VE TOPLANMASINDA KESİN SÜRE § 9.YAZILI YARGILAMA YÖNTEMİNDE DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ VE TOPLANMASI – KESİN SÜRE 43 A. Dava Dilekçesinde 43 a) Genel Olarak 43 b) Konuyla İlgili Yargıtay Kararları 45 B. Cevap Dilekçesinde 52 a) Genel Olarak 52 b) Konuyla İlgili Yargıtay Kararları 53 C. Soruşturmanın Bitmesinden Sonra 58 D. İstinaf Aşamasında 59 E. Temyiz Aşamasında ve Bozmadan Sonra 59 a) Temyiz Aşamasında 59 b) Bozmadan Sonra 66 F. Karar Düzeltme Aşamasında 6 7 G. Delillerin Özgülenmesi (Hasrı) Sorunu 68 § 10. BASİT YARGILAMA YÖNTEMİNDE (USULÜNDE) DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ, TOPLANMASI VE KESİN SÜRE 69 § 11. SÖZLÜ YARGILAMA YÖNTEMİNDE (USULÜNDE) DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ, TOPLANMASI VE KESİN SÜRE 70 § 12. SERİ YARGILAMA YÖNTEMİNDE (USULÜNDE) DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ, TOPLANMASI VE KESİN SÜRE 71 Beşinci Bölüm ÇEKİŞMESİZ YARGI İŞLERİNDE DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ VE TOPLANMASI İLE İLGİLİ KESİN SÜRE SORUNU § 13. HUMK’DA HÜKÜM BULUNMAYIŞI – UYGULAMADAKİ DURUMU 73 § 14. 2006 TARİHLİ HMK. TASARISINDAKİ DÜZENLEME 74 Altıncı Bölüm DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ VE TOPLANMASINA İLİŞKİN OLARAK HÂKİM TARAFINDAN VERİLEN KESİN SÜRENİN KOŞULLARI § 15. KOŞULLARIN KAVRAMSAL VE KURAMSAL AÇIKLAMASI 75 A. Kesin Süre Amacına Uygun Olarak Kullanılmalıdır 75 B. Kesin Süre Yeterli Uzunlukta Olmalıdır 76 C. Kesin Sürede Hangi İşlemin Yapılacağı Açıkça Belirtilmelidir 76 D. Kesin Sürede Yapılması Öngörülen İşlem İlgili Tarafça Yapılabilecek Nitelikte Bir Edim Olmalıdır 76 E. Kesin Süreye İlişkin Ara Kararlarının Açık ve Anlaşılır Olması 77 F. Kesin Sürenin Hukuki Sonuçları Taraflara ve Temsilcilerine İhtar Edilmelidir 77 § 16. YARGITAY KARARLARINA GÖRE KESİN SÜRENİN KOŞULLARI 77 A. Kesin Sürenin Amacı, Felsefesi, Adaletin Biran Önce Tecellisi 77 B. Taraf Teşkili Yapılmadan Kesin Süre Verilemeyeceği 89 C. İlk İtirazlar Karara Bağlanmadan Esas Hakkındaki Delillerin İbrazı İçin Kesin Süre Verilemeyeceği 96 Ç. Zamanaşımı Savunması Karara Bağlanmadan Esas Hakkında Deliller Yönünden Kesin Süre Verilemeyeceği 98 E. İspat ve Delil İkame Yükünün Hangi Tarafta Olduğu Belirlendikten Sonra Delil İbraz ve İkamesi İçin Kesin süre Verilmesi Gerektiği 101 F. Adil Yargılanma Hakkına Uygun Şekilde Tarafların Delil Gösterme ve Sunmalarına Olanak Tanınması 105 G. Tensiple Delillerin İbraz ve İkame Edilmesi İçin Kesin Süre Verilemeyeceği 106 Ğ. Hangi Delilin İbrazı İçin Kesin Verildiğinin Somut Olarak Belirtilmelidir 107 H. Kesin Süreye İlişkin Ara Kararı Ortalama Algıyla Kavranılabilecek Açıklık, Kolaylık ve Sadelikte Olmalıdır 109 I. Anlaşılır Olmayan Kesin Süreye İlişin Ara Kararının Sonuç Doğurmayacağı 110 İ. Ödeme Belgelerinin İbrazında Kesin Süre Kuralının Uygulanamayacağı 111 J. Delillerin Toplanmasında Kesin Süre Kurumuna Yanlış Anlam Verilmesi 112 K. Yerine Getirilmesi Tarafın Elinde olmayan İşlemler İçin Kesin Süre Verilemez 114 a. Tanık Getirmek Üzere Verilen Kesin Sürenin Geçersiz Olduğu 114 b. Veraset Belgesinin İbrazı İçin Kesin Süre Verilemez 116 L. Kadastro Davasında Re’sen Karar Verilen İkinci Keşif İçin Davacının Masraf Yatırmaya Zorlanamayacağı 118 M. Tarafa Yüklenebilir Bir Kusur Olmaksızın Kesin Sürenin Aşılması 118 N. Delillerin İkamesi İfadesinin Tanık Listesini Kapsamadığı 120 O. İbraz Kavramının Sadece Yazılı Delilleri Kapsadığı 120 Ö. Delillerin Bildirilmesi ve İbraz Edilmesi İfadelerinin Farklı Sonuçlar Doğurduğu 120 P. Kesin Olmayan Süreye Uyulmamakla Delil Gösterme Hakkının Sona Ermediği 120 R. Müddet İçermeyen Kesin Süre Ara Kararının Geçersiz Olduğu 121 S. Delil İbrazı İçin Davacı Vekiline Tebliğ Edilen Kesin Sürenin Hesaplanması 121 Ş. Kesin Süreye Hâkimin de Uyması Gerektiği 121 T. Tayin Olunan Sürenin İşlemin Yapılmasına Yetecek Uzunlukta Olması Zorunluluğu 122 U. Yabancı Uyruklu ve Yurtdışında İkamet Eden Davacının Durumunun Dikkate Alınması Gerektiği 125 Ü. Şarta Bağlı Kesin Süre Verilemeyeceği 126 V. Dayanılmayan Bir Delil İçin Kesin Süre Verilemeyeceği 127 Y. Kesin Sürede Hangi İşlemin Yapılması Gerektiğinin Ayrıntılı Şekilde Belirtilmesi Zorunludur 127 Z. Tarafların Hukuk ve Usul Hukuku Konusundaki Bilgisizliklerinin Dikkate Alınması Gerektiği 129 AA. Kesin Süreye İlişkin İşlemin Gerektirdiği Giderlerin Belirtilmemesi 131 AB. Davadan Feragat Edilmiş Olmadıkça Gerekli Delillerin Toplanması İçin Kesin Sürenin İşletilmesi 132 AC. Keşfin Ne Sebeple Yapılacağını Belirtmeyen Kesin Süreye İlişkin Ara Kararının Geçersiz Olduğu 132 AÇ. Mahkemenin Kendiliğinden Getirtmesi, Toplaması Gereken Belge ve Deliller İçin Taraflara Kesin Süre Veremeyeceği 134 a. Bilirkişilere Banka Kayıtları Üzerinde İnceleme Yaptırılması 134 b. Tapu Kayıt ve Belgelerinin Re’sen Getirtilmesi 134 c. Hazırlık Evrakının Savcılıktan Re’sen İstenmesi 135 d. Re’sen Yapılması Zorunlu Keşif Giderleri İçin Taraflara Kesin Süre Verilemeyeceği 136 e. Tarafların Mali ve Sosyal Durumlarının Re’sen Araştırılması Gerektiği 137 f. Resmi Kurumlara Ait Bilgi ve Belgelerin Celbi İçin Kesin Süre Tayin Olunamayacağı 138 g. Kadastro Davalarında Re’sen Yapılarak İkinci Keşfin Giderleri İçin Tarafa Kesin Süre Verilemeyeceği 139 ğ. Mahkemece Temin Edilebilecek Belge İçin Tarafa Kesin Süre Verilemeyeceği 139 h. Tanıkların Davetiye ile Çağrılması Gerektiği 142 AD. Kesin Süre Sonuçlarının (Yaptırımının) İlgilisine İhtar Edilmesi Zorunludur 142 AE. Avukatı Olmayan Tarafa Kesin Sürenin İhtar Edilmesi 145 AF. Kesin Süre Yaptırımın Tutanağa Yazılmamış Olması Hatalıdır 146 AG. Kesin Süre İhtarının Hazır Olmayan Tarafa Tebliğ Edilmesi Gerektiği 147 AĞ. İhtarsız Kesin Sürenin Geçersizliği 148 AH. Kesin Sürede Tarafların Özel Durumlarının Gözetilmesi Gerektiği 154 AI. Kesin Süre Kanuna Uygun Olmalıdır 154 Aİ. İstinabe Olunan Mahkemenin Kesin Mehil Verme Yetkisinin Bulunduğu 154 AJ. Fotokopisi Sunulan Belge Aslı İçin Verilen Kesin Sürenin Geçersizliği 155 AK. Kesin Süre Kararında Bilirkişi Ücretinin Nereye Yatırılacağının Gösterilmemesi 155 AL. Kesin Sürede Başka İşlemin Yapılmamış Olması 156 AM. Usulsüz Kesin Süre Karar Örnekleri 157 a) Duruşmalarda Hazır Olan Tanık – Davacı Vekilinin Dinlenmesi İçin Kesin Süre Tayinine Gerek Olmadığı 157 b) Kesin Süre Bağlamında Davalının Hukuk Bilgisinin Yetersiz Oluşumunun Gözetilmemesi 157 c) Davayı Takip Etmeyen Tarafın Tanıklarının Dinlenmesi İçin Kesin Süre Verilemeyeceği – Bu Konuda Diğer Tarafa Masraf Yüklenemeyeceği 158 d) Hâkim Delil Toplanması Bakımından Kendisine Düşen İşlem İçin Taraflara Kesin Süre Veremez 159 e) Bilirkişinin Hangi İş İçin Görevlendirildiği Açıklanmadan Kesin Süre Verilmesi 160 f) Delil Olarak Dayanılan Dava Dosyasının Elden Takipli Olarak Getirtilmesine Yönelik Kesin Sürenin Geçersizliği 161 g) Masraf Yatırma Zorunluluğu Bulunmayan Tarafa Kesin Süre Tayin Edilemeyeceği 162 h) Yapılamayacağı Önceden Belli Olan Keşif İçin Tarafa Kesin Süre Verilemeyeceği 163 ı) Bilirkişi ve Tanıkları Keşifte Hazır Etmenin Tarafların Görevi Olmadığı – Buna İlişkin Kesin Sürenin Geçersizliği 164 j) Terditli Olarak Verilen Kesin Sürenin Geçersiz Olduğu 165 k) Talimat İçeriğinin Belirlenmesi Konusunda Tarafa Kesin Süre Verilemeyeceği 166 l) Tanık Ücret ve Davetiye Giderlerinin Kesin Süre Kararında Gösterilmemesi 167 m) Hiç Bir Delil Toplanmaksızın Keşif Yapılmasına İlişkin Verilen Kesin Sürenin Hükümsüzlüğü 167 n) Tanık Adedini Kısıtlayan Kesin Sürenin Geçersizliği 169 o) Zorunlu Olmayan Bir İşlem İçin Kesin Süre Verilemeyeceği 169 ö) Niteliği ve Yaptırımı Belirsiz Olan Kesin Süre Kararının Hükümsüzlüğü 170 p) Kesin Süre Kuralına Aykırı Karar 170 r) Yasada Öngörülen Miktardan Daha Az Müddetle Verilen Kesin Sürenin Geçersizliği 170 s) Tensip Kararı ile Tanık ve Diğer Delillerin Bildirilmesi İçin Kesin Süre Verilemeyeceği 171 ş) Tanık Bildirilmesi İçin Verilen Bir Günlük Sürenin Yetersizliği 171 t) Kesin Sürenin Amacına Uygun Şekilde Verilmemiş Olması 172 u) Sırası Gelmeyen İşlem İçin Kesin Süre Verilemeyeceği 173 ü) Uyarısız Kesin Süre 174 v) Savunma Hakkını Kısıtlayan Kesin Süre Uygulaması 175 AN. Yargıtay Kararlarına Göre Kesin Süre Kararında Açıklık Olması Gereken Nitelikler 175 a) Açıklık 175 b) İşlemin Gerekliliği - Yapılabilirliği 176 c) Genel İlkeler 177 ç) Veraset belgesi temini için 178 d) Orman Tahdidine İtiraz - Keşif 179 e) Kadastro Tespitine İtiraz - Keşif 180 f) Bilirkişiden Hangi Konuda Görüş Alınacağının Belirtilmesi 181 g) Kesin Süre Kararı Taraflarda Kaygı ve Korku Yaratmamalı 182 h) Delilerin Toplanması 183 § 17. KESİN SÜREDE DELİL GÖSTERİLMESİNİN – TOPLANMASININ HUKUKİ SONUÇLARI 184 A. Genel Olarak 184 B. Hiçbir Delilin Gösterilmemiş – Toplanmamış Olması 191 C. Delillerin Kısmen Gösterilmiş – Toplanmış Olması 191 D. Kesin Süreye İlişkin Ara Kararından Dönülememesi 193 E. Kesin Süre Kuralına Aykırılığın Telafi Edilmiş Olması (Biçimsel Aykırılık) 195 a) Genel Olarak 195 b) Konuyla İlgili Yargıtay Kararları 196 Yedinci Bölüm ESKİ HALE GETİRME PROSEDÜRÜ İLE KESİN SÜRE SONUÇLARININ TELAFİ EDİLMESİ § 18. ESKİ HALE GETİRMENİN KOŞULLARI VE YÖNTEMİNİN İŞLEYİŞİ 203 A. Genel Olarak 203 B. Koşulların İncelenmesi 204 a) Elde Olmayan Bir Nedenle Kesin Sürenin Kaçırılmış Olması 204 b) Başka Bir Yasal Yola Başvurma Olanağının Bulunmaması 208 c) Süre Koşulu 209 d) Bir Davada Birden Fazla Eski Hale Getirme İsteminin Kabul Edilemeyeceği 209 C. Eski Hale Getirme Yönteminin (Prosedürünün) İşleyişi 210 a) İstem (Talep) Koşulu 210 b) Başvuru Makamı (Yargı Mercii) 211 c) Geciktirici Etkinin Bulunmayışı 211 d) İnceleme Yöntemi, Deliller ve İspat 212 e) Karar Şekli, Türü ve Sonuçları 212 f) Eski Hale Getirme Giderleri 213 Yararlanılan Kaynaklar 215 Dizin 221
