Prof. Dr. Hasan TUNÇ
İÇİNDEKİLER
BASKIYA ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER . 9
BİRİNCİ BÖLÜM
ANAYASA HUKUKUNA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR
ANAYASA KAVRAMI 15
ANAYASA ÇEŞİTLERİ 18
Maddi Anlamda Anayasa- Şekli Anlamda Anayasa Ayrımı. 18
Yazılı-Yazısız Anayasa Ayrımı 19
Sert (Katı)-Yumuşak (Esnek) Anayasa Ayrımı. 21
Kazuistik - Çerçeve Anayasa Ayrımı . 22
III. ANAYASA HUKUKU . 23
HUKUK DALLARI VE ANAYASA HUKUKU. 25
İKİNCİ BÖLÜM
ANAYASA YAPIM YETKİSİ AÇISINDAN “İKTİDAR”
GENEL OLARAK İKTİDAR KAVRAMI. 27
Meşruluk, Hukukilik ve Kanunilik Kavramları. 30
İktidarın Sosyolojik Çözümlenmesi 32
ANAYASA’NIN ÜSTÜNLÜĞÜ ve BAĞLAYICILIĞI 34
III. ANAYASALARIN YAPILMASI VE DEĞİŞTİRİLMESİ. 36
Anayasaların Yapılması: Asli Kurucu İktidar 37
Asli Kurucu İktidarın Ortaya Çıkış Biçimleri 38
Yeni Bir Devletin Kuruluşunda Asli Kurucu İktidar. 38
Mevcut Devletin Kuruluşunu Yenileyen Asli Kurucu İktidar. 39
Asli Kurucu İktidarın Anayasa Yapım Usulleri 40
Monokratik Usuller . 40
Ferman . 41
Misak . 41
Demokratik Usuller. 41
Kurucu Meclis 42
Kurucu Referandum. 42
Demokratik Yöntemden Sapma: Kurucu Plebisit . 43
Anayasaların Değiştirilmesi: Tali Kurucu İktidar43
Tali Kurucu İktidarın Hukuki Niteliği 44
Tali Kurucu İktidarın Sahibi ve Fonksiyonu .45
Tali Kurucu İktidarın Sınırları .46
Şekli Yönden Sınırı .46
Tali Kurucu İktidarın Maddi Yönden Sınırı.47
Zamansal Yönden Sınırı.50
Türk Anayasalarında Değiştirilme Usulü 50
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DEVLET
DEVLET KAVRAMI61
Devlet Kavramının Tanımı .61
Devletin Kökeni Hakkında Teoriler .61
Devletin Unsurları63
Millet64
Ülke 64
Egemenlik65
Genel Olarak Egemenlik Kavramı .65
Egemenliğin Tanımı.66
Egemenliğin Farklı Anlamları .68
Egemenliğin Sahibi Konusunda Teoriler .69
Teokratik Egemenlik Teorileri.69
Demokratik Egemenlik Teorileri 70
aaa. Milli Egemenlik Teorisi70
bbb. Halk Egemenliği Teorisi 70
Devletin Hukuki Kişiliği.71
III. DEVLETİN TEMEL ORGANLARI VE HUKUKİ NİTELİĞİ.71
III. DEVLET BİÇİMLERİ76
Monarşi ve Cumhuriyet .77
Üniter Devlet- Bileşik Devlet.78
Üniter Devlet78
Üniter Devletin Unsurlarında Teklik .80
Egemenliğin Tekliği ve Bölünmezliği80
Ulusun Tekliği ve Bölünmezliği .80
Ülkenin Tekliği ve Bölünmezliği81
Üniter Devletin Organlarında Teklik .82
Yasama Organı ve Yetkisinde Teklik .82
Yürütme Organı ve Yetkisinde Teklik.82
Yargı Organı ve Yetkisinde Teklik 84
Birleşik Devlet 84
Devlet Birlikleri. 84
Şahsi Birlik 85
Hakiki Birlik . 85
Devlet Toplulukları . 85
Konfederasyon 85
Federasyon . 86
aaa. Federal Sistemin Hukuki Tanımı ve Özellikleri . 86
bbb. Federal Sistemin Ayırıcı Özellikleri. 87
ccc. Bölgesel Devlet 90
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SİYASİ PARTİLER
SİYASAL SİSTEMLERE ETKİSİ BAKIMINDAN PARTİLERİN ORTAYA ÇIKIŞI
VE GÜNÜMÜZDEKİ DURUMU . 95
Siyasi Partilerin Ortaya Çıkışlarına İlişkin Teoriler. 95
Siyasi Partilerin Reddi Görüşleri ve Günümüze Etkileri .100
Siyasi Partilerin Düşüşü ve Günümüze Yansımaları .105
Siyasi Partilerin Fonksiyonları108
Menfaatlerin Birleştirilmesi.108
Siyasi Sosyalleşme109
Siyasal Devşirme.110
Yönetme Fonksiyonu 110
SİYASİ PARTİLERİN TİPOLOJİLERİNE YÖNELİK ÇEŞİTLİ YAKLAŞIMLAR111
Parti Tipolojilerinin Belirlenmesinde Gelişimsel Yaklaşım .112
Duverger ve Neuman’a Göre Siyasi Partilerin Tipolojileri .113
Disiplinli Parti-Serbest Parti Ayrımı.116
Siyasi Partilerin Tipolojilerine Güncel Yaklaşımlar.119
III. PARTİ SİSTEMLERİNİN TASNİFİ ve OLUŞUMUNA ETKİ EDEN
FAKTÖRLER 126
Parti Sistemlerinin Sınıflandırılması 127
Sistemde Yer Alan Partilerin Sayısına Göre Yapılan Klasik Ayrım
ve Eleştirisi 130
Sistemde Yer Alan Partilerin Etkinliğine Göre Yapılan Ayrımlar.133
Partilerin Nisbi Büyüklüklerine Göre Parti Sistemlerinin
Tespiti .133
SARTORI’nin Parti Sistemlerinin Tasnifinde Kullandığı
Ölçütler ve Değerlendirmesi.137
BEŞİNCİ BÖLÜM
SEÇİM SİSTEMLERİ
SEÇME HAKKI VE SEÇİM SİSTEMLERİ.143
Seçme Hakkının İlkeleri143
Kavram Olarak Seçim Sistemleri144
SEÇİM SİSTEMİNİN BOYUTLARI.147
Seçim Formülleri .148
Seçim Çevresinin Genişliği 149
Seçim Barajları150
Parlamento Büyüklüğü .151
Oy Pusulasının Niteliği152
Seçim Sistemlerinin Diğer Boyutları 153
III. GENEL OLARAK SEÇİM FORMÜLLERİ155
Çoğunluk Sistemleri ve Nisbi Temsil Sistemi Arasındaki Karşıtlığın
Tespiti ve Tarihi Boyutları 155
Çoğunluk ve Nisbi Temsil Sistemlerinin Çeşitli Usulleri .158
Çoğunluk Sistemlerinde Uygulanan Usuller 158
Nisbi Temsil Sistemlerinde Uygulanan Usuller 162
Karma Seçim Usulü (Almanya Örneği).171
ALTINCI BÖLÜM
HÜKÜMET SİSTEMLERİ
KUVVETLER AYRILIĞI İLKESİ175
Kuvvetler Ayrılığının Temelleri175
Kuvvetler Ayrılığının Doğuşu ve Gelişimi .175
Kuvvetler Ayrılığı İlkesine Getirilen Eleştiriler 176
Yargının Kuvvetler Ayrılığında Yeri.177
Kuvvetler Ayrılığının Temel Nitelikleri.177
Fonksiyonların Ayrışması.177
Kuvvetlerin İşbölümü Halinde ve Eşit Olmaları.178
HÜKÜMET SİSTEMLERİNİN TASNİFİ .178
III. MECLİS HÜKÜMETİ SİSTEMİ182
Meclis Hükümeti Sisteminin Genel Özellikleri.182
Meclis Hükümeti Sisteminde Yasama Organı.182
Meclis Hükümeti Sisteminde Yürütme Organı.183
PARLAMENTER HÜKÜMET SİSTEMİ184
Parlamenter Hükümet Sisteminin Temel Özellikleri184
Yürütme Organının İki Başlı Olması 185
Devlet Başkanının Sorumsuz Olması.186
Yürütme Organının Yasama Organına Karşı Sorumlu Olması.187
Yürütme Organının Yasama Organına Karşı Kullanabileceği
Yetkilerin Olması 189
Parlamenter Hükümet Sisteminde Yasama Organı .190
Parlamenter Hükümet Sisteminde Yürütme Organı .192
Parlamenter Hükümet Sisteminin Avantajları ve Dezavantajları.194
Parlamenter Hükümet Sisteminin Avantajları194
Parlamenter Hükümet Sisteminin Dezavantajları.196
BAŞKANLIK HÜKÜMET SİSTEMİ 198
Başkanlık Hükümet Sisteminin Temel Özellikleri198
Başkanlık Hükümet Sisteminde Yasama Organı .200
Başkanlık Hükümet Sisteminde Yürütme Organı.202
Başkanlık Hükümet Sisteminin Avantajları ve Dezavantajları.205
Başkanlık Hükümet Sisteminin Avantajları205
Başkanlık Hükümet Sisteminin Dezavantajları 206
YARI BAŞKANLIK SİSTEMİ 208
Yarı Başkanlık Sisteminin Genel Özellikleri 208
Yarı Başkanlık Sisteminde Yasama Organı 209
Yarı Başkanlık Sisteminde Yürütme Organı210
YEDİNCİ BÖLÜM
DEMOKRASİ
DEMOKRATİK TOPLUM KAVRAMI ve DEMOKRATİK DÜZENİN KOŞULLARI .213
Demokratik Toplumun Anlam ve İşlevi 213
Demokratik Düzenin Koşullarına İlişkin Doktrindeki Yaklaşımlar215
DEMOKRASİ TEORİLERİ.220
III. EGEMENLİĞİN KULLANILMASINA GÖRE DEMOKRASİ TÜRLERİ.222
Temsili Demokrasi 223
Yarı Temsili Demokrasi 223
Yarı Doğrudan Demokrasi.223
Doğrudan Demokrasi.224
TEMELİNDEKİ AMACA GÖRE DEMOKRASİ TÜRLERİ (DEMOKRASİ TEORİLERİ) .224
Genel Olarak.224
Klasik (Çoğulcu)-Liberal Demokrasi 226
Çoğunlukçu Demokrasi.230
DEMOKRASİ TEORİLERİNİN ELEŞTİRİLERİ ve YENİ GELİŞTİRİLEN TEORİLER.232
Genel Olarak.232
Marksist Demokrasi .233
Demokrasi Eleştirileri .234
SEKİZİNCİ BÖLÜM
İNSAN HAKLARI ve TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER
KAVRAMSAL ÇERÇEVE237
HAK VE HÜRRİYET AYRIMI.241
III. İNSAN HAKLARININ SINIRLARI İLE TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN
SINIRLANDIRILMASI243
İnsan Haklarının Sınırları 243
Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması .244
Pozitif Yükümlülükler Doktrini ve Temel Hakların Yatay Etkisi244
Ölçülülük ve Adil Denge.246
İNSAN HAKLARININ SINIFLANDIRILMASI248
İNSAN HAKLARININ MİLLETLERARASI METİNLERE GEÇİŞİ.251
İnsan Hakları Evrensel Bildirisi253
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 254
DOKUZUNCU BÖLÜM
ANAYASA YARGISI
KAVRAM .257
ANAYASA YARGISININ ÖN ŞARTLARI259
Yazılı Anayasa .259
Sert (Katı) Anayasa.262
Denetim Organı 263
III. ANAYASA YARGISININ DOĞUŞU.266
Teorik Nedenler .266
Pratik Nedenler 268
ANAYASA UYGUNLUK DENETİMİ TÜRLERİ271
Denetimin Yapılış Zamanına Göre.272
Denetimi Yapan Organ Açısından 276
Siyasi Organlar Tarafından Yapılan Denetim 277
Yargı Organları Tarafından Yapılan Denetim279
Merkezileşmemiş (Genel) Yargı281
Merkezîleşmiş (Özel) Yargı .282
İşleyiş Şekline Göre Yargı Denetimi284
Defi (İtiraz Yolu) .284
Dava Yolu285
Bireysel Başvuru Üzerine Denetim (Anayasal Başvuru)286
KAYNAKÇA. 287
KAVRAM DİZİNİ 307
