1961 Kurucu Meclisi

Mehmet Utku Öztürk

Elinizdeki çalışma, 27 Mayıs 1960'ta yönetime el koyan Milli Birlik Komitesi'nin 27 Mayıs sabahından 1961 Anayasası'nın halkoyu ile kabul edilip yürürlüğe girdiği tarihe kadar sürdürdüğü devlet yönetimini inceleme fikrinden doğmuştur. Her ne kadar siyasal tarihimiz "askeri müdahaleler eliyle demokrasinin sık sık kesintiye uğraması" olarak özetleniyor ve askeri müdahalelerin hemen hepsi aynı kefeye koyuluyorsa da, sözü geçen müdahalelerin Türkiye'nin anayasal yapısına etkileri birbirinden oldukça farklı yönde ve büyüklüktedir. Bu çalışma ile öncelikle 27 Mayıs hareketini gerçekleştiren Komite'nin fikir dünyası ve devlet mekanizmasına ne yönde etki etmek istediği ortaya çıkarılmak istenmiş, sonrasında ise, zaman zaman döneminin hukuk kitaplarında dahi rastlanamayacak derinlik ve kaliteye ulaşan tartışmaların yaşandığı Temsilciler Meclisi tutanaklarına odaklanılmaya çalışılmıştır. Son olarak belirtilmelidir ki bu tezin amacı 27 Mayıs hareketini anlatmak, değerlendirmek ya da meşrulaştırmak değildir. Asıl amaç, Türkiye coğrafyasında XIX. yüzyıldan beri gözlemlenen anayasacılık hareketlerinde karşımıza çıkan anayasaların içinde, "sınırlı iktidar düşüncesi"ni en iyi yansıtan metnin nasıl yapıldığını anlamaya çalışmaktır.(TANITIM YAZISI)

İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
1. Demokrat Parti İktidarının Sonuna Doğru
1.1. DP'nin Muhalefete Karşı Tutumu
2. 27 Mayıs Müdahalesiyle Başlayan Dönem
2.1. Müdahalenin Nitelendirilmesi
2.2. Milli Birlik Komitesi Yönetiminin Kuruluşu
2.3. Devlet Yönetiminin MBK Tebliğleriyle Yürütüldüğü Dönem
2.4. MBK Yönetiminin Geçiciliği
2.5. Cemal Gürsel'in İlk Kabinesinin Kurulması
2.6. Geçici Anayasanın Yapılması
3. 1 Sayılı Kanunla Kurulan Anayasal Düzen:
3.1. Kanunun İçeriği ve Kapsamı
3.2. Yasama Yetkisi
3.3. Yürütme Yetkisi
3.4. MBK'nin Faaliyetleri
4. Kurucu Meclis'e Giden Yol
4.1. Kurucu İktidar Kavramı
4.2. 27 Mayıs Müdahalesinin Kurduğu İktidar
4.3. Bir Kurucu Meclis Kurulması Düşüncesinin Ortaya Çıkması
4.4. Kurucu Meclis Düşüncesinin Kabulü
5. Kurucu Meclisin Oluşturulması: 157 Sayılı Kanunla Kurulan Anayasal Düzen
5.1. Kurucu Meclis Kavramı
5.2. Kurucu Meclisin Oluşturulması
5.3. Yasama Yetkisinin Paylaşılması
5.4. Kurucu Meclis'in Görev ve Yetkileri
6. Temsilciler Meclisi Seçim Kanunu: 158 Sayılı Kanun
6.1. Kanunun Hazırlanması
6.2. Devlet Başkanı ve MBK Tarafından Seçilecek Temsilciler
6.3. İl Temsilcilerinin Seçimi
6.4. Siyasi Partiler Temsilcilerinin Seçimi
7. Temsilciler Meclisinin Görüştüğü Seçimlere İlişkin Kanunlar
7.1. Anayasanın Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun
7.2. Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun
8. Kurucu Meclis'in Anayasa Tasarısının Cumhuriyetin Temel Nitelikleri ve Temel Haklar ve Ödevler Kısmını Müzakeresi
8.1. Cumhuriyetin Nitelikleri
8.2. Anayasanın Genel Hükümleri
8.3. Temel Hak ve Ödevler
9. Kurucu Meclis'in Anayasa Tasarısının Devletin Temel Kuruluşu Kısmını Müzakeresi
9.1. Yasama
9.2. Yürütme
9.3. Yargı
10. Kurucu Meclis Döneminin Sonu: 1961 Seçimleri
10.1. Temsilciler Meclisi'ndeki ve Kurucu Meclis'teki Son Görüşmeler
10.2. Tasarının Halkoyuna Sunulması ve Kabulü
10.3. 15 Ekim 1961 Seçimleri
10.4. Cumhurbaşkanlığına Giden Yol
SONUÇ
KAYNAKÇA