İÇİNDEKİLER İKINCI BASIYA ÖNSÖZ VII İÇİNDEKİLERIX KISALTMALAR XIX BIRINCI BÖLÜM TÜRK HUKUKUNDA ACENTE VE ACENTELİK SÖZLEŞMESİ I GENEL OLARAK ACENTE 1 A TANIMI, UNSURLARI VE HUKUKİ NİTELİĞİ1 1 Acentenin Tanımı1 2 Acentenin Unsurları 3 a Ticari İşletme Sahibine Bağımlı Olmama 3 b Bir Sözleşmeye Dayanma 8 c Belirli Bir Yer veya Bölge İçinde Faaliyette Bulunma 8 d Bir Ticari İşletmeyi İlgilendiren Sözleşmelerde Aracılık Etme veya Bunları Tacir Adına Yapma 9 aa Genel Olarak9 bb Bir Ticari İşletmeyi İlgilendiren Sözleşmelere Aracılık Etmek 12 cc Sözleşmeyi Müvekkil Adına Bizzat Yapmak13 e Süreklilik 16 f Meslek Edinme18 3 Acentenin Tacir Sıfatı 19 B ÇEŞİTLERİ 22 1 Genel Olarak22 2 Sigorta Acenteleri24 3 Seyahat Acenteleri 27 4 Taşıma Acenteleri 28 X İçindekiler 5 Gemi Acenteleri30 6 Sermaye Piyasasında Faaliyette Bulunan Acenteler 32 C ACENTELİK HAKKINDAKİ HÜKÜMLERE TABİ TUTULAN DİĞER BAZI İLİŞKİLER 34 1 Genel Olarak34 2 Sözleşmeleri Yerli veya Yabancı Bir Tacir Hesabına ve Kendi Adına Yapmaya Sürekli Olarak Yetkili Bulunanlar 36 3 Türkiye Cumhuriyeti İçinde Merkez veya Şubesi Bulunmayan Yabancı Tacirler Ad ve Hesabına Ülke İçinde İşlemlerde Bulunanlar 37 II ACENTELİK SÖZLEŞMESİ38 A KURULMASI VE HUKUKİ NİTELİĞİ38 1 Kurulması38 2 Hukuki Niteliği 39 B ŞEKLİ 41 C İPTALİ VE GEÇERSİZLİĞİ46 III ACENTELİĞİN BENZER KURUMLARDAN AYRILMASI 48 A SİMSARLIK (TELLAL)48 B KOMİSYONCULUK52 C TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ55 D FRANCHİSE SÖZLEŞMESİ59 E HİZMET SÖZLEŞMESİ64 F VEKALET SÖZLEŞMESİ 66 G DİĞER TACİR YARDIMCILARI 68 İKINCI BÖLÜM ACENTENİN YETKİLERİ I GENEL OLARAK71 II ÖZEL YETKİ OLMADAN YAPILABİLECEK İŞLEMLER 73 A HAKKI KORUYAN BEYANLARI MÜVEKKİLİ NAMINA YAPMA VE KABUL ETME 73 İçindekiler XI B MÜVEKKİLİ MAHKEMEDE TEMSİL ETME75 1 Genel Olarak75 2 Müvekkili Mahkemede Temsil Etmenin Şartları78 3 Müvekkili Mahkemede Temsil Etmenin Mutlaklığı82 4 Acenteye Karşı Açılan Davalar Neticesinde Alınan İlamların İcrası83 III ÖZEL YETKİ BULUNMASI HALİNDE YAPILABİLECEK İŞLEMLER84 A BEDELİ KABZ ETME VE MALLARI TESLİM ALMA 84 B SÖZLEŞME YAPMA 86 1 Yetkinin Verilmesi ve Geri Alınması86 2 Yetkinin Aşılması88 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ACENTENİN BORÇLARI I GENEL OLARAK91 II FAALİYETTE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ (ANA BORÇ) 95 III ACENTENİN YAN BORÇLARI99 A MÜVEKKİLİN MENFAATLERİNİ KORUMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ99 1 Genel Olarak99 2 Sadakat ve Bağlılık102 3 Sır Saklama ve Bunlardan Yararlanmama107 4 Müvekkilin İşlerini Görmek İçin Gerekli Organizasyonu Kurma113 5 Piyasa Şartlarını Gözetleme ve Müşteriyle İyi İlişkiler Kurma114 6 Kendisine Özel Menfaat Sağlamama 116 7 Müvekkilin İş Şanslarını Kendi Adına Kullanmama116 8 Müşterilerin Ödeme Gücünü Araştırma 117 9 Talimatlara Uyma 120 XII İçindekiler 10 Bilgi Verme 127 11 Rekabet Etmeme127 a Genel Olarak127 b Yasağın Kapsamı131 aa Konu Bakımından131 bb Yer Bakımından 137 cc Zaman Bakımından140 c Yükümlülüğe Aykırı Davranmanın Sonuçları 143 12 Kendisine Bırakılan Malları ve Belgeleri Koruma ve Geri Verme148 B HABER VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ150 1 Genel Olarak150 2 Yükümlülüğün Kapsamı152 3 Haber Verme Zamanı158 4 Haber Verme Şekli 160 C ÖNLEM ALMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 161 1 Genel Olarak161 2 Müvekkilin Dava Haklarını Korumak İçin Önlemler Almak 162 3 Eşyayı Koruma ve Gerektiğinde Malı Sattırma163 D MÜVEKKİLİN PARASINI ZAMANINDA ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ165 E MÜŞTERİNİN BORCUNA KEFİL OLMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ168 IV ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜ 170 V BORCA AYKIRI DAVRANMANIN SONUÇLARI173 A GENEL OLARAK173 B AYNEN İFA173 C TAZMİNAT 176 D HAKLI NEDENLE FESİH177 İçindekiler XIII DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ACENTENİN HAKLARI I GENEL OLARAK181 II ÜCRET HAKKI (TEMEL HAK) 182 A GENEL OLARAK182 B ÜCRET ÇEŞİTLERİ186 1 Sözleşmenin Kurulmasındaki Başarıdan Dolayı Ödenen Ücret186 2 Yönetimsel Ücret187 3 Tek Defalık/ Devamlı Ücret 188 4 Faaliyete Dayanan/Faaliyete Dayanmayan Ücret 189 5 Sözleşme Süresince/Sözleşme Bittikten Sonra Ödenen Ücret190 C ÜCRET HAKKININ DOĞMASININ KOŞULLARI 191 1 Taraflar Arasında Acentelik Sözleşmesinin Bulunması 191 2 Müvekkil ile Üçüncü Kişi Arasında Bir İşlemin Kurulması 192 D ÜCRET İSTENEBİLECEK HÂLLER196 1 Acentenin Doğrudan veya Dolaylı Etkisiyle İşlem Kurulması196 a Acentenin Çabası Sonucu Ortaya Çıkan İşlemler 197 b İşlemin Yapıldığı Kişinin Müşteri Olarak Kazanılmasında Acentenin Rol Oynaması200 c İşlemin Kurulmasına Birden Fazla Acentenin Etki Etmesi 202 d İşlemin Ayrılan Acente Tarafından Kurulmuş Olması 204 2 Belli Bir Bölge veya Müşteri Çevresinin Bırakılmış Olması205 3 Acentelik İlişkisinin Bitmesinden Sonra Kurulan İşlemler 212 a İşlemin Kurulmasını Hazırlama ve İşlemin Acentelik İlişkisinin Bitiminden Sonra Uygun Bir Sürede Kurulması 213 aa Ayrılan Acentenin İşleme Aracılık Etmesi veya İşlemi Hazırlaması213 XIV İçindekiler bb İşlemin Acentelik İlişkisinin Bitmesinden Sonra Uygun Bir Sürede Kurulması216 b Üçüncü Kişinin İcabının Acentelik İlişkisinin Bitmesinden Önce Acenteye veya Müvekkile Ulaşması 217 c Ücretin Paylaşılması218 4 Tahsil Komisyonu 220 E ÜCRETE HAK KAZANMA ZAMANI 222 1 Kurulan İşlemin Yerine Getirilmesi224 a Müvekkil Tarafından Yerine Getirilmesi224 b Üçüncü Kişi Tarafından Yerine Getirilmesi 227 2 Üçüncü Kişinin İşlemi Yerine Getirmeyeceğinin Kesinleşmesi 228 3 Müvekkil Tarafından Yerine Getirilmeyen İşlemler 232 a Müvekkilin İşlemi Yerine Getirmemesi Durumunda Bile Ücret Hakkının Doğması 232 b Müvekkile Yüklenemeyen Sebeplerle Sözleşmenin Yerine Getirilememesi235 F ÜCRETİN MİKTARI237 1 Taraflarca Kararlaştırılması238 2 Ticari Teamüllere Göre Belirlenmesi243 3 Asliye Ticaret Mahkemesi Tarafından Belirlenmesi 245 G ÜCRETİN ÖDENME ZAMANI 246 H ÜCRETE İLİŞKİN BİLGİLENDİRİLME HAKKI248 1 Ücret İstemi, Muacceliyeti ve Hesaplanması Bakımından Bilgilendirilme251 2 Defter Kayıtlarının Suretlerinin Gönderilmesini İsteme 254 3 Ticari Defter ve Belgeleri Bizzat İnceleme veya Uzmana İncelettirme 258 III OLAĞANÜSTÜ GİDERLERİN KARŞILANMASI VE FAİZ İSTEME HAKKI262 A GENEL OLARAK262 B TALEP EDİLEMEYECEK MASRAFLAR263 İçindekiler XV C TALEP EDİLEBİLECEK MASRAFLAR 265 IV HAPİS HAKKI267 A GENEL OLARAK267 B HAPİS HAKKINA KONU OLAN UNSURLAR268 1 Taşınır, Kıymetli Evrak, Emtia Senedi 268 2 Müvekkile Ait Malın Satım Bedeli272 C HAPİS HAKKININ ŞARTLARI273 D HAPİS HAKKININ SONA ERMESİ275 V İNHİSAR HAKKI276 A GENEL OLARAK276 B İNHİSAR HAKKININ ÜCRET HAKKINA OLAN ETKİSİ 279 BEŞINCI BÖLÜM MÜVEKKİLİN BORÇLARI I GENEL OLARAK283 II TTK M 120’DE SAYILANLAR 287 A MALLARLA İLGİLİ BELGELERİ VERME287 B BİLGİLENDİRME 292 1 Genel Olarak292 2 Acentelik Sözleşmesinin Yerine Getirilmesi İçin Gerekli Olan Hususları Bildirme 294 3 İş Hacminin Düşük Olacağını Bildirme298 4 Yapılan İşleri Kabul Edip Etmediğini Bildirme 301 5 Kurulan İşlemin Yerine Getirilmeyeceğini Bildirme305 6 Bilgilendirme Borcuna Aykırılığın Yaptırımları306 III MÜVEKKİLİN DİĞER BORÇLARI 307 A ACENTEYİ DESTEKLEME307 B SIR SAKLAMA308 C REKABET ETMEME309 XVI İçindekiler ALTINCI BÖLÜM ACENTELİK SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ I GENEL OLARAK311 II SÖZLEŞMENİN SONA ERME SEBEPLERİ312 A GENEL OLARAK312 B OLAĞAN FESİH313 1 Şartları 313 a Fesih Beyanı313 b Sözleşmenin Belirsiz Süreli Olması 316 c İhbar Süresi319 2 Sonuçları321 a Feshin Geçerli Olması321 b Feshin Geçersiz Olması324 C OLAĞANÜSTÜ FESİH 325 1 Şartları 325 a Bir Sözleşmenin Varlığı325 b Fesih Beyanı326 aa Şekli ve İçeriği 326 bb Gerekçenin Belirtilmesi329 cc Süresi 331 c Haklı Neden332 aa Kavram332 bb Acentelik İlişkisinin Devamının İmkansız Hale Gelmesi 335 d İhbar339 2 Sonuçları341 a Feshin Geçerli Olması341 b Feshin Geçersiz Olması342 D DİĞER SONA ERME SEBEPLERİ 344 1 Müvekkilin veya Acentenin İflası344 İçindekiler XVII 2 Müvekkilin veya Acentenin Ölümü345 3 Müvekkilin veya Acentenin Kısıtlanması 346 4 Sözleşmenin Geçersizliği veya İptali347 III ACENTENİN DENKLEŞTİRME TALEBİ348 A GENEL OLARAK348 B ŞARTLARI355 1 Sözleşmenin Sona Ermesi 355 a Fesih İle Sona Erme355 b Kendiliğinden Sona Erme356 c Sözleşmenin Devri 359 d Kısmi Fesih360 2 Yeni Müşteriler Bulunması360 3 Müvekkilin Önemli Menfaatler Elde Etmesi366 4 Ücret Kaybı 370 5 Talebin Hakkaniyete Uygun Olması374 6 Talebin Bir yıl İçinde İleri Sürülmesi380 C BEDELİN HESAPLANMASI382 1 Ham Karşılığın Bulunması 382 2 Üst Sınırın Hesaplanması 384 D TALEPTE BULUNULAMAYACAK HALLER 388 1 Haklı Bir Sebep Yokken Acentenin Sözleşmeyi Feshetmesi 388 2 Acentenin Kusuru Sebebiyle Sözleşmenin Müvekkil Tarafından Feshedilmesi392 3 Üçüncü Bir Kişinin Acentenin Yerini Alması Konusunda Tarafların Anlaşması 394 E TALEBİN VAZGEÇİLMEZLİĞİ 397 IV REKABET YASAĞI ANLAŞMASI399 A GENEL OLARAK399 B ANLAŞMANIN KAPSAMI VE ŞEKLİ401 1 Kapsam401 XVIII İçindekiler a Konu Bakımından401 b Yer Bakımından404 c Zaman Bakımından 406 2 Şekli407 C TAZMİNAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ409 D ANLAŞMANIN ORTADAN KALKMASI 413 1 Tarafların Anlaşması 413 2 Anlaşmadan Vazgeçme414 3 Acentelik Sözleşmesinin Haklı Nedenle Feshedilmesi416 4 Diğer Sebepler 419 E ACENTEYE ALEYHİNE OLAN ŞARTLARIN GEÇERSİZLİĞİ 420 EK: 6102 SAYILI TTK'NIN ACENTELİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİ VE MADDE GEREKÇELERİ423 BİBLİYOGRAFYA 447
