Anadolu'nun Yaşayan Hukuku _{Kırsal Alevi Topluluklarında Bir Uyuşmazlık Çözüm Yöntemi Olarak: Dara Durmak}

Celal GÜNGÖRDÜ

Michel Foucault, "Eğer bir iktidar analizi yapmak istiyorsak iktidardan değil, iktidarlardan söz etmeliyiz" der. Bunun anlamı, devlet iktidarına rağmen ya da onun onayıyla birçok iktidar odağının varlığı ve bu iktidarların hakimiyet alanlarında uyguladıkları kendilerine has hukuk veya hukukların varlığıdır. Bunun en güzel örneği nüfusun önemli bir kısmını oluşturan Alevi topluluklarının kendi üyelerine uyguladıkları hukuktur. Bu uygulama Görgü Cemi adı verilen ritüel vasıtasıyla üyelerin düzenli olarak, topluluğun kurallarına uyup uymadıkları, topluluğa girerken verdikleri ikrara sadık kalıp kalmadıkları bakımından topluluğa hesap vermeleri şeklinde işlerlik kazanmaktadır. Kitabın ilk bölümünde "Alevi" olgusunun hangi kavram çerçevesinde sosyolojinin konusu olacağı sorusunun yanıtı Ferdinand Tönnies'in "Topluluk / Toplum" kavramları üzerinde geliştirdiği sosyolojik yaklaşımı içinde aranmış; takip eden bölümde, toplumsal normların oluşumu, sosyal normlar ile hukuk normları arasındaki ilişki; toplumsal kontrol mekanizmaları ve kişinin norma uyma davranışı kavramları kuramlar ışığında tartışılmış; devamında 'Alevi' kavramı ve Alevi inancının temel kavramları ele alınmış, böylece takip eden bölümde ele alınacak olan Alevi toplulukları hukuku ve yargısının teorik arka planı inşa edilmiştir. Ayrıca Alevi inanç ve topluluğunun kurumsal yapısı ele alınmış, bu başlık altında özellikle musahiplik kurumu detaylı analiz edilmiştir. Musahiplik kavramı çerçevesinde, genel olarak aile ve akrabalık özel olarak da sanal akrabalık kavramı antropolojik veriler ışığında tartışılıp bir tanım önerisi sunulmuş, bütün bunların ışığında Alevi toplulukları hukuku ve yargı sistemi, modern hukukla karşılaştırmalı ele alınmış, tartışma sahada elde edilen veriler ışığında sürdürülerek, sonuç bölümünde de elde edilen veriler analiz edilmiştir.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
ALEVİLİK OLGUSUNUN HUKUK SOSYOLOJİSİNİN KONUSU OLMASI BAKIMINDAN KURAMSAL ÇERÇEVESİ
A. Hukuk Kuramı Açısından
B. Sosyoloji Bilimi Açısından Topluluk Olarak Alevilik
İKİNCİ BÖLÜM
NORM, KİŞİLİK VE UYMA DAVRANIŞI
A. Genel Olarak Sosyal Yapı
B. Gündelik Yaşamda Düzen ve Devamlılık
C. Sosyal Normlar, Kişilik, Uyma Davranışı
1. Genel olarak
2. Norm
D. Kişilik
1. Kişilik ve Psikanalatik Yaklaşım
2. Kültür ve Kişilik
E. Uyma, Kabul ve İtaat
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ALEVİ KAVRAMININ TANIMI VE İNANCIN TEMEL KAVRAMLARI
A. Alevi Kavramının Etimolojik Kökeni
B. Kavrama Yönelik Yorum Çabaları
C. Alevi / Bektaşi Öğretisinin Felsefi Kaynakları ve Yorum Sorunu
1. Felsefi Temelleri ve Yorumlama Sorunu
2. Ali Kavramı
3. Allah Algısı
4. İnsan Kavramı
5. Alevilikteki Dört Kapı Kırk Makam Öğretisi
6. Zaman Kavramı: Ebedi Dönüş Miti
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ALEVİ TOPLULUKLARDA TOPLUMSAL İLİŞKİLERİN HISIMLIK VE VARSAYIMSAL HISIMLIK AĞLARI FORMUNDA EKLEMLENMESİ
A. Sosyal Kurumlar
1. Ailenin Evrimine Yönelik Genel Bir Değerlendirme
2. Ailenin Tanımı
3. Alevi Ailesi
4. Musahiplik
5. Kültürel Bellek Aktarma Aracı Olarak Musahiplik
6. Ayn-i Cem
B. İdari Kurumlar
1. Ocak Sistemi
2. Dedelik Kurumu
BEŞİNCİ BÖLÜM
ALEVİ TOPLULUKLARI UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ VE DÜŞKÜNLÜK KURUMU
A. Kişilerin Uyuşmazlıkların Çözümüne Yönelik Tutumlarının Kültürel Karakteri
B. Alevi Toplulukları Hukukunun Genel Esasları
1. Maddi Hukuk Bakımından Alevi Toplulukları Hukuku
2. Alevi Toplulukları Yargılama Usulü
SONUÇ
KAYNAKÇA