Dr. Öğr. Üyesi Süleyman Emre ZORLU
Gülen ÇATALOĞLU
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ. 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR . 11
GİRİŞ . 13
Araştırmanın Konusu ve Problemi. 13
Araştırmanın Amacı ve Önemi 15
Araştırmanın Yöntemi . 16
BİRİNCİ BÖLÜM
VERGİ, VERGİDE ADALET KAVRAMI,
TARİHSEL GELİŞİMİ VE İLKELERİ, VERGİDE ADALET
OLUŞUMUNU ENGELLEYEN FAKTÖRLER
1.1. Vergi Kavramı ve Tarihsel Gelişimi 23
1.2. Vergide Adalet Kavramı 25
1.3. Vergide Adalet Kavramının Tarihsel Gelişimi . 27
1.3.1. Genel Olarak. 27
1.3.2. İslam’da Vergi Adaleti. 28
1.3.3. Osmanlı’da Vergi Adaleti 29
1.4. Vergi Alanında Anayasal Adalet İlkeleri . 31
1.4.1. Vergide Genellik İlkesi 32
1.4.2. Vergide Uygunluk İlkesi 34
1.4.3. Vergide Açıklık İlkesi . 35
1.4.4. Vergide Belirlilik İlkesi. 36
1.4.5. Vergide Eşitlik İlkesi 37
1.5. Vergi Adaletinin Oluşumunu Engelleyen Faktörler. 39
1.5.1. Vergiden Kaçınma. 39
1.5.1.1. Genel Olarak 39
1.5.1.2. Peçeleme Sözleşmeleri 40
8 İçindekiler
1.5.2. Vergi Kaçakçılığı 41
1.5.3. Çifte Vergileme . 43
1.5.4. Verginin Yansıtılması. 45
1.5.5. Vergi Afları 47
1.5.6. Kayıt Dışı Ekonomi. 49
1.5.7. Vergi Erozyonu 51
İKİNCİ BÖLÜM
VERGİDE ADALET İLKESİNİN İNSAN HAKLARI BAĞLAMINDA
ANAYASA VE AVRUPA İNSAN HAKLARI
SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ
2.1. İnsan Hakları Çerçevesinde Vergide Adalet İlkesi .53
2.2. Vergi Mükellefi Temel Hak ve Özgürlüklerinin Sosyal ve Hukuk Devleti
Çerçevesinde Önemi .58
2.3. Vergide Adalet İlkesi ve İnsan Hakları59
2.3.1. Mülkiyet Hakkı ve Vergi 59
2.3.2. Adil Yargılanma Hakkı ve Vergi . 67
2.3.3. Mahkemeye Erişim Hakkı ve Vergi 73
2.3.4. Makul Sürede Yargılanma Hakkı ve Vergi . 78
2.3.5. Hakkaniyete Uygun Yargılanma Hakkı ve Vergi 81
2.3.5.1. Silahların Eşitliği 83
2.3.5.2. Çelişmeli Yargılama İlkesi . 85
2.3.6. Diğer Haklar 88
2.3.6.1. Susma ve Kendi Aleyhine Tanıklık Etmeme Hakkı ve Vergi 88
2.3.6.2. Masumiyet Karinesi ve Vergi 90
2.3.6.3 Tercümandan Ücretsiz Yararlanma Hakkı ve Vergi 91
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
VERGİDE ADALETİN SAĞLANMASI SÜRECİNDE
MÜKELLEF TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİNİN KORUNMA YOLLARI
3.1. Vergide Adalet İlkesinin Uygulaması Olarak Anayasa Mahkemesine
Başvuru 93
3.1.1. AİHS’nin Türk İç Hukukuna Etkisi 93
3.1.2. Anayasa Mahkemesi Kuruluşu ve Yapısı . 93
İçindekiler 9
3.1.3. Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuruya Konu Edilecek Haklar. 95
3.1.4. Anayasa Mahkemesi’nin Bireysel Başvuru Açısından Yetki Kapsamı . 99
3.1.4.1. Kişi Bakımından 99
3.1.4.2. Zaman Bakımından 100
3.1.4.3. Yer Bakımından 101
3.1.5. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Kabul Edilebilirlik Şartları . 101
3.1.5.1. Kamu Gücü ile Mükellef Temel Hak ve Özgürlüklerine
Müdahale Durumları 102
3.1.5.2. Olağan Kanun Yollarının Tüketilmiş Olması . 105
3.1.5.3. Süresi İçinde Başvuruda Bulunulmuş Olunması. 107
3.1.5.4. Başvurunun Yetkili Olanlar Tarafından Yapılması 108
3.1.5.5. Bireysel Başvurunun Doğru Yere Yapılması. 110
3.1.5.6. Bireysel Başvurunun Şekli Şartları 110
3.1.6. Anayasa Mahkemesi’nin Başvuruları Değerlendirme Süreci ve
Kararlar. 113
3.1.7. Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuruya Konu Edilemeyecek
Durumlar 117
3.2. Vergide Adalet İlkesinin Sağlanması Bağlamında AİHS’nin İç
Hukukumuzdaki Yeri, Önemi ve Temel Özellikleri 118
3.2.1. Genel Olarak. 118
3.2.2. AİHS’nin Önemi 119
3.2.3. AİHS’nin Kapsamı ve Temel Özellikleri . 121
3.2.3.1. Kapsamı 121
3.2.3.2. Temel Özellikleri 123
3.2.3.2.1. Bireyi Uluslararası Hukukun Bir Süjesi Yapması. 123
3.2.3.2.2. Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması
Kapsamında Yargısal Bir Denetim Mekanizması
Getirmesi . 124
3.2.3.2.3. Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunmasında İç
Hukuktan Sonra Tali Nitelikte Olması 126
3.2.3.2.4. Kendi Yetki Alanında Bulunan Herkese Tanınmış
Olması 127
3.2.3.2.5. Taraf Devletlerin İç Hukukunda Etkili Olması 129
3.2.3.2.6. Özgürlüklerin Sınırsız Olarak Kullanılamayacağı
Prensibi Taşıması . 130
10 İçindekiler
3.3. Vergide Adalet İlkesinin Uygulaması Olarak Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesine Başvuru131
3.3.1. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru. 132
3.3.1.1. Başvurunun Reddi Nedenleri 141
3.3.1.1.1. Başvurunun Anonim (İmzasız) Olması 141
3.3.1.1.2. Başvuru Konusunun Mahkeme Tarafınca Daha
Önce İncelenmiş Başka Bir Başvuru ile Aynı
Olması 142
3.3.1.1.3. Başvurunun Daha Önce Uluslararası Bir
Soruşturma veya Çözüm Merciine Sunulmuş
3.3.1.1.4. Başvurunun Sözleşme ve Ek Protokoller ile
Bağdaşmazlık Durumu .143
3.3.1.1.5. Başvurunun Dayanaktan Yoksun Olması143
3.3.1.1.6. Başvuru Hakkının Kötüye Kullanılmış Olması .144
3.3.1.1.7. İç Hukuk Yollarının Tüketilmemiş Olması. 144
3.3.1.1.8. Süre Koşulunun Aşılmış Olması 147
3.3.1.1.9. Önemli Bir Zarar Görmemiş Olunması .148
3.3.1.2. AİHM’nin İşleyişinin Genel Esasları. 149
SONUÇ. 155
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ 161
KAYNAKÇA. 177
