Uluslararası Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarında Tahkim

Dr. Resul CEVİZ

Bu kitabımızda, menkulkıymet yatırımları ve menkul kıymet yatırım uyuşmazlıkları incelenmiş, bukapsamda öncelikle menkul kıymet kavramı açıklanmış, ardından menkul kıymetpiyasası – sermaye piyasası ilişkisi, menkul kıymet borsaları, menkul kıymet işlemive son olarak da menkul kıymet yatırım uyuşmazlıklarına ilişkin konularadeğinilmiştir.

Konu Başlıkları

-       Menkul Kıymet Yatırımları Ve Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıkları

-       Mukayeseli Hukukta Ve Türk Hukukunda Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözüm Yolları

-       Uluslararası menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Icsıd Tahkimine Konu Olması Ve Icsıd tahkimi Yoluyla Çözümü

İÇİNDEKİLER

-       ÖNSÖZ   V

-       İÇİNDEKİLER   VII

-       KISALTMALAR LİSTESİ   XIII

-       GİRİŞ   1

-       BİRİNCİBÖLÜM

-       MENKUL KIYMET YATIRIMLARI VE MENKUL KIYMET YATIRIM UYUŞMAZLIKLARI

-       MENKUL KIYMET. 3

• Genel Olarak. 3
• Menkul Kıymetin Tanımı 5

-       MENKUL KIYMET PİYASASI - SERMAYE PİYASASIİLİŞKİSİ 12

-       MENKUL KIYMET BORSALARI 15

-       MENKUL KIYMET İŞLEMİ 16

• YSPKn Çerçevesinde Genel Değerlendirme. 16
• Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetler. 19

-       MENKUL KIYMET YATIRIM UYUŞMAZLIKLARI 22

• Genel Olarak. 22
• Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Özellikleri 24
  • Konusunun Menkul Kıymetler Olması 24
  • Karışık Bir Yapı Arz Etmesi 25
  • Taraflar Arasındaki Hukuki İlişki 26
  • Uyuşmazlık Çözümünde Çabukluk ve Uzmanlık İhtiyacı 27
• Bir Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlığının Yerel veya Uluslararası Nitelikte  

-       Olmasının Tespiti ve Önemi 28

• Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Tarafları 32
  • Genel Olarak. 32
  • Yatırımcılar. 32
  • Yatırım Kuruluşu ve Aracı Kurumlar. 35
  • İhraççılar. 38
  • Uluslararası Menkul Kıymet Yatırımlarında Devletler. 39

-       İKİNCİBÖLÜM

-       MUKAYESELİ HUKUKTA VE TÜRK HUKUKUNDA MENKUL KIYMET YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜM YOLLARI

-       MUKAYESELİ HUKUKTA MENKUL KIYMET YATIRIMUYUŞMAZLIKLARININ  

-       ÇÖZÜM YOLLARI 41

• Genel Olarak. 41
• ABD’de Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözüm Yolları 43
  • Genel Olarak. 43
  • ABD'de Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Tahkim Yoluyla Çözümü. 46
    • Tahkimin ABD’de Tarihsel Gelişimi 46
    • ABD’de Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının FINRA Bünyesinde  

-       Tahkim Yoluyla Çözümü. 49

• ABD’de Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Arabuluculuk Yoluyla  

-       Çözümü. 54

• ABD'de SEC’in Uzlaşma Uygulaması 55
• ABD’de Mahkemelerin Menkul Kıymet Piyasası Uyuşmazlıklarında  

-       Tahkime İlişkin Yaklaşımı ve Bu Uyuşmazlıklara İlişkin Bazı Kararları 58

• Genel Olarak. 58
• Wilko v. Swan Kararı 59
• Scherk v. Alberto Co. Kararı 65
• Dean Witter Reynolds v. Byrd Kararı 67
• Shearson/American Express Inc. v. McMahon Kararı 68
• Rodriguez De Quijas v. Shearson/American Express Inc. Kararı 71
• AB Hukukuna Göre Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü. 73
• İngiliz Hukuku. 76
• Alman Hukuku. 80
• Fransız Hukuku. 82
• Rus Hukuku. 82

-       TÜRK HUKUKUNDA MENKUL KIYMET YATIRIMUYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜM  

-       YOLLARI 83

• Genel Olarak. 83
• Türk Sermaye Piyasası ve Borsa İstanbul A.Ş. 85
• Uyuşmazlıkların Borsa İstanbul A.Ş.’de İdari Yolla Çözümü. 86
  • Genel Olarak. 86
  • 2499 Sayılı Mülga Sermaye Piyasası Kanunu Kapsamında Borsa  

Uyuşmazlıklarının Çözümü. 88

-       6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu Kapsamında Borsa Uyuşmazlıklarının  

-       Çözümü. 92

-       Borsa İstanbul A.Ş. Uyuşmazlık Komitesi Çalışma Usul ve Esasları  

-       Yönergesi'ne Göre Uyuşmazlıkların Çözümü. 96

-       Uyuşmazlık Komitesinin Oluşumu. 96

-       Başvuru Sürecine İlişkin Usul ve Esaslar. 97

-       İnceleme Prosedürü. 98

-       Kararlara İtiraz. 99

-       Sulh Olma ve Şikâyetten Vazgeçme. 101

-       Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Arabuluculuk Yolu ile Çözümü. 102

-       Genel Olarak. 102

-       Türk Sermaye Piyasasında Arabuluculuk ve Türkiye Sermaye Piyasaları  

-       Birliğinin Rolü. 103

-       Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Uzlaşma Yolu ile Çözümü. 106

-       Genel Olarak. 106

-       Türk Sermaye Piyasalarında Uzlaşma Sistemi İhtiyacı ve Uygulanabilirliği 107

-       Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Adli Yargı Yolu ile Çözümü. 108

-       Genel Olarak. 108

-       Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Adli Yargı Yolu ile Çözümünde  

-       Yabancılık Unsuru ve Vasıflandırma. 110

-       Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Tahkim Yoluyla Çözümü. 112

-       Genel Olarak. 112

-       Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Tahkim Yoluyla Çözümünün  

-       Olumlu ve Olumsuz Yönleri 116

-       Olumlu Yönleri 116

-       Bağımsızlık ve Tarafsızlık. 118

-       Gizlilik. 119

-       Sermaye Piyasası Uzmanlığının İhtilaf Çözümünde Kullanılabilmesi 119

-       Öz Düzenleyici Kuruluşların Kurumsal Tahkim Hizmetine Katkısı 121

-       Tahkim Şartına İlişkin Çerçeve Sözleşmelerin Oluşturduğu Standart 122

-       Olumsuz Yönleri 123

-       Seçilen Hakemlerin Yetkinliği ve Tarafsızlığı Sorunu. 123

-       Devlet Mahkemelerinin Tahkime Müdahalesi 125

-       Tahkim ve Yatırımcının Korunması 125

-       Türkiye’de Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümünde  

-       Tahkime Elverişlilik. 128

-       Tahkime Elverişlilik Kapsamında Türkiye’de Menkul Kıymet  

-       Yatırımlarında Tahkime Konu Olabilecek Uyuşmazlık Tipleri 131

-       Borsa İşlemlerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar. 132

-       Alım-Satım Emirlerine İlişkin Uyuşmazlıklar. 134

-       Emir Verilmediği Halde Müşteri Hesabında İşlem Yapılmasından

-       Doğan Uyuşmazlıklar. 135

-       Emrin Yerine Getirilmemesinden Doğan Uyuşmazlıklar. 136

-       Emrin Gereği Gibi Yerine Getirilmemesinden Doğan  

-       Uyuşmazlıklar. 137

-       İşlemin Tasfiyesinden Doğan Uyuşmazlıklar. 138

-       Yetkisiz Kişi ve Kuruluş İşlemlerinden Doğan Uyuşmazlıklar. 139

-       Kredili İşlemlerden Doğan Uyuşmazlıklar. 140

-       Özel Durumlar. 141

-       Borsa İşlemleri Dışındaki Uyuşmazlıklar. 142

-       Tahkim Şartını İçerebilecek Belgeler. 143

-       Genel Olarak. 143

-       Türkiye’de Menkul Kıymet Yatırımlarına İlişkin Yapılan Çerçeve

-       Sözleşmeler Kapsamında Tahkim Şartı 147

-       Çerçeve Sözleşmelerde Yer Alan Tahkim Şartına İlişkin Hükümlerin  

-       Örnekleme Yoluyla İncelenmesi 149

-       Türk Sermaye Piyasasında Uygulanacak Tahkim Kuralları 154

-       İstanbul Tahkim Merkezi’nin Türk Sermaye Piyasasında Tahkimin  

-       Gelişimine Katkısı Açısından Değerlendirilmesi 155

ÜÇÜNCÜBÖLÜM

ULUSLARARASIMENKUL KIYMET YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININ ICSID TAHKİMİNE KONU OLMASI VE ICSIDTAHKİMİ YOLUYLA ÇÖZÜMÜ

-       FİNANSAL PİYASALARDA KÜRESELLEŞME VEULUSLARARASI MENKUL KIYMET

-       YATIRIMLARI 159

-       Genel Olarak. 159

-       Sermaye Piyasalarında Küreselleşme Eğilimi 160

-       Yabancı Sermaye. 163

-       Sermayenin Serbest Dolaşımı ve Sınır Ötesi Sermaye Hareketleri 164 

-       Uluslararası Menkul Kıymet (Portföy)Yatırımları 167

-       Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımı ve Portföy Yatırımı İlişkisi 171

-       4875 Sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Çerçevesinde Türkiye'de

-       Uluslararası Portföy Yatırımları 175

-       ULUSLARARASI MENKUL KIYMET YATIRIMUYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNDE

-       YATIRIM TAHKİMİNİN ÖNEMİ VE ROLÜ.. 180

-       Genel Olarak. 180

-       YKTK Anlaşmaları Çerçevesinde Yatırım Tahkimi- Ticari Tahkim Ayrımının  

-       Önemi 183

-       Genel Olarak YKTK Anlaşmaları 183

-       YKTK Anlaşmaları Çerçevesinde Yatırım Tahkiminin Ticari Tahkimden  

-       Ayrılan Yönü. 185

-       Uluslararası Menkul Kıymet Yatırımlarında Ülke Riski 188

-       Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Uluslararası Yatırım Tahkimine

-       Konu Olmasının Yerli ve Yabancı Yatırımcı Açısından Önemi 193

-       ULUSLARARASI MENKUL KIYMET YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININICSID  

-       TAHKİMİ YOLUYLA ÇÖZÜMÜ.. 195

-       Genel Olarak. 195

-       ICSID Tahkim Sistemi 198

-       ICSID Konvansiyonu ve ICSID Tahkim Mahkemesi 198

-       ICSID Tahkim Sisteminin Temel İlkeleri ve Diğer Tahkim Sistemlerinden  

-       Ayırıcı Özellikleri 202

-       Uyuşmazlıkların ICSID Tahkimine Götürülebilmesi İçin Gerekli Koşullar. 205

-       ICSID’in Konu Bakımından Yargılama Yetkisi 205

-       ICSID’in Taraflar Bakımından Yetkisi 208

-       ICSID’ın Yetkisi Hakkında Tarafların Rızası 209

-       Uluslararası Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının ICSID Tahkimine  

-       Konu Olması 210

-       Genel Olarak. 210

-       Uluslararası Menkul Kıymet (Portföy) Yatırımlarının ICSID Konvansiyonu  

-       Çerçevesinde Bir Yatırım Olarak Kabulü Sorunu. 212

-       Salini Testi Çerçevesinde Menkul Kıymet Yatırımlarının Değerlendirilmesi 216

-       ICSID Hakem Heyetlerinin Salini Testine Yaklaşımları 219

-       ICSID Tahkimine Konu Olma Açısından Menkul Kıymet Yatırımlarının Bir  

-       Yatırım Olarak Kabul Edilebileceği Diğer Yollar. 221

-       Anlaşmalar Yoluyla. 221

-       Uyuşmazlık Tarafları Arasında Anlaşma. 221

-       Uluslararası Anlaşmalar. 222

-       Çok Taraflı Anlaşmalar. 223

-       İki Taraflı Anlaşmalar (YKTK Anlaşmaları) 227

-       Ulusal Mevzuat Yoluyla. 231

-       ICSID Tahkimine Konu Olan Uluslararası Menkul Kıymet Yatırım  

-       Uyuşmazlıklarına İlişkin Bazı Davalar. 233

-       Libanancov. Türkiye Davası 233

-       Saba Fakes v. Türkiye Davası 236

-       Postova Banka and Istrokapital v. Yunanistan Davası 239

-       Fedax v. Venezuela Davası 240

-       Enron v.Arjantin Davası 242

-       CMS v.Arjantin Davası 243

-       Abaclatv. Arjantin Davası 245

-       Philippe Gruslin v. Malezya Davası 248

-       AMT v. Zaire Davası 249

-       CSOB v.Slovakya Davası 249

-       SONUÇ. 251

-       BİBLİYOGRAFYA. 261

TABLOLAR

-       Tablo-1: Yıllara Göre FINRA’da Açılan ve Kapanan Tahkim Dosyaları 52

-       Tablo-2: İçerdiği Uyuşmazlıklara Göre FINRA’daki Tahkim Dosyaları 53

-       Tablo-3 SEC tarafından Gerçekleştirilen En Yüksek Tutarlı On Uzlaşma    57

-       Tablo-4: 2001-2012 Yılları Arasında FIN-NET’e İntikalEden Uyuşmazlık Sayısı  74

-       Tablo-5: Borsa İstanbul'da İşlem Gören Paylara İlişkin Yerli ve Yabancı Yatırımcılara

-       Ait Saklama Bilgileri 178

-       Tablo-6: Borsa İstanbul'da İşlem Yapan Yerli ve Yabancı Yatırımcıların Kimlik Tipleri 179