Parlamenter Hükümet Sisteminin Erdemleri

ÖNSÖZ 3

İÇİNDEKİLER 5

GİRİŞ 11

1 KONU 11

2 YÖNTEM 16

BİRİNCİ BÖLÜM

PARLAMENTER VE BAŞKANLIK HÜKÜMET SİSTEMLERİ:
DENGE VE DENETİM AĞI

A Ön Sorun: Parlamenter Hükümet Sisteminin Tipolojisi 19

1 Tanım 19

2 Tipoloji 21

a Düalist Ya Da Orleanist Parlamentarizm 21

b Monist Parlamentarizm 22

c Çoğunlukçu Parlamentarizm 23

B Başkanlık Sistemi İle Karşılaştırmalı Olarak Parlamenter
Sistemde Erkler Arası Etkileşim ve Denge ve Denetim Ağı 25

1 Parlamentarizmin Kapsamı 25

2 Başkanlık ve Parlamenter Hükümet Sisteminin Özellikleri 29

a Giriş 29

b Saf Başkanlık Sisteminin Özellikleri 30

aa Monist Yürütme 31

bb Yürütmenin Halk Tarafından Belirlenmesi 33

cc Yasamanın Yürütmeyi Görevden Alamaması 34

dd Yasama ve Yürütme Arasında Karşılıklı Bağımsızlık 35

c Saf Parlamenter Hükümet Sisteminin Özellikleri 38

aa Yürütmenin Düalist (Çift Başlı) Olması 39

bb Bağımsız ve Siyaseten Sorumsuz Devlet Başkanlığı 40

cc Yasamadan Neşet Eden Yürütmenin Siyasal Sorumluluğu 41

dd Yürütme Erkinin Yasamayı Feshetmesi 43

3 Başkanlık ve Parlamenter Hükümet Sisteminde Yürütme:
İlişkiler ve Denge Ağı 45

a Denge ve Denetlemenin Operasyonel Bir Aracı: Erkler Ayrılığı 45

b Başkanlık ve Parlamenter Hükümet Sisteminde Denge ve
Denetim 47

İKİNCİ BÖLÜM

SAF BAŞKANLIK SİSTEMİ ÜZERİNE
BİR TANIM DENEMESİ

A Ön Sorun: Tanım ve Temel Unsurlar 56

1 Giovanni Sartori 56

2 Arend Lijhpart 59

3 S Mattel Shugart ve John M Carey 62

4 J Juan Linz 66

5 Değerlendirme ve Görüşümüz 67

B Saf Başkanlık Sistemi: ABD Başkanlık Sistemi Örneği 69

1 Başkanın/Yürütmenin Anayasal Konumu 69

2 Başkan ve Kongre Arasındaki Etkileşimler: Saf Başkanlık
Sisteminin Kapsamı 70

a Başkanın Kongre Üzerindeki Önemli Yetkileri 70

aa Veto Yetkisi 70

bb Başkanın Düzenleme Yapma Yetkisi: Exectuive Orders 73

b Kongrenin Başkan Üzerindeki Önemli Yetkileri 76

aa Genel Olarak 76

bb İmpeachment 77

3 ABD Anayasal Etkileşim Araçları Üzerinde Bir Değerlendirme 78

C Genel Değerlendirme ve Görüşümüz 80

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

LATİN AMERİKA BAŞKANLIK SİSTEMLERİ ÜZERİNE
BİR DEĞERLENDİRME

A Ön Sorun: Başkanlık Sisteminden Farklılaşma 86

B Latin Amerika Başkanlık Sistemi: Başkancı Sistemler 89

1 Hiper-Başkanlık Sistemleri 89

2 Latin Amerika Deneyimi 92

C Latin Amerika Başkanlık Sisteminin Anayasal Mimarisi 95

1 Başkanların Yetkileri 96

a Kararname Çıkarma Yetkisi 96

b Veto Yetkisi 98

c Bütçe Sürecine İlişkin Yetkiler 100

d Kanunları Referanduma Sunma Yetkisi 101

e Fesih Yetkisi 103

2 Latin Amerika Başkanlık Sisteminde Demokrasi Üzerine 104

D Genel Değerlendirme 110

1 Başkanlık Sisteminin Farklılaşması: De Jure ve De Facto
Güçlükler 110

2 Kontrolsüz Güç 111

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

BAŞKANLIK SİSTEMİNİ DOĞRU ANLAMAK:
MUHTEMEL SORUN ALANLARI

A Ön Sorun: Parlamenter Sisteme Eleştiriler 115

B Başkanlık Sisteminin Dezavantajları 117

1 Katılık Sorunu 117

2 Çifte Meşruiyet Sorunu 124

3 Toplam-Sıfır Oyunu Sorunu 126

4 Türev Sorunlar 128

C Genel Değerlendirme 132

BEŞİNCİ BÖLÜM

BAŞKANLIK SİSTEMİ VE TÜRKİYE’NİN
ATİPİK HÜKÜMET SİSTEMİ ÜZERİNE

A Genel Olarak 137

B Türk Tipi Cumhurbaşkanlığı Sisteminin Özellikleri 139

1 Başkanın Yasama Organı Tarafından Görevden Alınması Sorunu 139

2 Başkanın Yasama İradesini Feshetme Sorunu 141

3 Başkanın Seçimi ile Yasama Organın Seçiminin Birlikte Olması
Sorunu 141

4 Diğer Sorunlar 142

C Değerlendirme: Atipik, İsimsiz Bir Sistem Olarak Türkiye’nin
Cumhurbaşkanlığı Sistemi 143

ALTINCI BÖLÜM

PARLAMENTER DEMOKRASİ VE TÜRKİYE

A Parlamenter Hükümet Sisteminin Parametreleri ve Demokrasi
Etkileşimleri 158

1 Anayasa Yapımı ve 2017 Anayasa Değişikliği Meselesi 158

2 Başkanlık Sisteminde Denge ve Denetim Sorunu 163

B Parlamenter Hükümet Sistemi ve Demokrasi 166

1 Kuvvetler Ayrılığının Anlamı 166

2 Demokrasi ve Türkiye 169

C Parlamenter Demokrasi 176

D Parlamenter Demokrasi ve Türkiye 178

YEDİNCİ BÖLÜM

TÜRKİYE’DE YÜRÜTMENİN ANAYASAL KONUMU
ÜZERİNE ARKEOLOJİK BİR DENEME

A 1982 Anayasasından Önceki Anayasalarda Yürütme 191

B 1982 Anayasasında Yürütme 201

1 Anayasanın İlk Halinde Yürütme 201

a Hükümet Sistemi 201

b Yürütmenin Güçlendirilmesi 203

2 2017 Anayasa Değişikliği Sonrası Yürütme 206

a Hükümet Sistemi ve Yürütme 206

b Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Bağlamında Yürütmenin Güçlendirilmesi 210

aa İnsan Hakları 212

bb Denge ve Denetim 214

cc Kuvvetler Ayrılığı 217

C Genel Değerlendirme: Yürütmenin Yükselişi 220

SON ÇIKTILAR 225

KAYNAKÇA 233