^{Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda}Kabul Edilebilirlik Koşulları

Dr. Hakan ATASOY

GİRİŞ-1
BİRİNCİ BÖLÜM
BİREYSEL BAŞVURU KAVRAMI, USULÜ VE İNCELEMESİ
I. -BİREYSEL BAŞVURU KAVRAMI-5
A. -BİREYSEL BAŞVURUNUN TANIMI VE AMACI-5
B. -BİREYSEL BAŞVURUNUN ÖZELLİKLERİ-6
1. -Bireysel Başvurunun Konusu-7
2. -Bireysel Başvurunun Amacı-7
3. -Temel Hak ve Özgürlüklerin Kamu Gücü Tarafından İhlal Edilmesi-8
4. -Bireysel Başvurunun İkincilliği-8
5. -Bireysel Başvurunun Bir Olağanüstü Kanun Yolu ya da Hukuksal Çare Olması-9
6. -Bireysel Başvuru ve Halk Davası (Actio Popularis)-10
7. -Bireysel Başvurunun Etkili Bir İç Hukuk Yolu Olması-11
C. -BİREYSEL BAŞVURUNUN İŞLEVLERİ-12
D. -BİREYSEL BAŞVURUNUN ANAYASA MAHKEMESİ İLE DİĞER YÜKSEK MAHKEMELER ARASINDAKİ İLİŞKİYE ETKİSİ-14
II. -BİREYSEL BAŞVURUNUN İNCELENMESİ-18
A. -BİREYSEL BAŞVURUNUN İNCELENMESİ YÖNTEMİ-18
1. -Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu, Görev ve Yetkileri-18
2. -Bireysel Başvuruların İncelenmesiyle Görevli Merci ve Kişiler-25
a. -Genel Kurul-25
b. -Bölümler ve Komisyonlar-26
aa. -Bölümler-26
bb. -Komisyonlar-28
c. -Bireysel Başvuru Bürosu-29
d. -Genel Sekreterlik Teşkilatı-30
e. -Raportörler, Başraportörler ve Raportör Yardımcıları-30
3. -Bireysel Başvuruları İncelemekle Görevli Mercilerin Yargılamada Uygulayacağı Usul Kuralları-32
a. -Bireysel Başvuruların Bölümlere ve Komisyonlara Tevzii-33
b. -Başvuruların İnceleme Sırası-33
c. -Başvuruların Adalet Bakanlığına Bildirilmesi-33
d. -Mahkemenin Yapacağı İnceleme ve Araştırmanın Kapsamı-35
e. -Mahkemenin Yapacağı İnceleme ve Araştırmanın Usulü-35
aa. -Başvurucu ve İlgililerden Bilgi, Belge İsteme ve Tebliğ-35
bb. -Başvuruların Dosya Üzerinden İncelenmesi ve Duruşma-37
cc. -Bireysel Başvuruda Genel Hükümlerin Uygulanması-38
III. -BİREYSEL BAŞVURU SONUCUNDA VERİLECEK KARARLAR-38
A. -İDARİ RET KARARI-38
B. -BAŞVURULARIN KABUL EDİLEBİLİRLİĞİNE İLİŞKİN KARARLAR-39
C. -ESAS HAKKINDA VERİLEN KARARLAR-40
D. -TEDBİR KARARI-41
E. -DÜŞME KARARI-42
F. -KARARLARLA İLGİLİ DİĞER HUSUSLAR-43
1. -Pilot Karar Usulü-43
2. -Komisyon ve Bölüm Kararlarının Şekli-44
3. -Kararın İmzalanması, Tebliği ve Yayımlanması-46
IV. -BİREYSEL BAŞVURU USULÜ-47
A. -BAŞVURU FORMUNUN VERİLEBİLECEĞİ MERCİLER-47
B. -BİREYSEL BAŞVURU FORMU VE EKLERİ-51
1. -Başvuru Formu-51
2. -Başvuru formuna Eklenecek Belgeler-52
3. -Formun ve Eklerinin Hazırlanmasına İlişkin İlkeler-53
4. -Başvuru Formunun Tesliminden Sonra Yapılan İşlemler-58
C. -BAŞVURU HARCI VE ADLÎ YARDIM-59
1. -Harçla İlgili Olarak Uygulamada Karşılaşılabilecek Bazı Sorunlar-68
D. -BAŞVURU FORMU VE EKLERİNDEKİ EKSİKLİKLER VE İDARİ RET KARARI-74
İKİNCİ BÖLÜM
BİREYSEL BAŞVURUDA USULE İLİŞKİN KABUL EDİLEBİLİRLİK KOŞULLARI
I. -BİREYSEL BAŞVURUNUN KABUL EDİLEBİLİRLİK KOŞULLARI-79
A. -KABUL EDİLEBİLİRLİK KOŞULLARININ ÖZELLİKLERİ-80
B. -KABUL EDİLEBİLİRLİK KOŞULLARINDA HİYERARŞİ-83
II. -ANAYASA MAHKEMESİNİN YETKİSİ-85
A. -MAHKEMENİN KİŞİ BAKIMINDAN YETKİSİ-85
1. -Mağdur Statüsü-86
a. -Soyut Dava Açma Hakkı veya Actio Popularis-87
b. -Mağdur Kavramı-88
c. -Mağdurluk Statüsünde Kişisellik, Doğrudan Etkilenme ve Güncellik Şartları-91
aa. -Kişisellik Şartı-92
bb. -Doğrudan Etkilenme Şartı-92
cc. -Güncellik Şartı-93
d. -Mağdurun Çeşitleri-96
aa. -Doğrudan Mağdur ve Mağdurun Yakınlarının Dava Ehliyeti-96
bb. -Dolaylı Mağdur-97
cc. -Potansiyel Mağdur-99
e. -Mağdurun Ölümü-100
f. -Mağdurluk Statüsünün Ortadan Kalkması-101
2. -Bireysel Başvuruda Davalı Taraf-104
3. -Bireysel Başvuruda Bulunabilecekler-105
a. -Bireysel Başvuruda Taraf ve Dava Ehliyeti-105
b. -Gerçek Kişiler-107
aa. -Ceninin Durumu-108
bb. -Ölülerin Durumu-110
i. -Kişinin Ölüm Anında Mağdur Edilmesi-112
ii. -Kişinin Öldükten Sonra Mağdur Edilmesi-113
iii. -Kişinin Bireysel Başvuruda Bulunduktan Sonra Ölmesi-113
cc. -Çocukların Durumu-114
dd. -Kısıtlılar-117
ee. -Tüzel Kişiliği Olmayan Kişi Gruplarının Taraf Ehliyeti-118
c. -Özel Hukuk Tüzel Kişileri-119
d. -Vatandaşlar-121
e. -Yabancılar-123
f. -Kamu Tüzel Kişileri-126
B. -MAHKEMENİN YER BAKIMINDAN YETKİSİ-134
C. -MAHKEMENİN ZAMAN BAKIMINDAN YETKİSİ-138
1. -Kanun Yolları, Kesinleşme ve Zaman Bakımından Yetki-142
2. -Hukuk Davalarında Zaman Bakımından Yetki-143
3. -Ceza Davalarında Zaman Bakımından Yetki-148
4. -İdari Yargı Davalarında Zaman Bakımından Yetki-151
5. -Askeri Yargı (Ceza ve İdari) Davalarında Zaman Bakımından Yetki-152
D. -MAHKEMENİN KONU BAKIMINDAN YETKİSİ-153
1. -Bireysel Başvuruya Konu Olan Hak ve Özgürlükler-154
2. -Bireysel Başvuruya Konu Yapılamayacak İşlem ve Kararlar-175
a. -Yasama İşlemleri-175
aa. -Kamu Gücünün İhmali-179
b. -Düzenleyici İdari İşlemler-181
c. -Anayasa Mahkemesi Kararları-183
d. -Anayasa'nın Yargı Denetimi Dışında Bıraktığı İşlemler-189
e. -Anayasa'da Kesin Olduğu Belirtilen Kararlar-196
III. -BAŞVURU YOLLARININ TÜKETİLMESİ KOŞULU-197
A. -BAŞVURU YOLLARINI TÜKETME YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN KAPSAMI-199
B. -TÜKETİLMESİ GEREKEN BAŞVURU YOLLARININ ÖZELLİKLERİ-205
1. -Mevcut ve Etkili Olma-206
2. -Olağan Başvuru Yolu Niteliğinde Olma-213
C. -BAŞVURU YOLLARINI TÜKETME YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN ARANMAYACAĞI HÂLLER-215
1. -Tüketilmesi Gerekli Olmayan Başvuru Yolları-219
a. -İdari Başvurular-220
b. -İtiraz (Karar Düzeltme)-221
c. -Yargılamanın Yenilenmesi-224
d. -Anayasa'ya Aykırılık İddiaları-225
e. -Devam Eden Yargılamalar ve Ara Kararlar-226
aa. -Tutukluluk Süresine Yönelik Başvurular-227
bb. -İtirazı İnceleyen Merci Önündeki Usule İlişkin Başvurular-228
f. -Yargılamanın Uzunluğuna İlişkin Başvurular-228
D. -BAŞVURU YOLLARININ TÜKETİLMESİ KOŞULUNDA İSPAT SORUNU-229
IV. -ANAYASA MAHKEMESİNE BAŞVURUDA OTUZ GÜN KURALI-231
A. -OTUZ GÜNLÜK SÜRENİN AMACI VE ÖZELLİKLERİ-231
B. -SÜRENİN BAŞLANGICI-235
C. -SÜRENİN SONA ERMESİ-238
D. -AİHM'E YAPILACAK BAŞVURULARDA ALTI AY KURALI-239
1. -Altı Aylık Sürenin Başlangıcı-240
a. -Nihai Kararın Öğrenilmesi Tarihi-241
b. -Altı Aylık Sürenin Başlangıcı ile İlgili Özel Durumlar-243
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BİREYSEL BAŞVURUDA ESASA İLİŞKİN KABUL EDİLEBİLİRLİK KOŞULLARI
I. -AÇIKÇA DAYANAKTAN YOKSUNLUK-245
A. -AÇIKÇA DAYANAKTAN YOKSUNLUK SEBEPLERİ-247
1. -Temyiz Mercii (Dördüncü Derece Mahkemesi) Olmama-248
2. -Açık veya Görünür Bir İhlalin Bulunmaması-252
3. -Kanıtlanamamış Şikâyetler: Delil Yokluğu-254
4. -Karmaşık veya Zorlama Şikâyetler-259
5. -AİHM Uygulamasında Açıkça Dayanaktan Yoksunluk Sebebine En Çok Konu Olan Durumlar-260
II. -ÖNEMLİ BİR ZARARIN BULUNMAMASI-261
A. -AİHS'TE VE AİHM İÇTİHATLARINDA ÖNEMSİZ ZARAR KAVRAMI-262
1. -Önemsiz Zarar Kavramı-263
2. -Başvurucuların Korunmasına Yönelik Hükümler-264
a. -İnsan Haklarına Saygının Davanın Esastan İncelenmesini Gerektirmesi-264
b. -Davanın Bir Ulusal Yargı Yeri Tarafından Gereği Gibi Görülmemiş Olması-265
III. -BAŞVURUNUN ANAYASAL AÇIDAN ÖNEM TAŞIMAMASI-265
IV. -BİREYSEL BAŞVURU HAKKININ KÖTÜYE KULLANILMASI-270
A. -HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI KAVRAMI-270
B. -6216 SAYILI KANUN VE ANAYASA MAHKEMESİ İÇTÜZÜĞÜNDE BİREYSEL BAŞVURU HAKKININ KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI-273
C. -AİHM İÇTİHATLARINDA BİREYSEL BAŞVURU HAKKININ KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI-276
1. -Mahkemeye Yanıltıcı Bilgi Verme-278
2. -Başvuruda Hakaret Edici Bir Dil Kullanılması-279
3. -Başvurunun Açıkça İçerikten Yoksun Şikâyetçilikle Sunulması veya Gerçek Bir Amaçtan Yoksun Bir Başvuru Olması-279
4. -Dostane Çözüm Sürecini Gizli Tutma Yükümlülüğünün İhlal Edilmesi-280
5. -Diğer Haller-281
D. -HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI VE AÇIKÇA DAYANAKTAN YOKSUNLUK-282
SONUÇ-285
KAYNAKÇA-297