Götürü Tazminat

İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR..... 15

BİBLİYOGRAFYA..... 19

G İ R İ Ş

§ 1. KONUNUN TAKDİMİ.... 39

§ 2. GENEL OLARAK SÖZLEŞMENİN İHLALİ SEBEBİYLE ORTAYA ÇIKAN ZARARIN HESAPLANMASI VE TAZMİNATIN BELİRLENMESİ... 42

     I.  Genel Olarak..... 42

    II.  Zararın Hesaplanması..... 44

A. Zararın İspatı 44

B. Zararın Hesaplanacağı Tarih. 45

C. Hesaplama Yöntemleri 46

D. Denkleştirme (Zarardan Faydaların İndirilmesi) 47

   III.  Tazminatın Belirlenmesi.... 48

A. Tazminatın Miktarının Belirlenmesi 48

1. Genel Olarak..... 48

2. İndirim Sebepleri.... 49

a. Genel Olarak.... 49

b. Zarar Verenin Kusurunun Hafif Olması.. 50

c. Zarar Görenin Zarara Razı Olması.. 51

d. Zarar Görenin Zararın Doğmasında ya da Artmasında Etkili Olması          52

e. Tazminatı Ödemenin Zarar Vereni Yoksulluğa
Düşürecek Olması 55

f. Diğer Sebepler (Durumun Gereği) 56

B. Tazminatın Türünün Belirlenmesi 58

§ 3. SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ ÇERÇEVESİNDE TAZMİNATIN TARAFLARCA BELİRLENMESİ         60

B İ R İ N C İ  B Ö L Ü M
GÖTÜRÜ TAZMİNAT KAVRAMI, GÖTÜRÜ TAZMİNATIN UNSURLARI, HUKUKİ NİTELİĞİ, AMACI, TÜRLERİ, DÜZENLENİŞ BİÇİMİ VE UYGULAMA ALANI

§ 1. GÖTÜRÜ TAZMİNAT KAVRAMI... 65

§ 2. GÖTÜRÜ TAZMİNATIN UNSURLARI... 68

     I.  Genel Olarak. 68

    II.  Taraflar Arasında Bir Borç İlişkisinin Bulunması 69

   III.  Götürü Tazminat Olarak Kararlaştırılan Bir Edimin Bulunması 71

A. Genel Olarak. 71

B. Götürü Tazminat Ediminin Türü ve Ödenme Biçimi 73

C. Götürü Tazminat Ediminin Miktarı 76

   IV.  Tarafların Anlaşması (Götürü Tazminat Anlaşması) 81

A. Genel Olarak. 81

B. Tarafları 82

C. Şekli 84

§ 3. GÖTÜRÜ TAZMİNATIN HUKUKİ NİTELİĞİ.. 87

     I.  Tek Tarafa Borç Yüklemesi 87

    II.  Kendine Özgü (Sui Generis) Yapıda Olması 88

   III.  Asıl Borca Bağlı Olması 90

A. Genel Olarak. 90

B. Geçerliliği Bakımından. 91

C. Şekil Bakımından. 91

D. İfa Yeri ve Zamanı Bakımından. 92

E. Alacağın Devri Bakımından. 92

F. Borcun Üstlenilmesi Bakımından. 92

G. Teminata Bağlanması Bakımından. 93

H. Sona Ermesi Bakımından. 98

   IV.  Tali (İkincil) Nitelikte Olması 100

§ 4. GÖTÜRÜ TAZMİNATIN AMACI.... 101

     I.  Genel Olarak. 101

    II.  Zararın Giderilmesi 102

   III.  Zararı İspat Yükünden Kurtulma. 104

   IV.  Şeffaflığın ve Hukuki Güvenliğin Sağlanması 106

    V.  Sorumluluğun Sınırlandırılması 109

§ 5. GÖTÜRÜ TAZMİNATIN TÜRLERİ... 110

     I.  Genel Olarak. 110

    II.  Nispi (Aksi İspat Edilebilen) Götürü Tazminat 112

   III.  Kısmen Nispi (Asgari/Azami) Götürü Tazminat 114

A. Asgari Götürü Tazminat 115

B. Azami Götürü Tazminat 116

   IV.  Mutlak (Aksi İspat Edilemeyen) Götürü Tazminat 118

§ 6. GÖTÜRÜ TAZMİNATIN DÜZENLENİŞ BİÇİMİ.. 119

     I.  Genel Olarak. 119

    II.  Türk Hukukunda. 121

   III.  Alman Hukukunda. 122

   IV.  İsviçre Hukukunda. 123

    V.  Fransız Hukukunda. 123

   VI.  Hollanda Hukukunda. 124

VII.  Anglo-Amerikan Hukukunda. 125

VIII.  Uluslararası Sözleşmelerde. 126

§ 7. GÖTÜRÜ TAZMİNATIN UYGULAMA ALANI.. 128

     I.  Genel Olarak. 128

    II.  Genel İşlem Koşulu Olarak. 134

İ K İ N C İ  B Ö L Ü M
GÖTÜRÜ TAZMİNATIN CEZA KOŞULUNDAN VE DİĞER BENZER KURUMLARDAN AYIRT EDİLMESİ

§ 1. CEZA KOŞULUNDAN AYIRT EDİLMESİ. 137

     I.  Genel Olarak Ceza Koşulu. 137

    II.  Götürü Tazminatın Ceza Koşulundan Ayırt Edilmesi Gerekliliği 139

   III.  Götürü Tazminat ile Ceza Koşulu Arasındaki Farklar 146

A. Amaç Bakımından. 146

B. Zarar ile İlişkisi Bakımından. 148

C. Kusur ile İlişkisi Bakımından. 149

D. Asıl Borcun İfası ile İlişkisi Bakımından. 151

E. Kararlaştırılan Edimin Konusu Bakımından. 153

F. Uygulanacak Hükümler Bakımından. 153

   IV.  Götürü Tazminatın Ceza Koşulundan Ayırt Edilmesinde
          Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar... 154

    V.  Karşılaştırmalı Hukukta Durum... 164

A. Kara Avrupası Hukukunda.... 164

1. Alman Hukukunda.... 164

2. İsviçre Hukukunda.... 166

3. Fransız Hukukunda.... 168

4. Hollanda Hukukunda.... 169

B. Anglo-Amerikan Hukukunda... 171

C. Uluslararası Sözleşmelerde.... 177

1. Milletlerarası Ticari Sözleşmelere İlişkin UNIDROIT İlkelerinde         177

2. Avrupa Sözleşme Hukuku İlkelerinde.. 179

3. Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Birleşmiş Milletler Antlaşmasında   181

§ 2. DİĞER BENZER KURUMLARDAN AYIRT EDİLMESİ. 186

     I.  Cayma Parasından ve Dönme Cezasından.. 186

    II.  Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenmeden... 190

   III.  Kefaletten...... 191

   IV.  Şarta Bağlı Borçtan..... 193

    V.  Seçimlik Borçtan..... 195

   VI.  Seçimlik Yetkiden..... 197

VII.  Sorumsuzluk Anlaşmasından.... 198

VIII.  Götürü Ücretten..... 201

   IX.  Sulh Sözleşmesinden, Davayı Kabulden,
          Davadan Feragatten ve Borç Tanımasından.. 202

    X.  Kanundan Doğan Götürü Tazminattan... 204

A. Genel Olarak..... 204

B. Temerrüt Faizinden.... 206

C. İhbar Tazminatından.... 211

D. İcra İnkâr ve Kötüniyet Tazminatından.. 214

E. Hamil veya Kendisine İhbarda Bulunan Cirantanın
İhbar Yükümlülüğünü İhlal Etmesi Halinde Ödemek
Zorunda Kaldığı Tazminattan... 217

 

Ü Ç Ü N C Ü  B Ö L Ü M
GÖTÜRÜ TAZMİNAT ALACAĞININ MUACCEL OLMASI

§ 1. MUACCEL OLMASININ KOŞULLARI... 221

     I.  Asıl Borcun İhlal Edilmiş Olması... 221

    II.  Asıl Borcun İhlali Nedeniyle Bir Zarar Meydana Gelmiş Olması 223

A. Genel Olarak..... 223

B. Maddi Zarar..... 227

1. Müspet Zarar..... 227

2. Menfi Zarar..... 228

C. Manevi Zarar..... 231

1. Genel Olarak..... 231

2. Manevi Zarara İlişkin Götürü Tazminat Anlaşması Yapılıp Yapılamayacağı Sorunu   232

a. Genel Olarak.... 232

b. Sorunun Manevi Tazminatın Niteliğini ve İşlevini Açıklayan Görüşler Bakımından Ele Alınması..... 232

c. Sorunun Bazı Götürü Tazminat Anlaşmalarının Aynı Zamanda Sorumsuzluk Anlaşması Niteliği Taşıması Bakımından Ele Alınması.. 235

   III.  Asıl Borcun İhlali İle Meydana Gelen Zarar Arasında
          Uygun İlliyet Bağı Bulunması.... 238

   IV.  Asıl Borcun Kusurlu Olarak İhlal Edilmiş Olması.. 238

§ 2. MUACCEL OLMASININ SONUÇLARI... 244

     I.  Götürü Tazminat Alacağının İleri Sürülmesi.. 244

    II.  Genel Hükümlerden Doğan Taleplerin İleri Sürülmesi. 245

A. Genel Olarak..... 245

B. Aynen İfa Talebi..... 245

C. Tazminat Talebi..... 248

D. Sözleşmeden Dönme.... 249

D Ö R D Ü N C Ü  B Ö L Ü M
GÖTÜRÜ TAZMİNATIN GEÇERSİZLİĞİ VE HÂKİMİN GÖTÜRÜ TAZMİNATA MÜDAHALESİ

§ 1. GÖTÜRÜ TAZMİNATIN GEÇERSİZLİĞİ.. 255

     I.  Genel Olarak..... 255

    II.  Asıl Borcun Geçersizliği Nedeniyle Götürü Tazminatın
          Geçersiz Olması..... 255

   III.  Asıl Borçtan Bağımsız Olarak Götürü Tazminatın
          Geçersiz Olması..... 259

A. Götürü Tazminatın Yokluğu... 259

1. Genel Olarak..... 259

2. Genel İşlem Koşulu Niteliğindeki Götürü Tazminatın Yazılmamış Sayılması  260

B. Götürü Tazminatın Kesin Hükümsüzlüğü.. 262

1. Genel Olarak..... 262

2. Götürü Tazminatın Hukuka Aykırı Olması.. 263

a. Genel Olarak.... 263

b. Sorumsuzluk Anlaşmalarına İlişkin
TBK md.115 ve md.116 Hükümleri Karşısında
Götürü Tazminatın Durumu... 266

c. Genel İşlem Koşulu Niteliğindeki Götürü Tazminatın Durumu      269

d. 6502 Sayılı TKHK’nin Tüketici Sözleşmelerindeki
Haksız Şartlara İlişkin 5. Maddesi Karşısında Götürü Tazminatın Durumu            272

3. Götürü Tazminatın Ahlaka Aykırı Olması.. 277

4. Götürü Tazminatın İmkânsız Olması.. 282

C. Götürü Tazminatın İptal Edilebilirliği... 284

1. Genel Olarak..... 284

2. İrade Bozuklukları.... 285

a. Yanılma..... 285

b. Aldatma..... 290

c. Korkutma.... 293

3. Aşırı Yararlanma.... 295

   IV.  Götürü Tazminatın Geçersizliğinin Asıl Borca Etkisi. 297

§ 2. GÖTÜRÜ TAZMİNATA HÂKİMİN MÜDAHALESİ. 301

     I.  Genel Olarak..... 301

    II.  Sözleşmenin Uyarlanması Bakımından... 304

   III.  Aşırı Tazminat Miktarının İndirilmesi Bakımından.. 311

   IV.  Tazminat Miktarının Artırılması Bakımından.. 313

    V.  Tazminattan İndirim Sebeplerinin Uygulanması Bakımından. 314

SONUÇ...... 317