5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun Mülkiyet Hakkına Etkileri

Prof. Dr. Şebnem AKİPEK ÖCAL

Av. Fahri GÜRGENBURAN

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .5

KISALTMALAR DİZİNİ.12

GİRİŞ 15

BÖLÜM

MÜLKİYET HAKKININ SINIRLARI VE KORUNMASI

1.1. Mülkiyet Hakkı Kavramı 19

1.1.1. Genel Olarak .19

1.1.2. Türk Medeni Kanununun Mülkiyet Hakkını

Sınırladığı Durumlar.21

1.1.3. Anayasanın Mülkiyet Hakkını Sınırladığı Durumlar24

1.2. Mülkiyet Hakkının Anayasa Mahkemesi ve Uluslararası

Sözleşmelerle Korunması27

1.2.1. Anayasa Mahkemesi Tarafından Sağlanan Koruma .27

1.2.1.1. Genel Olarak27

1.2.1.2. Anayasa Mahkemesinin Mülkiyet

Hakkı ile İlgili Kararları.27

1.2.1.3. Anayasa Mahkemesinin 5403 sayılı

Kanunla İlgili Verdiği Kararlar31

1.2.1.3.1. 5403 sayılı Kanunun Şekil

ve Geçici 1. maddesine

İlişkin Norm Denetimi.31

1.2.1.3.2. 5578 sayılı Yasa ile

Değişiklik Yapılmasına

İlişkin Norm Denetimi.32

1.2.1.3.3. 5751 sayılı Kanuna İlişkin

İptal Başvurusu 34

1.2.1.3.4. Tarım Arazilerinde Cebri

Satış İşlemleri ve Paylı

8

Satışları İlgilendiren Somut

Norm Kararı.34

1.2.1.3.5. Anayasa Mahkemesinin

7255 Sayılı Kanunla

Kaldırılan Hükümlerle İlgili

Kararları.37

1.2.2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Tarafından

Sağlanan Koruma56

BÖLÜM

TARIM ARAZİLERİNDE MÜLKİYET SINIRLAMALARI

2.1. Toprak ve Arazilerin Sınıflandırılması63

2.1.1. Genel Olarak Toprak Kavramı63

2.1.2. Yapılan Üretime Göre Sınıflandırma64

2.1.3. Tarım Arazilerinin Büyüklüğüne İlişkin Getirilen

Sınırlamalar.67

2.1.3.1. Genel Olarak67

2.1.3.2. Arazilerin Yüz Ölçümüne Göre

Sınıflandırılması.68

2.1.3.2.1. Asgari Tarım Arazisi

Büyüklüğü68

2.1.3.2.2. Yeter Gelirli Tarım Arazisi

Büyüklüğü71

2.1.3.2.3. Ekonomik Bütünlüğü

Sağlayan Tarım Arazileri.74

2.2. Tarım Arazilerinin Kayıtlarının Tutulması İçin Kullanılan

Entegre Otomasyon Sistemleri76

2.2.1. Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBİS)76

2.2.2. Tarım Arazileri Değerlendirme ve Bilgilendirme

Portalı (TAD Portal) .78

2.2.3. Tarım Arazileri Yönetimi Portalı (TAY Portal) .78

2.3. Tarım Arazilerinde Mülkiyet Devrine Getirilen Sınırlamalar.79

9

2.3.1. Tapu Müdürlüklerinin Tarım Arazilerine İlişkin

İşlemleri 79

2.3.2. 7255 Sayılı Kanun Öncesi Arazinin Niteliklerine Göre

Devre İzin Verilmesi.81

2.3.2.1. Arazinin Tek veya Birden Fazla Olması81

2.3.2.2.Yeter Gelirli Tarım Arazisine Konu Devir

İşlemleri .82

2.3.2.3. Tarımsal Arazi Malikinin Faaliyetini

Sonlandırması 83

2.3.2.4. Sınırlama Getiren Düzenlemelerin

Değerlendirilmesi.84

2.3.3. Değişiklik Sonrası Devir İşlemleri85

2.3.4. Tarım Arazilerinde İpotek Tesisi, Cebri Satış,

Mahkeme Kararı ve Vasıf Değişikliğine Konu

İşlemler .88

2.3.5. Yabancı Kişilere Taşınmaz Satışı .89

2.3.5.1.Yabancılara Taşınmaz Satışında

Ülkemizdeki Durum 89

2.3.5.2. Yabancı Gerçek Kişilerin Taşınmaz

Edinebilmeleri91

2.3.5.3. Yabancı Kişilerin Miras Yolu ile

Taşınmaz Elde Edinebilmeleri.94

2.3.5.4.Yabancı Tüzel Kişilerin Taşınmaz

Edinebilmeleri95

2.3.5.5.Yabancıların Taşınmaz Alarak Vatandaş

Olmaları .98

BÖLÜM

MİRASA KONU TARIM ARAZİLERİNDE MÜLKİYET

SINIRLAMALARI

3.1. Tarım Arazilerinde Mirasın Geçmesi101

3.1.1. Genel Olarak .101

3.1.2. Mirasın Açılması.101

10

3.1.3. 15.05.2014 Tarihinden Önce Gerçekleşen Ölümlerde

Paylaştırma İşlemleri 105

3.2. Süre Yönünden Sınırlamalar.111

3.3. Devralacak Kişi Yönünden Getirilen Sınırlamalar .112

3.3.1. Mirasçıların Anlaşması ile Mülkiyetin Devri .112

3.3.1.1. Tarım Arazisinin Bir veya Birden Fazla

Mirasçıya Devredilmesi.114

3.3.1.2. Mülkiyetin Aile Malları Ortaklığına

veya Kazanç Paylı Aile Malları

Ortaklığına Devredilmesi.117

3.3.1.3. Mülkiyetin Kurulacak Aile Limited

Şirketine Devredilmesi 118

3.3.1.4. Mülkiyetin Üçüncü Bir Kişiye

Devredilmesi119

3.3.2. Tarımsal Arazinin Yargı Yolu ile Paylaşılması 120

3.3.2.1. Mirasçıların Dava Açması .120

3.3.2.1.1.Ehil Mirasçı Kavramı ve

Arazinin Ehil Mirasçıya

Devri 123

3.3.2.1.2. Asgari Geçimini Yeter

Gelirli Tarımsal Araziden

Karşılayan Mirasçıya Devir.127

3.3.2.1.3. Ehil Mirasçılara, Yeter

Gelirli Tarım Arazisine

Ulaşabilme İmkânı

Tanınması.127

3.3.2.2. Bakanlığın Dava Açması .128

3.3.2.3.Payların Ödenmesi 130

3.3.2.3.1. Miras Paylarının Mahkeme

Veznesine Depo Edilmesi130

3.3.2.3.2. Tarım Arazilerinin Açık

Artırma ile Satışına Karar

Verilmesi131

11

3.3.2.3.3. Mirasçıya Kredi İmkânı

Tanınması.132

3.3.2.4. Taşınırların Devri.132

3.3.2.4.1. Tescili Gerekmeyen

Taşınırların Devri.132

3.3.2.4.2. Tescili Zorunlu Taşınırların

Devri 136

3.3.2.5.Yan Sınaî İşletmelerinin Devri138

3.4. Mülkiyetin Devri Sonrası Olabilecek Sınırlamalar.139

3.4.1. Tarım Dışı Kullanım Nedeniyle Tarımsal Arazinin

Değerinin Artması.139

3.4.2. Değer Artışına İlişkin Süre ve Zamanaşımı140

3.5. Ölüme Bağlı Tasarruf Özgürlüğünün Sınırlandırılması143

3.5.1. Ölüme Bağlı Tasarruf Kavramı.143

3.5.2. Miras Bırakanın Tarım Arazilerine İlişkin Ölüme

Bağlı Tasarruf İşlemleri 145

SONUÇ.149

BİBLİYOGRAFYA153

EK 1: 5403 SAYILI TOPRAK KORUMA VE ARAZİ

KULLANIMI KANUNU165

EK 2: TARIMSAL ARAZİLERİN MÜLKİYETİNİN

DEVRİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK 229

EK 3: TARIMSAL ARAZİLERİN MÜLKİYETİNİN

DEVRİNE İLİŞKİN GENELGE-2021.241