Uluslararası Ceza Yargılamalarında Cinsel Suçlar

"ULUSLARARASI CEZA YARGILAMALARINDA CİNSEL SUÇLAR



Ahmet Hamdi TOPAL



Önsöz'den...

Uluslararası Hukuk Sürekli Gelişme İçinde Olan Bir Hukuk Dalı Olmuş, Özellikle Büyük Savaşlar Sonrasında Yeni Kurallarla Donatılmıştır. Yaşanan Her Bir Felaket, Benzer Olayların Gelecekte Tekrarlanmaması İçin Yeni Kuralların Yapılması İhtiyacını Da Beraberinde Getirmiştir. İnsanoğlunun Yaşadığı Yıkım Ve Acıyı Dikkate Alan Uluslararası Toplum, Gerek Savaş Gerekse Barış Zamanında Yaygın Bir Şekilde Görülen Uluslararası Hukuka Aykırı Pek Çok Davranışı Yasaklamıştır. Bu Bağlamda Sistematik Ve Kurumsal Bir Nitelik Taşıyan Cinsel Suçlar, Uluslararası Hukukun Bu Yönde De Adım Atmasına Neden Olmuştur. Özellikle, 1990’lı Yıllarda Eski Yugoslavya Ve Ruanda’da Yaşananlar, Cinsel Suçlara İlişkin Uluslararası Hukuk Kurallarının Oluşumu Açısından Son Derece Belirleyici Olmuştur. Her İki Ülkede Soykırım Boyutuna Ulaşan Şiddet Sürecinde Yaşlı Ve Küçük Kız Çocukları Dâhil Her Yaştan Binlerce Kadın, Hiçbir Ayrım Gözetilmeksizin Aleni Bir Şekilde Cinsel Şiddete Tâbi Tutulmuş, Son Derece Vahşi Yöntemlerle Uzuv Kaybı Ya Da Ölümle Sonuçlanan Toplu Tecavüzlere Maruz Kalmışlardır. Bu Olayların Ardından Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi Ve Ruanda Uluslararası Ceza Mahkemesinin Kuruluşuyla Başlayan Ve 1998’de Roma’da Toplanan Uluslararası Konferans Sonucunda Kabul Edilip 1 Temmuz 2002’de Yürürlüğe Giren Roma Statüsü’nün Kabulüyle Devam Eden Süreç, Silahlı Çatışmalarda Cinsel Şiddete Yönelik Hukukî Mücadele Bağlamında Son Derece Belirleyici Olmuştur. Cinsel Şiddeti Savaşın Kaçınılmaz Bir Sonucu Olarak Gören Ve Bu Tür Şiddet Hareketlerini Ordu Disiplini İle İlgili Bir Suç Kabul Eden Klâsik Anlayış Terkedilmiş; Cinsel Şiddetin Tüm Biçimleri Failin Ve Mağdurun Cinsiyetine, Etnik Mensubiyetine Ve Kazanan Veya Kaybeden Taraftan Olup Olmadığına Bakılmaksızın Yasaklanmış Ve Sorumluların Cezalandırılması Öngörülmüştür.

Çalışmada, Silahlı Çatışmalarda Cinsel Şiddetin Önlenmesi Ve Sorumluların Cezalandırılması Bağlamında Uluslararası Hukukun Rolünü Ve Öngördüğü Hukukî Çerçeveyi Ortaya Koymak Amaçlanmıştır. Bu Bağlamda, Uluslararası Ceza Mahkemesi Esas Alınarak Uluslararası Yargı Organlarının Verdiği Kararlar Eşliğinde, Cinsel Şiddetin Tâbi Olduğu Hukukî Ölçütler Ele Alınmakta, Cinsel Suç Kavramı İle Cinsel Suçlara İlişkin Unsurlar İncelenmektedir.





ULUSLARARASI

CEZA YARGILAMALARINDA

CİNSEL SUÇLAR

Yrd. Doç. Dr. AHMET HAMDİ TOPAL

KTÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

Uluslararası Hukuk Anabilim Dalı Öğretim Üyesi



ÖNSÖZ .................................................................................................................. v ii

İÇİNDEKİLER......................................................................................................ix

K ISA LTM A LA R..................................................................................................xv

GİRİŞ.........................................................................................................................1

Birinci Bölüm

SİLAHLI ÇATIŞMALARDA CİNSEL

ŞİDDET: AMACI, TARİHÇESİ VE

ULUSLARARASI BELGELERDEKİ YERİ

I. GENEL OLARAK CİNSEL ŞİDDET KAVRAMI................................9

II. CİNSEL ŞİDDET-SİLAHLI ÇATIŞMA İLİŞKİSİ VE

CİNSEL ŞİDDETİN SEBEPLERİ............................................................14

A. BİR SAVAŞ ARACI OLARAK CİNSEL ŞİDDET ........................15

1. Etnik Temizlik.................................................................................. 20

2. Soykırım ........................................................................................... 22

3. Hedef Toplumu Kontrol Altına Almak ..................................... 25

4. Düşmanı Aşağılamak ve Küçük Düşürmek ............................. 26

5. Propaganda Aracı Olarak Kullanmak......................................... 28

6. Bilgi Elde Etmek .............................................................................. 30

İÇİNDEKİLERx

B. GÜÇ VE HÂKİMİYETİN SEMBOLÜ OLARAK

CİNSEL ŞİDDET...................................................................................31

C. İNTİKAM AMACIYLA CİNSEL ŞİDDET...................................32

D. ASKERLERİ EĞLENDİRMEK VE SAVAŞMA

ARZULARINI ARTIRMAK AMACIYLA CİNSEL

ŞİDDET ....................................................................................................33

E. BİREYSEL AMAÇLAR DOĞRULTUSUNDA CİNSEL

ŞİDDET.....................................................................................................35

III.CİNSEL ŞİDDETİN FAİL VE MAĞDURU .........................................37

A. FAİL ...........................................................................................................37

B. MAĞDUR.................................................................................................42

IV. CİNSEL ŞİDDETİN BİREYSEL VE TOPLUMSAL

SONUÇLARI.................................................................................................45

V. SİLAHLI ÇATIŞMALARDA UYGULANAN CİNSEL

ŞİDDETİN TARİHÇESİ VE ULUSLARARASI HUKUKTA

CİNSEL ŞİDDET YASAĞININ NORMATİF ÇERÇEVESİ...........52

A. YİRMİNCİ YÜZYIL ÖNCESİ DÖNEM....................................... 56

B. YİRMİNCİ YÜZYILIN BAŞINDAN BİRİNCİ DÜNYA

SAVAŞINA KADAR DEVAM EDEN DÖNEM............................ 60

C. BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI (1914–1918)..........................................61

D. İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI VE SAVAŞ SONRASINDA

KURULAN ÖZEL (AD HOC) MAHKEMELER ....................... 63

1. Savaş Döneminde Avrupa’da Yaşanan Cinsel Şiddet.............. 63

2. Savaş Döneminde Asya’da Yaşanan Cinsel Şiddet ..................65

3. Savaş Sonrasında Yapılan Yargılamalar.......................................70

a. Nürnberg Mahkemesi ..............................................................71

b. Tokyo Mahkemesi ....................................................................73

c. Yapılan Diğer Yargılamalar .....................................................75

E. 1949 CENEVRE SÖZLEŞMELERİ .................................................78

F. BM TARAFINDAN KURULAN ÖZEL (AD HOC)

MAHKEMELER .................................................................................. 87

1. Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi ...................... 87xi

2. Ruanda Uluslararası Ceza Mahkemesi .......................................93

3. EYUCM ve RUCM’nin Cinsel Suçlar Açısından

Değerlendirilmesi.............................................................................98

G. ULUSLARARASI KARMA CEZA MAHKEMELERİ .......... 100

H. ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ.................................... 102

1. Kuruluş Aşaması............................................................................ 102

2. Yargı Yetkisi ve Cinsel Suçlar...................................................... 104

İkinci Bölüm

ULUSLARARASI SUÇ KATEGORİLERİ VE

CİNSEL SUÇLAR

I. SOYKIRIM SUÇU VE CİNSEL SUÇLAR......................................... 113

A. SOYKIRIM SUÇU.............................................................................. 113

1. Tanımı...............................................................................................114

2. Suçun Unsurları..............................................................................117

a. Korunan Grup..........................................................................117

b. Manevi Unsur ......................................................................... 121

aa. Kastın varlığı .................................................................... 123

bb. Kastın Grubu Yok Etmeye Yönelmesi ........................126

cc. Suçun Maddi Unsuru .................................................... 129

B. SOYKIRIM SUÇUNUN MADDİ UNSURU VE CİNSEL

SUÇLAR ................................................................................................ 130

1. Grup Üyelerinin Öldürülmesi.................................................... 134

2. Grup Üyelerine Ciddi Surette Bedenî ve Zihnî Zarar

Verilmesi.......................................................................................... 137

3. Grubu Yok Etme Kastıyla Hayat Şartlarının

Zorlaştırılması................................................................................ 143

4. Grup İçinde Doğumları Önlemeye Yönelik Tedbirler

Dayatma........................................................................................... 146

5. Gruba Ait Çocukların Başka Gruba Zorla Nakli .................. 150xii

II. İNSANLIĞA KARŞI İŞLENEN SUÇLAR VE CİNSEL

SUÇLAR....................................................................................................... 152

A. İNSANLIĞA KARŞI İŞLENEN SUÇLAR.................................. 152

1. Tanımı.............................................................................................. 152

2. İnsanlığa Karşı İşlenen Suçların Unsurları ............................. 156

a. Suç Teşkil Eden Fiilin Herhangi bir Sivil Topluluğa

Yöneltilmiş Yaygın veya Sistematik Bir Saldırının

Parçası Olması......................................................................... 157

aa. Saldırının Varlığı ............................................................. 158

bb. Saldırının Yaygın veya Sistematik Olması................. 160

cc. Saldırının Herhangi Bir Sivil Nüfusa Yöneltilmiş

Olması ................................................................................ 163

dd. Devlet veya Örgüt Politikasının Varlığı ..................... 165

b. Manevi Unsur.......................................................................... 167

B. İNSANLIĞA KARŞI İŞLENEN SUÇU OLUŞTURAN

FİİLLER VE CİNSEL SUÇLAR..................................................... 168

1. Irza Tecavüz.................................................................................... 169

a. EYUCM ve RUCM Uygulaması .........................................171

aa. Akayesu Kararı ................................................................ 172

bb. Furundzija Kararı.............................................................175

cc. Kunarac Kararı ................................................................ 179

b. UCM Düzeninde Irza Tecavüz Suçu ................................ 184

2. Cinsel Kölelik ................................................................................. 193

3. Fuhşa Zorlama ...............................................................................202

4. Gebeliğe Zorlama .........................................................................205

5. Zorla Kısırlaştırma........................................................................ 212

6. Benzer Ağırlık Taşıyan Diğer Cinsel Şiddet Biçimleri ......... 215

7. İşkence...............................................................................................217

a. İşkence Yasağının Kapsamı ve Unsurları...........................217

b. Cinsel Şiddet ve İşkence Yasağı...........................................228

8. Zulmetme........................................................................................ 231

9. Diğer İnsanlık Dışı Fiiller............................................................238xiii

III. SAVAŞ SUÇLARI VE CİNSEL SUÇLAR...........................................242

A. SİLAHLI ÇATIŞMALAR HUKUKU ..........................................242

B. SAVAŞ SUÇLARI................................................................................246

1. Savaş Suçlarının Türleri...............................................................250

a. 1949 Cenevre Sözleşmeleri’nin Ağır İhlalleri

Sistemi.......................................................................................254

aa. Ağır İhlaller Sisteminin Uygulanabilmesi İçin Aranan

Şartlar................................................................................. 257

aaa. Genel Şartlar............................................................ 257

bbb. Özel Şartlar.............................................................. 262

b. Savaş Kanun ve Âdetlerinin Diğer İhlalleri...................... 267

C. ROMA STATÜSÜ’NDEKİ DÜZENLEME ...............................269

1. Uluslararası Silahlı Çatışmalarda İşlenen Savaş Suçları ...... 272

a. 1949 Cenevre Sözleşmeleri’nin Ağır İhlalleri ................. 273

b. Uluslararası Silahlı Çatışmalarda Uygulanabilir

Savaş Kanun ve Âdetlerinin Diğer Ciddi İhlalleri ........ 276

2. Uluslararası Olmayan Silahlı Çatışmalarda İşlenen

Savaş Suçları ................................................................................... 279

a. 1949 Cenevre Sözleşmeleri’nin Ortak 3.

Maddesinin Ciddi İhlalleri................................................... 281

b. Uluslararası Olmayan Silahlı Çatışmalarda

Uygulanabilir Savaş Kanun ve Âdetlerinin Diğer

Ciddi İhlalleri .........................................................................283

D. SAVAŞ SUÇU OLUŞTURAN FİİLLER VE CİNSEL

SUÇLAR ................................................................................................286

1. İşkence Suçu ...................................................................................287

a. Fiilin Ağır Acı veya Istıraba Neden Olması ....................289

b. Fiilin Yasaklanmış Amaçlar Doğrultusunda

İşlenmiş olması ....................................................................... 291

2. İnsanlık Dışı Muamele................................................................. 293

3. Biyolojik Deneyler......................................................................... 296

4. Kasten Büyük Bir Istıraba Sebep Olma.................................... 297xiv

5. Yaralayarak Sakat Bırakma .........................................................299

6. Zalimane Muamelede Bulunma ...............................................300

7. Kişi Haysiyetine Hakaret ........................................................... 301

8. Irza Tecavüz, Cinsel Kölelik, Fuhşa Zorlama, Gebeliğe

Zorlama, Zorla Kısırlaştırma veya 1949 Cenevre

Sözleşmeleri’nin Ağır İhlaline Neden Olan Diğer

Herhangi Bir Cinsel Şiddet Biçimine Başvurulması............. 305

a. Irza Tecavüz ............................................................................306

b. Cinsel Kölelik .........................................................................307

c. Fuhşa Zorlama ........................................................................308

d. Gebeliğe Zorlama ...................................................................308

e. Zorla Kısırlaştırma.................................................................309

f. Cinsel Şiddet............................................................................309

GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ................................................311

KAYNAKÇA ...................................................................................................... 325



"