Uzay ve Uzay Faaliyetlerinin Hukuki Rejimi

Uzayın ve uzay faaliyetlerinin hukuki rejimini inceleyen bir çalışma yapma fikri henüz Lisans yıllarında kafamda olan bir konuydu. 2009 yılında Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Yüksek Lisans Programına kabul edilmem sayesinde işbu çalışmayı yapma olanağı bulmuş oldum ve değerli hocam Yrd. Doç. Dr. Cavid ABDULLAHZADE'nin danışmanlığında hazırladığım "Uzaya İlişkin Birleşmiş Milletler Antlaşmaları İle Öngörülen Rejimin Uluslararası Hukuk Açısından Değerlendirilmesi" başlıklı yüksek lisans tezim böylelikle ortaya çıktı.

Prof. Dr. Serap AKİPEK, Doç. Dr. Funda KESKİN ve Yrd. Doç. Dr. Cavid ABDULLAHZADE'den oluşan jüri önünde savunulan ve oybirliği ile kabul edilen yüksek lisans tezi, elinizdeki işbu çalış-manın ilk halini teşkil etmektedir. 2011 Aralık ayında yapılan savun-madan sonra, tarafımca yapılan güncellemeler ve eklemelerle birlikte kitabın son hali oluşmuştur... Merve Erdem (Önsöz'den)

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ  IV
KISALTMALAR CETVELİ  VI
GİRİŞ  1
BİRİNCİ BÖLÜM
UZAY HUKUKU’NUN GELİŞİMİ VE BİRLEŞMİŞ
MİLLETLER NEZDİNDE YAPILAN ANTLAŞMALAR
I UZAY HUKUKU’NUN ORTAYA ÇIKIŞI VE GELİŞİMİ 5
A Genel Olarak  5
B Uzay Hukuku ve Doktrin  7
C Uzay Hukuku ve Uluslararası Örgütler  9
1 Uzay Hukuku ve Birleşmiş Milletler  9
a Genel Olarak  9
b Birleşmiş Milletler Uzayın Barışçıl Amaçlarla
Kullanılması Komitesi  12
c Birleşmiş Milletler Uzmanlık Kuruluşları  16
2 Uzay Hukuku ve Birleşmiş Milletler Dışındaki
Uluslararası ve Hükümet-dışı Örgütler  17
D Uzay Hukuku ve Uluslararası Hukuk İlişkisi  20
II BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ANTLAŞMALARI’NDA UZAYA VE
UZAY FAALİYETLERİNE İLİŞKİN ÖNGÖRÜLEN DÜZEN  22
A Genel Olarak  22
B Uzaya İlişkin Birleşmiş Milletler Antlaşmaları  24
1 1967 Ay ve Diğer Gök Cisimleri Dahil, Uzayın
Araştırılması ve Kullanılmasında Devletlerin
Faaliyetlerini Yöneten İlkeler Hakkında Antlaşma  24
a Genel Olarak  24
IX
b Antlaşma’nın Getirdiği Düzenlemeler  29
c Antlaşma’nın Sonuç Hükümleri  35
2 1968 Astronotların Kurtarılması, Astronotların ve
Uzaya Fırlatılmış Olan Araçların Geri Verilmeleri
Hakkında Anlaşma  35
a Genel Olarak  35
b Anlaşma’nın Getirdiği Düzenlemeler  38
c Anlaşma’nın Sonuç Hükümleri  40
3 1972 Uzay Araçları Tarafından Verilen Zararlardan
Dolayı Uluslararası Sorumluluk Hakkında Sözleşme  41
a Genel Olarak  41
b Sözleşme’de Öngörülen Sorumluluk  45
c Sözleşme’de Öngörülen Zararın Tazmini  49
d Sözleşme’nin Sonuç Hükümleri  53
4 1975 Uzaya Fırlatılan Araçların Tescilleri
Hakkında Sözleşme  54
a Genel Olarak  54
b Sözleşme ile Öngörülen Tescil Sistemi  55
c Sözleşme’nin Sonuç Hükümleri  58
5 1979 Ay ve Diğer Gök Cisimleri Üzerinde Devletlerin
Faaliyetlerini Düzenleyen Anlaşma  59
a Genel Olarak  59
b Anlaşma’nın Getirdiği Düzenlemeler  61
c Anlaşma’nın Sonuç Hükümleri  68
6 Antlaşmaların Taraf Olmayan Devletler
Bakımından Durumu  69
C Birleşmiş Milletler Genel Kurul Kararları İle Uzay
Konusunda Kabul Edilen İlkeler  76
1 Devletlerin Uzayın Araştırılması ve Kullanılması
Faaliyetlerini Düzenleyen Hukuki İlkeler Bildirgesi 76
2 Devletlerin Uluslararası Televizyon Yayını Uydularının
Kullanımını Düzenleyen İlkeler  77
3 Dünyayı Uzaktan Algılamaya İlişkin İlkeler  78
X
4 Nükleer Enerji Kaynaklarının Uzayda Kullanımına
İlişkin İlkeler  80
5 Uzayın Tüm Devletlerin, Özellikle Gelişmekte
Olan Devletlerin Menfaati ve Yararına Araştırılması
ve Kullanılmasına İlişkin Uluslararası
İşbirliği Bildirgesi  81
6 Kararların Uzaya İlişkin Birleşmiş Milletler
Antlaşmaları ile İlişkisi  83
İKİNCİ BÖLÜM
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ANTLAŞMALARI’NIN
UZAYA VE UZAY FAALİYETLERİNE İLİŞKİN
GENEL HUKUKİ SORUNLAR AÇISINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ
I UZAYIN HUKUKİ REJİMİNE İLİŞKİN SORUNLAR  89
A Genel Olarak  89
B Uzayda ve Uzaydaki Gök Cisimleri Üzerinde Egemenlik  90
1 Uzayın Hukuki Rejimine İlişkin
Doktrindeki Tartışmalar  90
2 Birleşmiş Milletler Antlaşmaları ile Getirilen Rejim  94
3 1976 Bogota Bildirisi ve Günümüze Etkileri  101
4 Uzayda Egemenlik ve Mülkiyet Hakları İlişkisi  105
C Hava Sahası ile Uzay Arasındaki Sınır Sorunu  116
1 Sınıra İlişkin Tartışmalar ve Getirilen Öneriler  116
2 Devletlerin Sınıra İlişkin Yaklaşımları 124
3 Hava Sahası ile Uzay Arasında Sınır
Çizilmesinin Önemi  132
II UZAY FAALİYETLERİNİN HUKUKİ REJİMİNE İLİŞKİN
SORUNLAR  135
A Uzay Faaliyetlerinin Kapsamı ve Ortaya Çıkan
Yeni Aktörler 135
1 Genel Olarak  135
XI
2 Uzay Faaliyetlerinde Ortaya Çıkan Yeni Aktörler  139
3 Yeni Aktörlerin Faaliyetlerinin Uzay
Hukuku’na Etkisi 140
B Uzayın Barışçıl Amaçlarla Kullanılması Sorunu  142
1 Genel Olarak  142
2 Barışçıl Amaç Kavramı  142
3 Uzayda Silahsızlanma  147
C Kurtarma, Tescil ve Uzay Trafiği’ne İlişkin Sorunlar  154
1 Kurtarma  154
2 Tescil  157
3 Uzay Trafiği  160
D Uzay Çevresinin Korunması ve Uzay Çöpü
(Space Debris) Sorunu  162
E Eşitlik İlkesi ve Üçüncü Dünya Ülkeleri  167
F Uzay Turizmi  170
III UZAY FAALİYETLERİ NEDENİYLE DOĞAN
ZARARDAN SORUMLULUK  174
A Genel Olarak  174
B Devletlerin Uzay Faaliyetleri Nedeniyle Doğan
Zarardan Sorumluluğu 177
C Yeni Aktörlerin Uzay Faaliyetleri Nedeniyle Doğan
Zarardan Sorumluluğu 195
SONUÇ  199
KAYNAKÇA  207
EKLER  229
EK – I  229
EK – II  231
EK – III  235
EK – IV  239
EK – V  248
ÖZET  251
ABSTRACT  252