Noter Senetlerinde Sahtelik

Mustafa Serdar Özbek

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 7

İÇİNDEKİLER 9

BİBLİYOGRAFYA 19

KISALTMALAR CETVELİ 51

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM 

NOTER SENETLERİ

§ 1.  GENEL OLARAK NOTERLİK 57

A)  Noterliğin Tanımı 57

B)  Noterliğin Hukukî Mahiyeti 59

C)  Noterliğin Toplumdaki Önemi 63

I-  Noterlik Mesleğinin Kamu İtimadına Dayalı Olması 63

II-  Noterlerin Adalete Erişimi Kolaylaştırması 63

III- Noterlerin İlgilileri Hukukî ve Maddî Konularda 

Aydınlatması 64

1)  Genel Olarak Noterlerin Aydınlatma 

Yükümlülüğü 64

2)  Noterlerin Aydınlatma Yükümlülüğünün Kapsamı 69

IV-  Noterlerin Koruyucu Adalet Hizmetleri Vermesi 71

V-  Noterlerin Mukayeseli Hukukta Üstlendikleri İşlevler 75

§ 2.  NOTER İŞLEMLERİNDE ŞEKİL 77

A)  Genel Olarak Senet Çeşitleri 77

I-  Belge ve Senet 77

II-  Adî Senetler 79

III-  Resmî Senetler 83

B)  Kâğıt Ortamında Düzenlenen Noter Senetleri 85

I-  Düzenleme Şeklindeki Noter Senetleri 86

II-  Onaylama Şeklindeki Noter Senetleri 89

§ 3.  ELEKTRONİK ORTAMDA DÜZENLENEN NOTER SENETLERİ 91

A)  Genel Olarak Elektronik Noterlik 91

B)  Belgeye Dayalı Noterlik İşleminin Elektronik Ortamda 

Yapılması 95

C)  Noter Senetlerine Güvenli Elektronik İmza Kullanarak Tarih Damgası Vurulması 96

D)  Düzenleme Şeklindeki Elektronik Noter Senetleri 97

E)  Resmî Şekle veya Özel Bir Merasime Tâbi Olan Noter 

Senetlerinin Güvenli Elektronik İmza İle Yapılamaması 99

F)  Elektronik Noter Senetlerinde İlgililerin Noter Huzurunda 

Olmaları 104

I-  Düzenleme Şeklindeki Elektronik Noter İşlemlerinde 

İlgililerin Noter Huzurunda Olmaları Mecburiyeti 104

II-  İrade Beyanlarının Alınmasına İlişkin Elektronik Noter İşlemlerinde İlgililerin Noter Huzurunda Olmaları 

Mecburiyeti 105

G)  Elektronik Noter Senetlerinde İlgililerin Noter Huzurunda 

Olmaları Mecburiyetinin Önemi 105

I-  Güvenli Elektronik İmzanın Sahibi Tarafından Atıldığının Güvence Altına Alınması 105

II-  Güvenli Elektronik İmza Sahibinin Aydınlanmış ve Gerçeğe Uygun İradeyle Belgeyi İmzalamasının Güvence Altına Alınması 107

H)  Güvenli Elektronik İmza İle Noter Huzurunda Olmadan Yapılabilecek İşlemler 108

I)  İmza Yetkisinin Devrine İlişkin Hükümlerin Güvenli Elektronik İmza Kullanılarak Yapılan Noter İşlemlerinde Uygulanması 109

I-  Düzenleme Şeklinde Yapılması Zorunlu Tutulan İşlemler İle İrade Beyanlarının Alınmasına İlişkin İşlemler Dışında Kalan Elektronik Noterlik İşlemlerinde İmza Yetkisinin Devri 109

II-  Düzenleme Şeklinde Yapılması Zorunlu Tutulan İşlemler İle İrade Beyanlarının Alınmasına İlişkin Elektronik Noterlik İşlemlerinde İmza Yetkisinin Devri 110

J)  Onaylama Şeklindeki Elektronik Noter Senetleri 111

K)  Elektronik Noter Senetlerinde Sûret Aranmaması 112

L)  Elektronik Noter Senetlerinden Fizikî Örnek Çıkartılması 112

M)  Elektronik Ortamda Yapılan Noterlik İşleminin Kaydedilip Saklanması 113

N)  Elektronik Ortamdaki Noterlik İşleminin İlgililerle 

Paylaşılması 115

O)  Elektronik Ortamda Yapılan Noter Senedinin Mahkemeye

 İbrazı 116

P)  Elektronik Ortamda Yapılan Noterlik İşlemlerinde Kişisel Verileri İşleyen Noterlerin Kişisel Verileri Koruma Yükümlülüğü 117

I-  Noterlerin Gizlilik Yükümlülüğü Kapsamında Kişisel Verilerin Korunması ve Bilgi Güvenliğinin Sağlanması 117

II-  Elektronik Noterlik İşlemlerinde İşlenen Kişisel Verilerin Korunması ve Bilgi Güvenliğinin Sağlanmasında Noterlerin Hukukî Sorumluluğu 120

R)  Elektronik Ortamda Yapılan Tespit İşlemleri 123

I-  Genel Olarak Noterlerce Yapılacak Tespit İşleri 123

II-  Noterlerce Elektronik Ortamda Yapılacak Tespit İşleri 125

III- Fiili Olgu ve Durumlara İlişkin Tespit İşlerinin Noterlerce Güvenli Elektronik İmza Kullanılarak Elektronik Ortamda Yapılması 125

IV- Elektronik Ortamdaki Durum, Görüntü, İşlem veya Benzeri Her Türlü Veriye İlişkin Tespit İşlerinin Noterlerce Güvenli Elektronik İmza Kullanılarak Elektronik Ortamda Yapılması 126

1) Kişilik Haklarını İhlâl Eden İnternet Ortamındaki  Yayın İçeriğinin Noterlerce Elektronik Ortamda Tespiti 126

2) Özel Hayatın Gizliliğini İhlâl Eden İnternet Ortamındaki Yayın İçeriğinin Noterlerce Elektronik Ortamda Tespiti 128

§ 4.  NOTER SENETLERİNİN HUKUKÎ SONUÇLARI 131

A)  Düzenleme Şeklindeki Noter Senetlerinin Hukukî Sonuçları 131

I-  Kâğıt Ortamda Yapılan Düzenleme Şeklindeki Noter 

Senetleri 131

II-  Elektronik Ortamda Yapılan Düzenleme Şeklindeki Noter Senetleri 138

B)  Onaylama Şeklindeki Noter Senetlerinin Hukukî Sonuçları 138

I-  Kâğıt Ortamda Yapılan Onaylama Şeklindeki Noter

Senetleri 138

II-  Elektronik Ortamda Yapılan Onaylama Şeklindeki Noter Senetleri 144

İKİNCİ BÖLÜM 

NOTER SENETLERİNDE SAHTELİK

§ 5.  “SAHTEKÂRLIK” KAVRAMI 149

A)  Sahtecilik Fiili ve Sahteciliğin Kamu Güveniyle İlişkisi 149

B)  Noter Senetleri Bakımından Sahtecilik Suçu 151

§ 6.  NOTER SENETLERİNDE SAHTELİK İDDİASININ 

KAPSAMI 155

A)  Düzenleme Şeklindeki Noter Senetlerinde Sahtelik İddiasının İ

leri Sürülebileceği Kısımlar 156

I-  İlgilinin Kimliği 156

II- Noterin Senet Tanzimi Sırasında Bizzat Yaptığını veya Şahsî Gözlemlerine Dayanarak Yapıldığını Bildirdiği Hususlar 158

III- İmza ve Tarih 163

B)  Düzenleme Şeklindeki Noter Senetlerinde Sahtelik İddiasının 

İleri Sürülemeyeceği Kısımlar 163

I-  Taraflardan Nakledilen Kısımlar 163

II-  Noterin Takdirine Dayanan Kısımlar 165

III- Muvazaa İddiaları 166

C)  Onaylama Şeklindeki Noter Senetlerinde Sahtelik İddiasının 

İleri Sürülebileceği Kısımlar 167

D)  Diğer Noterlik İşlemlerinde Sahtelik 167

I-  Protesto İşlemlerinde Sahtelik 169

II-  Yevmiye Defterinde Sahtelik 172

§ 7.  SAHTELİK HÂLİNDE NOTERLERİN 

SORUMLULUKLARI 175

A)  Noterlerin Hukukî Sorumluluğu 175

B)  Noterlerin Hukukî Sorumluluğunun Niteliği 176

I-  Noterlerle İş Sahipleri Arasındaki Hukukî İlişkinin Niteliği 176

II- Noterlerin Bizzat Yaptığı İşlemler Nedeniyle İş Sahiplerine Karşı Hukukî Sorumluluğu 179

III- Noterlerin Bizzat Yaptığı İşlemler Nedeniyle İş Sahibi Olmayan Üçüncü Kişilere Karşı Hukukî Sorumluluğu 182

IV- Noterlerin Fiillerinden Sorumlu Olduğu Kişilerin Yaptığı İşlemler Nedeniyle İş Sahiplerine veya İş Sahibi Olmayan Üçüncü Kişilere Karşı Hukukî Sorumluluğu 183

V- Noterlerin Hukukî Sorumluluğuna Karşı Doktrinde İleri Sürülen Eleştiriler 186

C)  Noterlerin Hukukî Sorumluluğunun Koşulları 190

I- Fiil 190

II-  Hukuka Aykırılık 199

III- Zarar 204

IV- İlliyet Bağı 210

1)  Sahte Noter Senediyle Oluşan Zarar Arasında Uygun 

İlliyet Bağının Varlığı 210

2)  Ortak İlliyetin Varlığı 213

3)  İlliyet Bağının Tespitinde Noterin Davranışları 217

4)  Noterlerin Özen Yükümlülüğü İle Aydınlatma Ödevinin İlliyet Bağının Kurulmasına Etkisi 218

5)  İlliyet Bağının Üçüncü Kişinin Fiiliyle Kesilmesi 222

6)  İlliyet Bağının Varlığının Belirlenmesinde Aldatma Kabiliyeti 224

7) Noterde İşlem Yaptıranların Bölüşük Kusurunun Varlığı 238

8)  İlliyet Bağının Zarar Görenin Fiiliyle Kesilmesi 243

9)  İlliyet Bağının Mücbir Sebeple Kesilmesi 246

10) Noterin İlliyet Bağının Kesildiğini İspat Yükü Altında Olması 246

D)  Noterlerin Stajyer veya Noterlik Personeline Rücu Hakkı 249

E)  Noterlerin Disiplin Sorumluluğu 250

F)  Noterlerin Cezâî Sorumluluğu 251

§ 8.  SAHTECİLİK FİİLLERİNE KARŞI ALINABİLECEK TEDBİRLER 259

A)  İdarî Düzeyde Alınacak Tedbirler 259

B)  Meslekî Sorumluluk Sigortası 263

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 

SAHTELİK İDDİALARININ İNCELENMESİNDE USÛL

§ 9.  SAHTELİK İDDİASININ İLERİ SÜRÜLMESİ 267

A)  Sahtelik İddiasının İleri Sürülmesine İlişkin HUMK ve HMK Hükümlerinin Mukayeseli İncelemesi 267

I-  Sahtelik İddiasının Ön Sorun Şeklinde veya Ayrı Bir 

Davada İleri Sürülmesi 267

II-  Tahkim Yargılamasında Sahtelik İddiasının İleri Sürülmesi 274

III- Sahtelik Davasının Bekletici Sorun Sayılması 275

IV- Sahtelik İddiasının Muhatabı 276

V-  Sahtelik İddiası İleri Sürülmeyen Belgelerdeki Yazı ve İmzanın Doğruluğunun Mahkemece Re’sen Araştırılamaması 277

VI- İmza İnkârının Kapsamı 278

B)  Sahtelik İddiası 279

I-  Sahtelik İddiasının Hukukî Niteliği 279

II-  Sahteliği Anlaşılan Resmî Senedin Hâkimce Re’sen Reddinin Mümkün Olup Olmadığı 283

C)  Sahtelik Davası 287

I-  Sahtelik Davasında Hukukî Yarar 288

II-  Sahtelik Davasının Hukukî Niteliği 291

III- Sahtelik Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme 292

IV- Sahtelik Davasında İspat 295

1)  Sahtelik Davasında İspat Yükü 295

2)  Sahtelik Davasında Deliller 298

V-  Sahtelik Davasında Zamanaşımı 303

VI- Sahtelik Davasında Talep Sonucu 305

§ 10. SAHTELİK İDDİASININ İNCELENMESİ 307

A)  Sahtelik İncelemesinde Genel Usûl ve Esaslar 307

B)  Sahteliği İddia Edilen Senedin Mahkemeye Sunulması ve Mahkemece Saklanması 309

C)  Taraf Teşkili ve Noterin Davaya Taraf Olması 310

D)  Tarafların Dinlenmesi 320

E)  Tarafların İsticvap İçin Çağrılması 321

F)  Yazı Yazdırmak ve İmza Attırmak 324

G)  Hâkimin İmza Karşılaştırması Yapması 327

H)  İmza Hakkında Bilirkişi İncelemesi Yapılması 328

I)  Bilirkişinin İmza Karşılaştırması Yapması 336

I-  Karşılaştırma Yapmaya Elverişli Belgeler 336

1)  İki Tarafın İttifak Ettikleri Belgeler 337

2)  Resmî Senet Niteliğindeki Belgeler 338

3)  Bir Kimse Tarafından Memuriyeti Nedeniyle İmza Edilen Belgeler 339

4)  Mahkeme Huzurunda İmzalanan Belgeler 339

II-  Yazı Yazdırmak ve İmza Attırmak 343

J)  İmza Hakkında Tanık Dinlenmesi 346

I-  Sahtelik İncelemesi Sırasında Tanık Dinlenebilmesi 346

II-  Tanık Dinlenmesinin Usûlü 350

§ 11. ELEKTRONİK NOTER SENETLERİNDE SAHTELİK İDDİASININ İNCELENMESİ 355

A)  Elektronik Ortamda Yapılan Noter Senetlerinin Delil Değeri 355

B)  Mahkemeye Delil Olarak Sunulan Elektronik İmzalı Belgenin, Güvenli Elektronik İmza İle Oluşturulmuş Olup Olmadığının Mahkemece Re’sen İncelenmesi 356

C)  Güvenli Elektronik İmzayla Oluşturulan Noter Senetlerinde Sahtelik İncelemesi 358

I-  İnceleme Usûlü 358

II- Elektronik Noter Senedini İnkâr Eden Tarafın İspat Yükü Altında Olması 360

III- Hâkimin Veriyi İnkâr Eden Tarafı Dinlemesi 360

IV- Hâkimin Bilirkişi İncelemesine Başvurması 362

V-  Elektronik Belgeye Resmiyet Kazandıran Noterin Sahtelik Davasında Taraf Gösterilmesi 365

§ 12. SAHTELİK İDDİASINDAN FERAGAT 367

§ 13. SAHTELİK İDDİASININ SONUÇLARI 371

A)  İddianın Kabulü 371

B)  İddianın Reddi 373

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 

İCRA TAKİBİNDE SAHTELİK İDDİASI

§ 14. SAHTELİK İDDİASININ İCRA TAKİBİNE ETKİSİ 375

A)  HUMK Uyarınca İlâm Niteliğinde Olmayan Resmî Senetler Hakkındaki Sahtelik İddiasının İcra Takibine Etkisi 375

I-  Sahtelik Davasında Bilirkişi İncelemesi Yapılmasına Karar Verilmesiyle İcra Takibinin Kendiliğinden Durması 375

II-  Sahtelik Davasını Kaybeden Borçlunun Duran İcra Takibi Nedeniyle İİK m. 72, 4 Uyarınca Tazminat Ödemeye 

Mahkûm Edilememesi 383

B)  HUMK Uyarınca İlâm Niteliğinde Olan Resmî Senetler  Hakkındaki Sahtelik İddiasının İcra Takibine Etkisi 386

C)  HMK Uyarınca Resmî Senetler Hakkındaki  Sahtelik İddiasının İcra Takibine Etkisi 387

D)  HMK Uyarınca Adî Senetler Hakkındaki  Sahtelik İddiasının 

İcra Takibine Etkisi 392

I-  Adî Senedin Sahteliği İddiasıyla Cumhuriyet Savcılığına Şikâyette Bulunulması 392

II-  Kambiyo Senetlerine Dayalı İcra Takiplerinde Borçlunun Sahtelik İddiasında Bulunması 393

§ 15. İCRA MAHKEMESİ ÖNÜNDE SAHTELİK İDDİASI 399

A)  Genel Olarak İmzaya İtiraz 399

B)  Yargılama Usûlü 401

I-  Taraflardan İzahat Alınması 402

II-  İmza İncelemesi 402

1)  Karşılaştırma Yapmaya Elverişli Belgeler 403

2)  Yazı Yazdırmak ve İmza Attırmak 404

C)  İcra Mahkemesinin Verebileceği Kararlar 408

D)  İcra Mahkemesinin İmza İncelemesi Konusunda 

Değerlendirmeler 411

BEŞİNCİ BÖLÜM 

HUKUK MAHKEMESİNDE AÇILAN SAHTELİK DAVASIYLA CEZA MAHKEMESİNDE AÇILAN SAHTECİLİK DAVASININ BİRBİRİNE ETKİSİ

§ 16. CEZA HUKUKU İLE MEDENÎ HUKUK ARASINDAKİ 

İLİŞKİ 419

A)  Bağımsızlık İlkesi 420

I-  Kusur 423

II-  Temyiz Kudreti 424

III- İlliyet Bağı 424

IV- Zarar 425

V-  Hukuka Aykırılık 427

B)  Ceza Mahkemesi Kararları Karşısında Hukuk Hâkiminin 

Durumu 427

I-  Beraat Kararları Bakımından Bağımsızlık 427

II-  Mahkûmiyet Kararları Bakımından Bağımsızlık 428

C)  Bağımsızlık İlkesinin İstisnaları 430

§ 17. CEZA MAHKEMESİYLE HUKUK MAHKEMESİNDE SAHTELİK DAVASI AÇILMASI 433

A)  Yalnız Hukuk Mahkemesinde Sahtelik Davası Açılması 433

I-  Sahtelik Davasının Kabulü 433

II-  Sahtelik Davasının Reddi 434

B)  Hukuk Mahkemesinde Sahtelik Davası Görülmekteyken Ceza Davasının Açılması 436

C) Yalnız Ceza Mahkemesinde Sahtecilik Davası Açılması 442

I- Ceza Davasının İcra Takibine Etkisi 442

II- Ceza Davasında Verilen Hükmün Hukuk Davasına Etkisi 448

D) Ceza Mahkemesinde Sahtecilik Davası Görülmekteyken Hukuk Mahkemesinde Sahtelik Davası Açılması 455

SONUÇ 459

KİTABIN TÜRKÇE ÖZETİ 463

Noter Senetlerinde Sahtelik 463

ENGLISH SUMMARY OF THE BOOK 465

Falsehood Allegation in the Notarial Deeds 465