Katkı- Katılma Alacağı
Prof. Dr. Ahmet M. KILIÇOĞLU
- Katkı Alacağı
- Kavram, Tanım
- Katkı Alacağının Koşulları
- Katkı Alacağının Hukuksal Niteliği
- Katkı Alacağının Benzer Alacaklardan Farkı
- Katkı Alacağının Dönemi
- Katkı Alacağının İspatı ve Hesaplanması
- Katkı Alacağını Ödenmesi
- Katkı Alacağında Zamanaşımı
- Katkının Eski ve Yeni Medeni Kanunlarımız Döneminde Gerçekleşmesi Açısından Yaratılan Farklar ve Eleştirisi
- Mal Rejimleri
- Genel Olarak Mal Rejimleri
- Katılma Rejimine Hâkim Olan İlkeler
- Katılma Rejiminin Süresi
- Katılma Rejiminde Mal Türleri
- Katılma Rejiminin Tasfiyesi
- Ölüm Halinde Sağ Kalan Eşin Katılma Rejimindeki Haklarıyla Miras Hakkı Arasındaki Farklar
- Katılma Rejimiyle Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi Arasındaki Farklar
- Katılma Rejiminin Yararları
- Katılma Rejiminin Yürürlüğe Girişi
- Bilirkişi Raporları
- Yargıtay Kararları
İÇİNDEKİLER
Önsöz V
Yararlanılan Kaynaklar XXI
Kısaltmalar XXIII
§ 1-Giriş 1
BİRİNCİ BÖLÜM
KATKI ALACAĞI 5
§ 2- Kavrara, Tanım 5
- Kavram 5
- Tanım 8
§3- Katkı Alacağının Koşulları 8
I- Resmi Evliliğin Varlığı 9
II- Katkının Eşler Arasında Olması 11
III- Katkının Yapılmış Olması (Malın Edinilmesine,
İyileştirilmesine veya Korunmasına Katkı) 11
IV- Katkı Malvarlığı veya Emek İle Olmalı 16
V- Katkı Karşılıksız Yapılmamış Olmalı 17
VI- Katkının Karşılığının Ödenmemiş Olması 19
VII- Alacağın Bir Başka Sözleşmeye Dayanmaması 20
§ 4- Katkı Alacağının Hukuksal Niteliği 23
§ 5- Katkı Alacağımn Benzer Alacaklardan Farkı 25
I- Katkı ve Katılma Alacağı 25
II- Katkı ve Denkleştirme Alacağı 28
III- Katkı Alacağı ve Bağış 29
- Katkı Alacağı ve Tüketim Ödüncü (Karz) 29
- Katkı Alacağı - Boşanma Tazminatı 31
- Katkı Alacağı ve Eşya Alacağı 31
VII. Katkı Alacağı - Satım 32
Vin. Katkı Alacağı - Kefalet 33
§ 6- Katkı Alacağının Dönemi 34
I- Başlama Dönemi 34
II- Sona Erme Dönemi 34
§ 7- Katkı Alacağının İspatı ve Hesaplanması 35
I- Katkı Alacağımn İspatı 35
II- Anlaşmalı Boşanmadaki Beyanların Katkı Alacağına Etkisi 38
III- Değerlendirme Anı 39
A- Eski Medeni Kanunumuz Döneminde 40
B- Yeni Medeni Kanunumuz Döneminde 41
1- Katkıda Bulunulan Mal Tasfiye Sırasında Borçlu Eş Tarafından Elden Çıkartılmamışsa 41
2- Katkıda Bulunulan Mal Tasfiye Sırasında Borçlu Eş Tarafından Elden Çıkartılmışsa 42
IV- Değerlendirme Yöntemi 43
§ 8- Katkı Alacağını Ödenmesi 45
I- Katkı Alacağım Talep Hakkı 45
U- Aynen veya Nakden Ödeme 46
III- Zina ve Cana Kast Katkı Alacağını Etkiler Mi? 47
IV- Katkı Alacağımn Muaccel Olması ve Faiz 48
V- Katkı Alacaklarının Takas Edilmesi 49
VI- Borçluya Vade Tanınması 50
VII- Katkı Alacağı Davalarmın Harca Tabi Olması 51
§ 9- Katkı Alacağında Zamanaşımı 51
§ 10- Katkının Eski ve Yeni Medeni Kanunlarımız Döneminde
Gerçekleşmesi Açısından Yaratılan Farklar ve Eleştirisi 52
İKİNCİ BÖLÜM
MAL REJİMLERİ 55
§ 11- Genel Olarak Mal Rejimleri 55
- Tanım 55
- Mal Rejimi Türleri-Yasal Mal Rejiminin Önemi 55
I- Mal Rej imi Türleri 55
II- Yasal Mal Rej imini n Önemi 55
- Karşılaştırmalı Hukuk ve Türk Hukuku’nda
Mal Rejimleri 56
I- Alman Hukuku’nda Mal Rejimleri 56
II- İsviçre Hukuku’nda Mal Rejimleri 59
III- Avusturya Hukuku'nda Mal Rejimi 60
IV- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hukukunda 62
V- Rusya Federasyonu Hukukunda 64
VI- Türk Hukuku’nda Mal Rejimleri 68
1- Türk Kanunu Medenîsi’nde 68
2- Türk Medenî Kanunu’nda 68
a) Taslak Aşamasında 68
b) Tasan Aşamasında 71
c) TBMM Adalet Komisyonu Aşamasında 73
3- Türk Medenî Kanunu’nda Mal Rejimi Sözleşmesi 75
a) Sözleşmenin Evlenmeden Önce veya Sonra Yapılabilmesi 75
b) Mal Ayrılığı Rejiminden Dönme 76
c) Mal Rejimi Sözleşmesinin Şekli 76
aa) Evlenmeden Önce Mal Rejimi Sözleşmesi 76
bb) Evlenmeden Sonra Mal Rejimi Sözleşmesi 80
d) Mal Rejimi Sözleşmesinde Ehliyet 80
e) Mal Rejimi Sözleşmesinin Bizzat Yapılması 81
f) Mal Rejimi Sözleşmesinin Nüfus Müdürlüklerine Bildirim İhtiyacı 82
§ 12- Katılma Rejimine Hâkim Olan İlkeler 84
- Emek Karşılığı Edinilen Mallarda Hak Sahipliği İlkesi 84
- Hak Sahipliğinin Evlilik Süresince Edinilen Mallarla Sınırlı Olması tikesi 85
- Hak Sahibi Olan Eşe Aynî Değil, Şahsî Hak
Tanınması İlkesi 85
I- Kural (TMKmd. 239) 85
II- İstisnası (TMK md. 240) 88
- Sözleşme Özgürlüğü İlkesi 90
I- Zorunlu Bir Rejim Olmama İlkesi 90
II- Kendi İçinde Değişik Anlaşmalar Yapabilme İlkesi 90
- İspat Kolaylığı Ve İyiniyet İlkesi 91
1- İspat Kolaylığı (TMK md. 222) 91
2- İyiniyetle Hareket Etme Zorunluluğu 92
a) Karşılıksız ve Muvazaalı Temlik Yasağı
(TMKmd. 229) 92
a) Borçlu Eşin Temlik İşleminden Önce 93
b) Borçlu Eşin Temlik İşleminden Sonra 94
aa) Karşılıksız Temlikten Yararlanan Üçüncü
Kişileri Sorumlu Tutabilme 94
bb) Muvazaalı Temliklere Karşı İptal Davası
Açabilme 94
b) Borçlu Eşe Ödeme Kolaylığı Sağlama 95
c) Malvarlığı Hakkında Bilgi Verme Yükümlülüğü 96
§ 13- Katılma Rejiminin Süresi 97
- Başlaması 97
- Evlenmeyle 98
- Eşlerin Seçimlik Rejimden Vazgeçmeleri İle 98
- Sona Ermesi 98
- Sona Erme Anının Önemi 98
- Sona Erme Halleri 99
- Ölümle 99
- Başka Mal Rejimine Geçiş ile 100
a) Sözleşmeyle (TMK md. 208) 100
b) Mahkeme Kararıyla
(TMK md. 206; İMK m. 176, 185) 101
aa) Haklı Sebeple Mal Ayrılığına Geçiş 101
bb) Ayrılık Kararı Nedeniyle Katılma Rejiminin
Kaldırılması 108
3. Boşanma veya İptal Davasıyla 111
§ 14- Katılma Rejiminde Mal Türleri 112
- Edinilmiş Mallar (TMK md. 219; İMK md. 197) 112
I- Kural: Emek (Çalışma) Karşılığı Edinilen Mallar 112
I- TMK md. 219/f. I Hükmü, Katılma Rejiminde Edinilmiş Malların Ne Olduğuna İlişkin Ana Kuralı Koymuştur. Bu Hükme Göre: “Edinilmiş Mal, Her Eşin Bu Mal Rejiminin Devamı Süresince KARŞILIĞINI Vererek Elde Ettiği Malvarlığı Değerleridir” 112
II- Üçüncü Kişilerdeki Alacak Hakları 113
III- Şirket Hisseleri 114
IV- Kazanç ve Geliri Bulunmayan Eşin Edindiği Mallarda Katılma Alacağı 125
V- Eşler Arasında Satış Konusu Mallarda
Katılma Alacağı 126
II- İstisnalar 126
1- Sosyal Güvenlik ve Yardım Kuramlarının
Ödemeleri 127
2- Çalışma Gücünün Kaybı Nedeniyle Tazminatlar
(BK md. 46) (Yeni BK. 54/111) 127
3- Kişisel Malların Gelirleri 128
III- Edinilmiş Malların Yerine Geçen Değerler 130
- Kişisel Mallar (TMK md. 220; İMK md. 198) 130
A. Kanundan Dolayı Kişisel Mallar 130
a) Kişisel Kullanım Eşyası 130
b) Katılma Rejiminden Önceki Mallar 131
c) Katılma Rejimi Süresince Miras Yoluyla
Kazanılan Mallar 131
d) Karşılıksız Kazanma Yoluyla Elde Edilen Mallar 131
e) Manevî Tazminat Alacakları 131
f) Yukarıda Sayılan Kişisel Malların Yerine Geçen Değerler 132
7. Sosyal Güvenlik ve Yardım Kurumlarınca ya da Çalışma Gücü Kaybı Nedeniyle Ödenen Toptan Ödeme veya Tazminatların Hak Sahibinin Kalan Yaşam Süresini Karşılayacak Olan Miktarları 132
B. Sözleşmeden Dolayı Kişisel Mallar 134
- Bir Meslek terası ya da İşletme Faaliyeti İçin Gerekli Olan ve Edinilmiş Mallara Dahil Olması Gereken Malvarlığı Değerleri 134
- Kişisel Malların Gelirleri 135
§ 15- Katılma Rejiminin Tasfiyesi 135
I- Malların Hangi Tarihteki Değerlerinin Esas Alınacağı 135
I- Kural: Malların Değerlendirilme Anı 135
II- İstisnası 137
II- Hangi Değerlerin Ölçü Alınacağı 137
1- Sürüm Değeri (TMK md. 232/1) 137
2- Gelir Değeri (TMK md. 233) 137
3- Hakkaniyet Değeri (TMK md. 234) 138
IH. Artık Değerin (Net Değerin) Hesabı
(TMK md. 231; İMK md. 210) 138
A. Aktiflerin Hesabı 138
a) Tasfiye Sırasında Mevcut Olan Edinilmiş Mallar
(EM) 138
b) Eklenecek Değerler (TMK md. 229) (ED) 138
a) Temlikte Bulunan Eşten Talep Edilecek Değerler. 139
aa) Karşılıksız Bir Temlikin Yapılmış Olması 139
bb) Temlikin Diğer Eşin Rızası Dışında Yapılmış Olması 139
cc) Bu Karşılıksız Kazandırmanın Mal Rejiminin Sona Ermesinden Önceki Bir Yıl İçinde Yapılmış Bulunması 139
b) Temlikten Yararlanan Üçüncü Kişilerden Talep Edilecek Değerler (TMK md. 229/f. II; İMK md. 208/f. II) 140
3. Kişisel Mala Giden Edinilmiş Malların Karşılıkları (Denkleştirme) (Dİ) (TMK md. 230; İMK md. 209) (Ausgleich; Ersatzforderung) 140
B. Pasiflerin Hesabı 141
- Katkı Alacağı (Değer Artış Payı) (Mehrwertanteil)
(TMK md. 227; İMK md. 206) (DAP) 141
- Edinilmiş Mala Giden Kişisel Malların Karşılıkları (Denkleştirme) (D2) (TMK md. 230; İMK md. 209) (Ersatzforderung) 142
- Borçlar (TMK md. 231; İMK md. 210) (B) 142
I- Katılma Alacağının Hesabı (Artık Değerin Paylaştırılması) 142
I- Kanuna Göre (TMK md. 236; İMK md. 215) 142
II- Sözleşmeye Göre (TMK md. 237; İMK md. 216) 142
II- Alacakların (Katılma ve Değer Artış Alacaklarının)
Ödenmesi 143
1- Alacağın Niteliği 143
2- Ödemenin Nakit veya Ayın Olarak Yapılabilmesi Olanağı 143
3- Ölüm Halinde Konut ve Konut Eşyasında Nakit Yerine Ayni Hak Talebi (TMK md. 240;
İMK md. 219) 144
4- Katılma Alacağının Azaltılması veya
Reddi (TMK md. 236) 146
a) Hükmün Maddeye Konuluş Sebebi 146
b) Koşulları 147
c) Olması Gereken Hukuk Açısından
Hakkaniyet İndirimi 148
5- Karşılıklı Alacakların Takas Edilmesi
(TMK md. 236/f. II; İMK md. 215/f. II) 149
6- Borçluya Vade Tamnması ve Alacağa Faiz ve
Güvence Verilmesi 151
7- Ödemelerde Meslek İcrası İçin Ayrılmış Birimlerin ve İşletmelerin Ekonomik Bütünlüğünün Gözetilmesi 154
8- Borçlular (Borçtan Sorumlu Kişiler) 155
a) Eş 155
b) Mirasçılar 155
3. Üçüncü Kişilerin Eksik Kalan Katılma Alacağıyla
Sınırlı Sorumlulukları (TMK md. 241) 155
- Katılma Alacağmın Borçlu Eşin Malvarlığından, Borçlu Ölmüşse Terekesinden Karşılanamaması. 155
- Üçüncü Kişi, Borçlu Eş Tarafından Hesaba Katılması Gereken Karşılıksız Kazandırmalar
Elde Etmiş Bulunmalıdır 156
- Katılma Alacaklısı Olan Eşin, Bu Alacağının Borçlu Eş ya da Bunun Ölümü Halinde Mirasçıları Tarafından Ödenmemiş Olmalıdır 156
İ. Alacaklılar (Katılma Alacağı Hakkına Sahip Kişiler) 157
J. Katılma Alacağının Harca Tâbi Olması 157
I- Paylı Mülkiyetin Tasfiyesi 158
I- Yasal Alım Hakkı ve Niteliği 158
II- Yasal Alım Hakkının Amacı 159
III- Koşulları 159
1- Eşler Arasında Paylı Mülkiyet Konusu Bir Malın Bulunması 159
2- Eşler Arasındaki Katılma Rejiminin Sona Ermesi 160
3- Alım Hakkım Kullanan Eşin Üstün Bir Yararının Bulunması 160
4- Diğer Eşin Pay Bedelinin Ödenmesi 160
II- Zamanaşımı 160
A. Süresi 160
B) Yeni 6100 sayılı HMK.md. 107 İle Getirilen Belirsiz Alacak Davası Hükmü Karşısında Mal Rejimlerinde Zamanaşımı Süresi: 169
C. Başlaması 174
aa) Kısa Zamanaşımı Süresinin İşlemeye
Başlaması 179
bb) Uzun Zamanaşımı Süresinin İşlemeye
Başlaması 180
cc) Evlilik Süresince Zamanaşımının Durması 180
dd) Zamanaşımının Kesilmesi 180
ee) Boşanmanın Yabancı Mahkeme Kararma
Dayandığı Hallerde Zamanaşımı 180
§ 16- Ölüm Halinde Sağ Kalan Eşin Katılma Rejimindeki
Haklarıyla Miras Hakkı Arasındaki Farklar 181
- Konut ve Konut Eşyası Bakımından 181
- Katılma Alacağı ve Miras Hakkı Bakımından 183
§ 17- Katılma (Edinilmiş Mallara Katılma)Rejimiyle
Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi Arasındaki Farklar 185
I- Malların Kapsamları Bakımından 185
II- Malların Yerine Geçen Değerler Bakımından 187
III- Kişisel Malların Gelirleri Katılma Rejiminde TMK md. 220 İle Aksine Sözleşme Bulunmadığı
Takdirde Edinilmiş Mal Sayılmıştır 188
IV- Katılma Rejimi Belirli tikelere Oturtulmuş Olan
Bir Rejimdir 188
V- Katılma Rejiminde Eşlere Şahsî, Yani Alacak Hakkı Tanındığı Halde; Paylaşma Rejiminde Eşlere Tanınan Hak,
Aynî Haktır 188
VI- Katılma Rejiminde Yasa, Eşlerin Edinilmiş ve Kişisel Mallarını Kapsamlı Biçimde Saymış ve
Açıklayıcı Hükümlere Yer Vermiştir 189
VII- Katılma Rejiminde Evliliğin Boşanma veya
İptal Davası ile Son Bulması Halinde, Diğer Eşe Konut ve Konut Eşyasında Bir Aynî Hak Tanınmamıştır 189
VIII- Katılma Rejiminde Ortak Konut Ve Konut Eşyası Üzerinde Diğer Eşe Aynî Hak, Ancak Ölüm Halinde Katılma Alacağı Varsa, Buna Mahsuben Tanınmıştır 190
IX- Katılma Rejimi Kapsamlı Hükümler İçermekte Olup,
Eşlerin Alacakları ve Hakları Konusunda Haksızlıkları Önleyecek Çözümler Getirmiştir 190
X- Katılma Rejiminde Tasfiyede Eklenecek Değerler
TMK md. 229’da İki Bent Halinde Sayılmıştır 191
§ 18- Katılma Rejiminin Yararları 192
I- Ev İşçisi Kadınların Emeklerini Değerlendirme Açısından 192
II- Çalışan Kadınların Emeklerinin Değerlendirilmesi
Açısından 192
III- Kadının Çalışma ve Ekonomiye ve Dolayısıyla
Kalkınmaya Etkisi Bakımından 193
- Evliliklerin Daha Sağlıklı ve Dengeli Olmasını
Sağlaması Bakımından 194
- Boşanmaları Önlemesi Bakımından 194
§ 19- Katılma Rejiminin Yürürlüğe Girişi 195
I- Taslak Aşamasında 195
I- Geçmişe Etkili Yasa Çıkarmak “Kanunların Geçmişe Etkili” (Kanunların Makable Şamil) Olamayacağı Yönündeki En Temel Hukuk İlkesine Aykırıdır 195
II- Hukukun Bu Temel İlkesini Yok Etmeyi Gerektirecek
Bir Neden Yoktur 197
III- Geçmişe Etkili Hüküm Getirmek Haksızlıklara
Yol Açar 198
IV- Geçmişe Etkili Hüküm Getirmek Yargıda İçinden Çıkılmaz Sorunlara Yol Açacaktır 198
V- Yasanın Geçmişe Uygulanmasını İsteyenlerin Hangi Çoğunluğu Teşkil Ettikleri Belli Değildir 199
VI- Yasanın Geçmişe Etkili Uygulanması Yasa ile Getirilen Yeni Yasal Mal Rejimine Büyük Zararlar Verecektir 199
VII- Mal Rejimleriyle İlgili Hükümler Kamu Düzeniyle
İlgili Olmayıp Bu Gerekçe İle Geçmişe Uygulanamaz 200
II- Tasanda 200
İÜ. TBMM Adalet Komisyonunda 200
1- TBMM Genel Kurulunda 201
2- Mal Rejimleriyle İlgili Hükümlerin Yürürlüğüne
İlişkin Esaslar 202
a) Mevcut Evlilikler İçin 202
a) Yasal Mal Rejimi Lehine İstisna 202
b) Yasal Mal Rejimi Aleyhine İstisna 205
b) Boşanma veya Evliliğin İptali Davalarmda 207
- Boşanma Davası Kabul Edilirse 207
- Boşanma Davası Reddedilirse 208
c) 1.1.2002-1.1.2003 Tarihleri Arasında Açılan
Boşanma veya Evliliğin İptali Davalarmda 209
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BİLİRKİŞİ RAPORLARI 211
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YARGITAY KARARLARI 395
EKLER
EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİYLE İLGİLİ TABOLAR 483
