İÇİNDEKİLER
13 BASKI İÇİN ÖN SÖZ XI
İÇİNDEKİLER XIII
KISALTMALAR CETVELİXXVII
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL OLARAK SİGORTA HUKUKU
§1 GENEL OLARAK SİGORTACILIK VE SİGORTA HUKUKU1
§2 SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TANIMI, UNSURLARI, ÖZELLİKLERİ,
SİGORTA HUKUKU ALANINDA YAPILAN TASNİFLER VE
SİGORTA SÖZLEŞMESİNDEKİ İLGİLİ KİŞİLER VE TEMEL
KAVRAMLAR4
I GENEL OLARAK4
II SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TANIMI VE UNSURLARI5
A Tanım ve Temel Kavramlar5
1 Tanım5
2 Ruhsat Almayan Sigortacı ile Yapılan Sözleşme8
3 Karşılıklı (Mütüel) Sigorta 10
III SİGORTA HUKUKU ALANINDA YAPILAN TASNİFLER 14
A Genel Olarak 14
B Ana Ayırım: Zarar Sigortaları-Meblağ Sigortaları 15
1 Zarar Sigortaları 15
2 Meblağ Sigortaları 26
IV TEMEL KAVRAMLAR ve İLGİLİ KİŞİLER 31
A Genel Olarak 31
B Sigortacı 31
C Sigorta Ettiren-Sigortalı-Lehtar 31
XIV İçindekiler
1 Genel Olarak 31
2 Zarar Sigortalarında “Sigorta Ettiren”-“Sigortalı” 33
a Genel Olarak 33
b Kendi Ad ve Hesabına Zarar Sigortası 33
c Sigorta Sözleşmesinin Sigortalıdan Başka Bir Kişi Tarafından
Yapılması 34
aa Genel Olarak 34
bb Başkası Hesabına Sigorta (Üçüncü Kişi Lehine Sigorta) 35
3 Meblağ Sigortalarında Sigorta Ettiren-Sigortalı ve Lehtar
Kavramları 42
a Genel Olarak 42
b Sigorta Ettiren-Sigortalı 42
c Lehtar 43
4 Sigorta Ettirenin Dışındakilerin Bilgisi ve Davranışının Sigorta
Sözleşmesi Üzerindeki Etkisi 47
D Sigorta Bedeli-Sigorta Değeri ve Sigorta Tazminatı Kavramları
[Özellikle Zarar Sigortalarında] 48
1 Sigorta Bedeli 48
2 Sigorta Değeri (Menfaat Değeri) 50
3 Sigorta Tazminatı 52
4 Değerlendirme 53
E Prim 53
F Riziko (Tehlike) 54
1 Rizikonun Caiz Olması Esası 55
2 Rizikonun Gerçekleşmesinde Kusurun Etkisi 55
3 Rizikonun Gerçekleştiğini veya Gerçekleşme Olanağı
Kalmadığını Bilme Olgusu 56
4 Sigortacının Sorumluluğunun Başlamasından Önce Rizikonun
Gerçekleşmesi (İmkânsızlık) 57
G Menfaat 58
İçindekiler XV
İKİNCİ BÖLÜM
SİGORTA TEŞKİLATI VE DENETİM ORGANLARI
(SİGORTA ŞİRKETLERİ, SİGORTA ARACILARI, SİGORTA EKSPERLERİ,
SİGORTACILIKTA TAHKİM VE DENETİM)
§3 SİGORTA ŞİRKETLERİ 61
I GENEL OLARAK 61
II ÖZEL KOŞULLAR 62
§4 SİGORTA ARACILARI 68
I GENEL OLARAK 68
II SİGORTA ACENTELERİ 70
A Genel Olarak 70
B Kavram, Tanım ve Unsurlar 70
1 Kavram ve Tanım 70
2 Unsurlar 71
a Bağımsızlık 71
b Bir Sigorta Şirketinin Ad ve Hesabına Aracılık Yapması veya
Bizzat Sözleşme Kurmak Amacıyla Görevlendirilmesi 72
c Sözleşme 73
d Belli Bir Yer veya Bölgede Faaliyette Bulunması 73
e Meslek Edinme ve Devamlılık 73
f Sigorta Sözleşmesinin Kurulması Sırasında ve Sonrasında
Bazı Görevler Üstlenmek 74
C Sigorta Acentesi Olabilmenin Koşulları 74
1 Gerçek Kişilerde Acenteler İçin Koşullar 74
2 Tüzel Kişi Acentelerde Aranan Koşullar 75
D Sigorta Acentelerinin Yükümlülük ve Sorumlulukları 76
1 Sigorta Acentelerinin Uygunluk Belgesi Alma ve Levhaya Kayıt
Yükümlülüğü 76
2 Acentelik Dışında Bir Ticarî Faaliyette Bulunma Yasağı 77
3 Ticarî Faaliyetlerini İyiniyetli Olarak Yürütme, Sigortalıları
Yanıltmama 77
4 Belli Kişileri Ortak Olarak Kabul Edememe ve Çalıştıramama 79
XVI İçindekiler
5 Sır Saklama 79
6 Meslekî Sorumluluk Sigortası Yaptırma 80
7 Asgarî Sermaye 80
8 Tüketiciye Karşı Sorumluluk 80
E Sigorta Acentelerinin Hakları, Yetkilerini Kullanması ve
Faaliyetlerinin İcrası ile İlgili Hususlar 82
1 Hakları 82
a Ücret 82
b Portföy Tazminatı (Denkleştirme İstemi) 83
2 Acentelik Yetkilerinin Tecil-İlânı, Kaldırılması ile Faaliyetlerin
İcrası ile İlgili Hususlar 83
a Acentelik Yetkilerinin Verilmesi/Tescil-İlânı 83
b Primlerin Tahsili ve Sigorta Poliçelerinin Düzenlenmesi 84
III SİGORTA ve REASÜRANS BROKERLERİ 84
A Genel Olarak 84
B Kavram, Tanım ve Unsurlar 85
1 Kavram ve Tanım 85
2 Unsurlar 85
a Sigorta Ettireni Temsil Yetkisine Sahip Olma 85
b Bağımsızlık 85
c Aracılık Yapma 86
d Ücret 86
3 Hukukî Nitelik 86
C Sigorta Brokeri Olabilmenin Koşulları 87
1 Gerçek Kişilerde Koşullar 87
2 Tüzel Kişilerde Aranan Koşullar 88
D Sigorta Brokerlerinin Yükümlülük ve Sorumlulukları 89
1 İzin 89
2 Başka Ticarî İşle Uğraşamama 89
3 Aracılık Görevini En İyi Şekilde Yerine Getirme 89
4 Ödeme Yapamama ve Faaliyet Esasları 90
İçindekiler XVII
5 Menfaat Temin Edememe 91
6 Meslekî Sorumluluk Sigortası Yaptırma 91
7 Ticaret Unvanı ile İlgili Yükümlülük 91
§5 AKTÜERLER VE SİGORTA EKSPERLERİ 92
I AKTÜERLER 92
II SİGORTA EKSPERLERİ 93
A Tanım 93
B Gerçek ve Tüzel Kişi Eksperler 93
C Faaliyet ile İlgili Esaslar 94
§6 SİGORTACILIKTA DENETİM 95
I GENEL OLARAK 95
II SİGORTACILIK VE ÖZEL EMEKLİLİK DÜZENLEME VE
DENETLEME KURULU ve OLUŞUMU 97
III KURUMUN GÖREVLERİ 98
§7 SİGORTACILIKTA TAHKİM 99
I GENEL OLARAK 99
II TAHKİM KOMİSYONUNA ÜYELİK ve KOMİSYONA BAŞVURU 101
A Komisyona Üyelik 101
B Başvuru Süreci 102
III TAHKİM SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİ VE KARAR VERİLMESİ 103
A Genel Olarak 103
B Kesin ve İtiraza veya Kanun Yoluna Tâbi Kararlar 103
C Başvuru Süreci ve Karar Verilmesi 104
D Başvurunun Dikkate Alınmayacağı Haller 106
E Hakemlerin Nitelikleri ve Yükümlülükleri 106
XVIII İçindekiler
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SİGORTA SÖZLEŞMESİ, SÖZLEŞMENİN KURULMASI VE SONA ERMESİ,
SÖZLEŞMENİN BAŞLANGICI, SİGORTA POLİÇESİ,
SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMLERİ, SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ
İLE ZORUNLU SİGORTALAR
§8 SİGORTA SÖZLEŞMESİ VE BU SÖZLEŞMENİN KURULMASI 109
I GENEL OLARAK 109
II ÖZELLİKLERİ 112
III SÖZLEŞMENİN ŞEKLİ ve KURULMASI 116
A – Genel Olarak 116
B – Sigorta Sözleşmesinin Mesafeli Olarak Kurulması 118
IV SİGORTA POLİÇESİ 121
A Genel Olarak 121
B İçeriği 123
1 Genel Olarak 123
2 Poliçenin Teslimi ve Sigortacının Sorumluluğu 125
V SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN BAŞLANGICI 127
A Şeklî Başlangıç 127
B Teknik Başlangıç 127
C Maddî Başlangıç 128
1 Genel Olarak 128
2 İstisnalar 128
a Kara ve Denizde Eşya Taşıma Sigortaları 128
b Geçici Sigorta Koruması-Geçmişe Etkili Sigorta 130
c Zorunlu Sorumluluk Sigortalarındaki İstisna 132
VI SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMLERİ 133
A Genel Olarak 133
B Sigorta Sözleşmesinin Hükümleri ile İlgili Düzenlemeler 134
1 Sigortanın Kapsamı, Süresi ve Dönemi 134
2 Sigorta Sözleşmesinin Feshi ve Sözleşmeden Cayma 135
a Genel Olarak 135
İçindekiler XIX
b Sigorta Ettirenin Sözleşmeyi “Feshi” veya Sözleşmeden
“Cayması “ 137
aa Sigortacının Malî Durumundaki Sarsıntılar ile Yetkisinin
Kaldırılması Durumuna İlişkin Fesih Hakkı 137
aaa Sigortacının Konkordato İlân Etmesi – Faaliyet
İzninin Kaldırılması 137
bbb Sigortacının Aciz Hâlinde Olması, Takibin
Semeresiz Kalması 137
bb Ayarlama Şartlı Sigortalarda Özel Fesih 138
cc Sigortacının Sözleşmeden Kısmen Cayması veya
Sözleşmeyi Kısmen Feshetmesi 139
dd Sigortacının Sorumluluğu Başlamadan Önce Özel
Cayma Hakkı 140
ee Sigorta Şirketlerinin Birleşme, Devir ve Portföy Devirleri 140
c Sigortacının Sözleşmeyi Feshi veya Sözleşmeden Cayması 141
aa Sigorta Ettirenin Konkordato İlân Etmesi 141
bb Sigortacının Kısmî Fesih veya Cayma Olanağı 141
cc Sigorta Ettirenin Aczi 141
dd Prim Ödemede Temerrüt 142
ee Beyan Yükümlülüklerinin İhlâli 142
3 Sigorta Sözleşmesinin Sona Ermesi ve Sonuçları 144
a Genel Olarak 144
b Sonuçlar ve Zamanaşımı 145
VII SİGORTA HUKUKUNDA SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ ve
ZORUNLU SİGORTALAR 147
A Genel Olarak 147
B Türk Hukukunda Zorunlu Sigortalar ve Örnekleri 148
1 Genel Olarak 148
2 Kanunla Getirilen Zorunlu Sigortalar 152
a 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu 152
b 2920 sayılı Sivil Havacılık Kanunu 154
c 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu 155
d 4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu 155
XX İçindekiler
e 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun 156
f 5411 sayılı Bankacılık Kanunu 156
g 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu 157
h 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (Lpg) Piyasası Kanunu
ve Elektrik Piyasası Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair
Kanun 157
i 6305 Sayılı Afet Sigortaları Kanunu 158
j 5312 sayılı Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle
Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların
Tazmini Esaslarına Dair Kanun 159
k 2872 sayılı Çevre Kanunu 160
l Diğer Örnekler 161
3 Bakanlar Kurulu Kararları 164
4 Yönetmelik ve Tebliğlerle (!) Getirilen Zorunlu Sigortalar 165
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TARAFLARIN SİGORTA SÖZLEŞMESİNDEN
DOĞAN YÜKÜMLÜLÜK ve KÜLFETLERİ
§9 YÜKÜMLÜLÜK ve KÜLFETLER 169
I GENEL OLARAK 169
II SİGORTACININ BORÇ ve YÜKÜMLÜLÜKLERİ 172
A Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğü 172
B Sigorta Poliçesi Verme Yükümlülüğü 173
C Giderleri Ödeme Yükümlülüğü 174
D Sigorta Tazminatı veya Bedelini Ödeme Yükümlülüğü 175
1 Genel Olarak 175
2 Kısmî Ödemeler 179
3 Kusurun Etkisi 180
E Aydınlatma Yükümlülüğü 180
1 TTK Açısından 180
2 “Sigorta Sözleşmelerinde Bilgilendirmeye İlişkin Yönetmelik”
Açısından 181
İçindekiler XXI
a Genel Olarak ve Amaç 181
b Bilgilendirmeye İlişkin Genel İlkeler 182
c Bilgilendirme ile Yükümlü Olanlar ve Yanlış Bilgilendirme 182
d Kamuya Duyuru 183
III SİGORTA ETTİRENİN BORÇ ve KÜLFETLERİ 185
A Prim Ödeme Borcu 185
1 Genel Olarak 185
2 Prim Ödeme Borçlusu ve Alacaklısı 186
3 Prim Ödeme Zamanı 188
5 Prim Ödemede Temerrüt 196
a Genel Olarak 196
B Beyan Yükümlülüğü 203
1 Sözleşmenin Yapılması Sırasında 203
a Genel Olarak ve Yükümlülüğün Kapsamı 203
b Yaptırım: Cayma veya Prim Farkı 206
aa Genel Olarak 206
aaa Rizikonun Gerçekleşmesinden Önce 207
bbb Rizikonun Gerçekleşmesinden Sonra 207
bb Caymanın Şartları, Şekli, Süresi ve Hükümleri 208
aaa Koşullar 208
bbb Caymanın Şekli, Süresi ve Hükümleri 212
cc Cayma Hakkının Olmaması ve Düşmesi 213
c Teklifin Yapılması ile Kabul Arasındaki Değişiklikler 214
2 Sözleşme Süresi İçinde [Rizikonun Ağırlaştığını Bildirim] 216
a Genel Olarak 216
b Sigortacının Hakları: Fesih veya Prim Farkı 217
aa Genel Olarak 217
bb Koşullar 217
aaa Rizikonun Gerçekleşmesinden Önce 217
bbb Rizikonun Gerçekleşmesinden Sonra 220
cc Fesih Hakkının Düşmesi 222
XXII İçindekiler
3 Riziko Gerçekleştiğinde Bildirim 224
C Bilgi Verme ve Sigortacının Araştırma Yapmasına İzin Verme
Yükümlülüğü 225
D Koruma Yükümleri 226
E Sigortacının İncelemesine İzin Verme Yükümü 228
F Zarar Gören Mal ve Zararın Gerçekleştiği Yerde Değişiklik
Yapmama Yükümlülüğü 229
G Sözleşmede Öngörülen Yükümlülüklerin İhlâli 229
IV KANUNUN UYGULAMA ALANI ile KORUYUCU HÜKÜMLER 231
A Uygulama Alanı 231
B Koruyucu Hükümler 231
BEŞİNCİ BÖLÜM
TÜRK TİCARET KANUNU’NUN SİGORTA KİTABININ SİSTEMATİĞİ
ve SİGORTA TÜRLERİNE İLİŞKİN ÖZEL HÜKÜMLER
§10 SİSTEMATİK 235
§11 ZARAR SİGORTALARI238
I GENEL OLARAK ve TÜRLERİ 238
II MAL SİGORTALARI 239
A Genel Olarak 239
B Mal Sigortalarına Hâkim Olan Genel İlkeler ve Bu İlkelerin
Görünüm Şekilleri 240
1 Genel Olarak 240
2 Menfaat İlkesi, Kapsam ve Sigorta Sözleşmesini Yapabilecek Kişiler 241
a Genel Olarak 241
b Kapsam 241
c Menfaatin Sahipleri ve Sigorta Sözleşmesini Yapabilecek Olanlar 242
aa Genel Olarak 242
bb Üçüncü Kişi Lehine Sigorta 243
cc Menfaat Üzerindeki Sınırlamalar 244
aaa Sınırlı Aynî Hak 245
bbb Haciz 254
İçindekiler XXIII
3 Tazminat İlkesi ve Bu İlkenin Uygulama Ayakları 254
a Genel Olarak 254
b Uygulama Alanı 255
aa Genel Olarak 255
bb Sigorta Değeri-Sigorta Bedeli İlişkisi: Aşkın ve Eksik
Sigorta 258
aaa Aşkın Sigorta 258
bbb Eksik Sigorta (Menfaat Değerinin Altında Sigorta) 261
cc Birden Çok Sigorta 265
aaa Genel Olarak ve Koşulları 265
bbb Müşterek Sigorta (Koasürans) 267
ccc Kısım Kısım Sigorta (Kısmî Sigorta) 270
ddd Çifte Sigorta 273
4 Halefiyet İlkesi 279
a Genel Olarak Halefiyet 279
b Sigortacının Halefiyeti 281
C Sigorta Edilen Menfaatin Sahibinin Değişmesi 288
III SORUMLULUK SİGORTALARI 292
A Genel Olarak 292
B Sorumluluk Sigortalarında Sözleşmenin Konusu ve Kapsamı 295
C Sorumluluk Sigortalarında Taraflar Arasındaki İlişki ve Tarafların
Hak ve Yükümlülükleri 297
1 Genel Olarak 297
2 Sigortacının 298
a Hukukî Koruma Sağlama 298
b Sigorta Ettirene Yardım Sunma 299
c Diğer 301
3 Sigorta Ettirenin 302
a Bildirim 302
b Diğer 303
4 Üçüncü Kişinin 303
a Genel Olarak 303
XXIV İçindekiler
b Doğrudan Dava Hakkı 304
c Bilgi Verme Yükümlülüğü 305
D Halefiyet 306
E Zamanaşımı 307
F Sorumluluk Sigortalarına Uygulanacak Hükümler 308
IV ZARAR SİGORTALARINDA KORUYUCU HÜKÜMLER 309
V ZORUNLU SORUMLULUK SİGORTALARI İLE İLGİLİ ÖZEL
HÜKÜMLER 311
A İlke 311
B Zarar Görenle İlişkide İfa Yükümlülüğü 311
VI BAZI SORUMLULUK SİGORTALARINDAN ÖRNEKLER 313
A 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’ndaki Zorunlu Malî
Sorumluluk Sigortası ile İlgili Temel Bilgiler 313
B Meslekî Sorumluluk Sigortası 316
ALTINCI BÖLÜM
CAN SİGORTALARI
§12 CAN SİGORTALARI 319
I GENEL OLARAK 319
II TÜRLERİ 319
A Hayat Sigortaları 319
1 Genel Olarak 319
2 Taraflar, İlgili Kişiler ve Temel Kavramlar 320
a Genel Olarak 320
aa Sigorta Ettiren - Sigortalı 320
bb Lehtar 323
aaa Genel Olarak 323
bbb Dönülebilir ve Dönülemez Lehtar Tayini 325
ccc Lehtarın Hak Sahipliğine İlişkin Yorum Kuralı 326
aaaa Genel Olarak 326
bbbb Sigorta Bedelinin Paylaşımı 327
cccc Lehtarın Belirlenmemiş Olması 327
dddd Lehtarın İstem Hakkını Kazanamaması 327
İçindekiler XXV
ddd Lehtarın Sigorta Ettiren Yerine Geçmesi 328
aaaa Genel Olarak 328
bbbb Lehtar Belirtilmesi veya Belirtilmemesi 328
cccc Koşullar ve Sonuç 328
cc Sigorta Değeri 329
b Kendi Adına Hayat Sigortası - Başkası Hesabına Hayat Sigortası 330
3 Türleri 332
a Ölüm ve Hayatta Kalma Rizikosuna Karşı Sigorta 332
b Grup Sigortaları 333
aa Genel Olarak 333
bb Kanıt 334
cc Lehtarı Atama Yetkisi 334
dd Teminatın Devamı 334
ee Düzenleme 335
c Tontin 335
4 Hayat Sigortalarında Tarafların Durumu 336
a Genel Olarak 336
b Sigorta Ettirenin 336
aa Yükümlülükler 336
aaa Genel Olarak 336
bbb Beyan Yükümlülüğü 337
aaaa Yanlış Yaş Beyanı 337
bbbb Sözleşmenin Kurulması Sırasındaki Beyan
Yükümünün İhlâli 338
cccc Sözleşmenin Devamı Süresince Beyan
Yükümlülüğünün İhlâli 339
ccc Doktor Muayenesi 340
bb Haklar 340
aaa Sigortadan Ayrılma, Ödünç Alma ve Primden Muaf
Hâle Gelen Sigorta [Tenzil] 340
aaaa Genel Olarak 340
bbbb Sigortadan Ayrılma 341
XXVI İçindekiler
cccc Ödünç 342
dddd Prim Ödenmesinden Muaf Sigorta [Tenzil] 343
bbb Lehtar Atama 344
ccc Sözleşmeden Cayma 344
ddd Sigortalının İntiharı ve Öldürülmesi 345
aaaa İntihar 345
bbbb Sigorta Ettiren veya Lehtarın “Sigortalıyı”
Öldürmesi 346
eee Sigortacının İflâsında 347
c Sigortacının 347
B Kaza Sigortası 348
1 Genel Olarak ve Kapsam 348
2 Uygulanacak Hükümler 349
C Hastalık ve Sağlık Sigortası 350
1 Genel Olarak, Amaç, Kapsam ve Lehtar 350
a Genel Olarak 350
b Lehtar 351
c Bekleme Süresi 351
d Çocuk veya Evlatlığın Kapsama Girmesi 352
2 Kapsam 352
a Hastalık Sigortasında 352
b Sağlık Sigortasında 353
3 Sigorta Değeri 354
4 Bilgi İsteme Hakkı 354
5 Hastalık ve Sağlık Sigortasına Uygulanacak Hükümler 355
III KORUYUCU HÜKÜMLER 355
POLİÇE ÖRNEKLERİ 359
KAYNAKÇA 373
