AB de Yenilenebilir Enerji İkili Elektrik Tedarik Sözleşmeleri ( PPA'lar ) ve AB Uyum Sürecinde Türkiye'deki İlgili Mevzuatlara Entegrasyonu
Av. Narin Arslan
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR 5
İÇİNDEKİLER 7
TABLOLAR LİSTESİ 11
ŞEKİLLER LİSTESİ 13
KISALTMALAR 15
GİRİŞ 17
BİRİNCİ BÖLÜM
YENİLENEBİLİR ENERJİ VE ELEKTRİK
11 ELEKTRİĞİN HUKUKİ NİTELİĞİ 26
111 Elektrik Piyasası’nın Kamu Hizmeti Olması 26
112 Avrupa Birliği’nde Elektriğin Hukuki Niteliği 29
1121 Evrensel Hizmet 32
1122 Genel Ekonomik Yarar Hizmeti 32
113 Türkiye’de Elektriğin Hukuki Niteliği 34
12 ELEKTRİK PİYASASI FAALİYETLERİ 36
121 Üretim Faaliyeti 38
1211 Lisanslı Üretim Faaliyeti 40
1212 Lisanssız Üretim Faaliyeti 41
122 İletim Faaliyeti 42
123 Dağıtım Faaliyeti 44
124 Arz ve Tedarik Faaliyeti 47
125 Diğer Faaliyetler 50
İKİNCİ BÖLÜM
AVRUPA BİRLİĞİ’NDE ENERJİ SEKTÖRÜNDEKİ DÜZENLEMELER
21 KURUCU ANLAŞMALARDA ENERJİ İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER 51
22 1992 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ 55
23 1997 KYOTO PROTOKOLÜ57
24 1997 BEYAZ BİLDİRİ (WHİTE PAPER FOR A COMMUNİTY STRATEGY
AND ACTİON PLAN)59
8 İçindekiler
25 2000 YEŞİL BİLDİRİ (GREEN PAPER TOWARDS A EUROPEAN
STRATEGY FOR THE SECURİTY OF ENERGY SUPPLY)60
26 2015 BM PARİS İKLİM ANLAŞMASI61
27 İKİNCİL MEVZUAT’TA ENERJİ İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER64
271 Mülga 96/92/EC sayılı Elektrik Yönergesi 65
272 Mülga 2001/77/EC sayılı Direktif 65
273 Mülga 2003/54/EC sayılı Elektirk Direktifi 66
274 2003/96/EC sayılı Direktif 67
275 2009/28/EC sayılı Direktif 68
276 Mülga 2009/72/EC sayılı Direktif 71
277 2018/2001 sayılı Direktif 71
278 2019/941 sayılı Tüzük 74
279 2019/942 sayılı Tüzük 74
2710 2019/943 sayılı Tüzük 76
2711 2019/944 /EC sayılı Direktif 77
2712 Avrupa Yeşil Anlaşması COM (2019) 640 Final 78
2713 Yenilenebilir Enerji İlerleme Raporu COM (2020) 952 Final 82
28 AVRUPA BİRLİĞİ’NİN ENERJİ STRATEJİLERİ 83
281 Avrupa Birliği’nin 2020 Enerji Stratejisi 85
282 Avrupa Birliği’nin 2030 Enerji Stratejisi 85
283 Avrupa Birliği’nin 2050 Enerji Stratejisi 91
29 AB’DE İKİLİ ELEKTRİK TEDARİK SÖLEŞMELERİ (PPA) (GÜÇ SATIN
ALMA ANLAŞMALARI) 93
210 MENŞE GARANTİLERİ (GUARANTEES OF ORIGIN) 97
211 PPA FAYDALARI99
212 PPA MODELLERİ 101
2121 Yerinde Modeller (On – Site Models) 103
21211 Özmal ve Yerinde Modeller (Self – Owned On-Site) 104
21212 Kiralama (Leasing) 106
21213 Yerinde PPA (On – site PPA) 108
21214 Özel Kablolu PPA (Private – wire PPA) 110
2122 Tesis Dışı Modeller (Off – Site Models) 113
21221 Fiziksel PPA (Pyssical PPA) 113
21222 Finansal PPA (Financial PPA) 117
İçindekiler 9
2123 Tesis Dışı Varyantlar (Off – Site Variants) 121
21231 Saha Dışındaki Öz Mallar (Self – Owned off – site) 121
21232 Çok Alıcılı PPA (Multi – Buyer PPA) 122
21233 Çok Satıcılı PPA (Multi – Seller PPA) 124
21234 Sınır Ötesi PPA (Cross – border PPA) 125
21235 Çok Teknolojili PPA (Multi – Technology PPA) 127
21236 Proxy Oluşturma PPA’sı (Proxy Generation PPA) 128
2124 Genel ve Tamamlayıcı Modeller (General and Top – up
Models) 130
21241 Yenilenebilir Elektrik Arzı (Green Electricity
Supply) 130
21242 Ayrı Satılan Menşe Garantisi Sertifikası
(Unbundled Guarantee of Origin Certificates) 132
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKİYE’DE ENERJİ SEKTÖRÜNDEKİ DÜZENLEMELER
31 TÜRKİYE’DE ELEKTRİK ENERJİSİNİN TARİHİ GELİŞİMİ 140
311 1902–1960 Dönemi (Cumhuriyet Öncesi ve Cumhuriyet’in İlk
Yılları) 140
312 1960-1970 Dönemi (Türkiye Elektrik Kurumu Öncesi Dönem) 145
313 1970 – 1984 Dönemi (Türkiye Elektrik Kurumu Dönemi) 146
314 1984 – 2001 Dönemi (4628 sayılı Kanun Öncesi Özelleştirme
Dönemi) 148
32 Türkiye’de Elektrik Enerjisi ile İlgili Düzenlemeler 154
321 3096 sayılı Kanun 154
322 3996 sayılı Kanun 156
323 4628 sayılı Önceki Elektrik Piyasası Kanunu 157
324 6446 sayılı Güncel Elektrik Piyasası Kanunu 157
325 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi
Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun 160
326 Yönetmelikler 161
33 YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI DESTEKLEME MEKANİZMASI
(YEKDEM) 163
34 YEK-G BELGESİ 167
10 İçindekiler
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ENERJİ PİYASALARINDA BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELER
41 AVRUPA BİRLİĞİ’NDE ENERJİ PİYASASINDA BAĞIMSIZ İDARİ
OTORİTELER 173
411 İngiltere’de Enerji Alanında Bağımsız İdari Otorite 175
412 Fransa’da Enerji Alanında Bağımsız İdari Otorite 177
413 Almanya’da Enerji Alanında Bağımsız İdari Otorite 178
414 İtalya’da Enerji Alanında Bağımsız İdari Otorite 178
42 TÜRKİYE’DE ENERJİ PİYASASI’NDA BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTE 179
421 Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) 181
4211 EPDK’nın Hukuki Statüsü 182
4212 EPDK’nın Görev, Yetki ve Sorumlulukları 183
4213 EPDK’nın Gelirleri, Mal ve Varlıkları 184
422 EPDK Kararları 185
SONUÇ 187
KAYNAKÇA 195
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1: Türkiye’nin Toplam Enerji Arzı, Üretimi, İthalat, İhracatı ve 1990-2018,
2002-2018 Artışları 25
Tablo 2: 1990-2015 Yılları Türkiye Toplam Enerji Tüketiminde Kaynakları ve
Miktarları (Bin TEP) ile Oranları 26
Tablo 3: Enerji Sektörü Hedefleri 137
Tablo 4: 2020 Yılı Sonu İtibariyle Kaynak Bazında Kurulu Güç ve
Üretim Değerleri 152
Tablo 5: Nisan 2021 Kurulu Güç Raporu 153
Tablo 6: Lisanslarına Göre Katılımcı Sayısı 159
Tablo 7: Yıllar İtibariyle Lisanslı YEKDEM Katılımcı Sayısı (Adet) 165
Tablo 8: Yıllar İtibariyle Lisanslı YEKDEM Santrallerinin Kurulu Gücü (MW) 166
Tablo 9: Yıllar İtibariyle YEKDEM Katılımcılarının Yıllık Üretim Miktarları 167
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1: 2020 ve 2021’de Elektrik Üretimindeki Değişim 23
Şekil 2: AB Yeşil Mutabakatı Unsurları 79
Şekil 3: Yıla ve Ülkeye Göre Kurumsal PPA'lar 95
Şekil 4: Bölgelere Göre Küresel Kurumsal PPA’ler 96
Şekil 5: Avrupa Pazarlarında Ticari ve Endüstriyel Çatıya Monte Edilen PV 102
Şekil 6: Self-Owned On-Site Model Diagram 106
Şekil 7: Leasing Model Diagram 108
Şekil 8: On-Site PPA Model Diagram 110
Şekil 9: Private – Wire PPA Model Diagram 113
Şekil 10: Fiziksel PPA Yapısı 114
Şekil 11: Fiziksel PPA İşlem Süreci 114
Şekil 12: Physical PPA Model Diagram 117
Şekil 13: Finansal PPA İşlem Süreci 118
Şekil 14: Financial PPA Model Diagram 120
Şekil 15: Self – Owned Off – Site Model Diagram 122
Şekil 16: Multi-Buyer PPA Model Diagram 124
Şekil 17: Multi – Seller PPA Model Diagram 125
Şekil 18: Cross – Border Physical PPA Model Diagram 127
Şekil 19: Cross – Border Financial PPA Model Diagram 127
Şekil 20: Multi – Technology PPA Model Diagram 128
Şekil 21: Proxy Generation PPA Model Diagram 130
Şekil 22: Green Electricity Supply Model Diagram 131
Şekil 23: Unbundled Guarantee of Origin Certificates Model Diagram 133
Şekil 24: Kaynaklara ve Kuruluşlara Göre Güç 136
Şekil 25: Türkiye’de Kurulu Gücün Yıllara Göre Değişimi 153
Şekil 26: 2020 yılı YEKDEM Üretiminin Kaynaklara Göre Dağılımı (%) 166
