Yargı Kararlarında Konkordato

Doç. Dr. Anıl KÖROĞLU

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ  5

İÇİNDEKİLER  7

KISALTMALAR . 25

1. KONKORDATO TALEBİ BAKIMINDAN GÖREV

Görevin Niteliği . 27

Görevli Mahkeme . 27

III. Konkordato Bakımından İhtisas Mahkemeleri  27

Kural 27

Talebin İhtisas Mahkemesi Olarak Belirlenmeyen Asliye Ticaret Mahkemesinde Görülmesi .28

Yargılama Devam Ederken Asliye Ticaret Mahkemesinin Kurulması 29

2. KONKORDATO TALEBİ BAKIMINDAN YETKİ

Yetkinin Niteliği 31

İflâsa Tâbi Borçlu Bakımından Yetkili Mahkeme . 31

III. İflâsa Tâbi Olmayan Borçlu Bakımından Yetkili Mahkeme . 31

Muamele Merkezi 32

Ticaret Sicilindeki Adresten Farklı Bir Yer Olabileceği 32

Tespiti İçin Komiserden Rapor Alınabileceği 33 8

Yargılama Devam Ederken Muamele Merkezinin Değişmesi 33

Birden Fazla Kişi Tarafından Konkordatoya Birlikte Başvurulması Durumunda Yetki 33

3. KONKORDATO SEBEPLERİ

Borçların Ödenememesi veya Ödenememe Tehlikesi . 35

Borca Batıklığın Konkordato Başvurusu İçin Şart Olmaması . 36

III. Mücbir Sebebin Varlığının Yeterli Olmaması  36

4. KONKORDATO TALEBİNE EKLENECEK BELGELER

Belgelerin Kapsamı 37

Belgelerin Eksik Sunulması Hâlinde Tamamlanması İçin Süre Verilip Verilemeyeceği 38

Sürenin Hangi Kapsamda Verileceği .38

Verilen Süreye Rağmen Eksikliğin Tamamlanmadığı Durumda Talebin Usûlden Reddi 39

III. Makul Güvence Raporu . 40

Gerçek Kişilerin Ayrı Bir Konkordato Projesinin Varlığının Mecburiyeti . 41

Genel Olarak 41

Gerçek Kişilerin Şirketten Ayrı Bir Ticarî Faaliyeti ve Projesi Olması 41

Gerçek Kişinin Projesinin Ayrıca Oylanması .42 9

Gerçek Kişinin Projesinin Başarısının Şirketin Projesinin Başarısına Bağlı Kılınmaması ve Onun Üzerine Temellendirilmemesi .42

Belgelerin Eksiksiz Olmasına Rağmen Geçici Mühlet Kararı Verilmesinin Zorunlu Olup Olmadığı . 46

Kural 46

İstisnalar? 46

a) Şirketin Kurulduktan Kısa Süre Sonra Yaptığı Konkordato Başvurusu .46

b) Konkordatoya İkinci (veya daha fazla) Kez Başvurulması .47

5. GEÇİCİ (VE KESİN) MÜHLET KARARI VERİLMESİ VE ETKİLERİ

Geçici ve Kesin Mühlet Kararı Verilmesi . 49

İlk Derece Mahkemesi Tarafından Mühlet Kararı Verilmesi .49

İlk Derece Mahkemesi Kararı Kaldırılarak Bölge Adliye Mahkemesi Tarafından Mühlet Kararı Verilmesi 50

a) Kural .50

b) Nisap Kararı.51

c) Geriye Dönük Mühlet? 51

Kesin Mühletin Dolduğu Tarihten Sonraki Bir Tarihte Kesin Mühletin Uzatılmasına Karar Verilmesi 52

Geçici (ve Kesin) Mühlet Kararının Etkileri 53

İcra Takiplerinin Yapılamaması/Durması 53

Kefillere Karşı İcra Takibinin Yapılabilmesi 53 10

Komiserin Onayı ile Yapılan İşlemlerden Doğan Alacaklar 54

Rehnin Paraya Çevrilmesine İlişkin Takibin Yasak Kapsamında Kalmaması.54

a) Takibin Yapılabilmesi .54

b) Rehinli Malın Satışına İzin Verilebilmesi 55

Yasağa Rağmen Başlatılan İcra Takibinin Akıbeti .56

a) Kural .56

b) Geçerli İcra Takibinin Varlığının İtirazın İptali Davasında Dava Şartı Olarak Görülmesi .56

i) Kural .56

ii) Mühlet İçinde Başlatılan Takipler Bakımından Alacağın Doğum Tarihinin ve Konkordatoya Tâbi Olup Olmadığının Araştırılması .57

iii) Mühlet İçinde Başlatılan İcra Takibi Esnasında Mühletin Kalkması veya Mühlet Talebinin Reddi 58

iv) İtirazdan Vazgeçilmesi Sebebiyle İtirazın İptali Davasının Konusuz Kalması.58

Geriye Dönük Mühletin İcra Takibine Etkisi 59

Tahliyeye İlişkin İcra Takibi 59

İhtiyatî Haciz ve İhtiyatî Tedbir Kararı .60

Davalara Etkisi .60

Finansal Kiralama Konusu Malların İadesinin Mümkün Olup Olmadığı 61

a) Kural 61

b) Mühletin İadeye Engel Olmayacağı .62 11

c) Mühletin Sözleşmenin Feshine ve İcra Takibine Engel Olmayacağı .62

Sözleşmelere Etkisi 63

a) Kural 63

b) Kira Taksitlerinin Ödenmemesi Sebebiyle Finansal Kiralama Sözleşmesinin Feshedilebileceği 64

c) Mühlet Öncesinde Borcunu Ödemeyen Borçlu Hesabının Banka Tarafından Mühlet İçinde Kat Edilebileceği 64

ç) Konkordato Talebinden Önce Sözleşmeden Doğan Edimlerini İfa Eden Borçlu Hesabının Banka Tarafından Mühlet İçinde Kat Edilemeyeceği 65

i) Borcun Bulunup Bulunmadığına İlişkin Araştırma 65

ii) Borçluya Etkisi 65

iii) Kefile Etkisi 66

Müstakbel Alacakların Devri 67

Takas 67

a) Kural 67

b) Mühletin İlânı Tarihinden Sonra Hesaba Giren Para Bakımından Takas Hakkının Kullanılamayacağı 67

c) Bankaya Teminat Olarak Verilen Çeklerin Vadelerinin Gelmesi Nedeniyle Tahsilat Yapılması 68

ç) Temlik Cirosu 68

d) Mühlete Rağmen Haksız Tahsilat Durumunda Borçluya İadesi 69

Borçlunun Bazı İşlemleri Yapabilmesi İçin Mahkemeden İzin Alması 69 12

Faiz İşlemesinin Durması .70

a) Etkinin Geçici Mühletten İtibaren Ortaya Çıkması 70

b) Konkordatonun Tasdik Edilmemesi Durumunda Geçmişe Etkili Faiz Hesaplaması .71

c) Üçüncü Kişi Rehninde Faiz İşlemesinin Durması .71

ç) Murabahanın Faiz Olarak Değerlendirilmemesi 71

Borçlunun Malvarlığının Muhafazası İçin Gerekli Görülen Tedbirler 72

a) Kural 72

b) Çekler Hakkında “Karşılıksızdır” Şerhi Düşülmemesi.72

c) Şirket İçin Gerekli Olan Hizmetlerin Kesilmemesine Yönelik Tedbir .73

ç) Teminat Mektuplarının Paraya Çevrilmesinin Önlenmesine İlişkin Tedbir? 73

d) Kanun Yolunun Kapalı Olması .74

i) Kural .74

ii) İstisnalar? .75

iii) Taşınmazın Satışına İzin Verilmesine İlişkin Talep Hakkında Karar .76

iv) Tedbire İlişkin Kararda Kanun Yolunun Açık Olarak Gösterilmesi 76

v) Geçici Komiser Heyeti Kararının Kaldırılmasına Yönelik Talep Hakkında Karar 77 13

6. MÜHLETİN KALDIRILMASINA İLİŞKİN BİR SEBEP OLARAK PROJENİN BAŞARIYA ULAŞMA ŞANSINI ENGELLEYEN DURUMLAR

Şirketin Gayrı Faal Olması . 79

Şirketin Faaliyet Konusu Dışına Çıkması 80

III. Öngörülen Kârın Gerçekleştirilememesi veya Kârlılığın Artırılamaması  80

Nakit Akışlarının Mevcut Borçlanmaları Karşılamaması 81

Komisere Bilgi Vermeden İşlem Yapılması . 82

Teklifin Soyut Vaatler Düzeyinde Kalması 82

VII. Ödenmesi Gereken Ücretlerin Ödenmemesi . 83

İşçi ve Komiser Ücretlerinin Ödenmemesi .83

Faaliyetin Yürütülmesi İçin Gereken Hizmet Giderlerinin Ödenmemesi .83

VIII. Borcun Ödenmesi İçin İzlenen Yöntemin Başarısız Olması  83

Genel Olarak .83

Borçların Diğer Şirketten Kaynak Aktarımı Yoluyla Ödenmesi 84

Borçların Ticarî Faaliyetin Devamı Yoluyla Ödenmesi 84

a) Satış İçin Gerekli İznin Verilmemesi 84

b) Hedeflenen Satış Rakamlarına Ulaşılamaması .85

Borçların Taşınmaz Satışı Yoluyla Ödenmesi 85

Borçların Alacakların Tahsili Yoluyla Ödeneceği 86 14

Sermaye Taahhüdü .86

Şirkete Yeni Ortak Getirilmesi .87

Komiserin Bilgisinin Yetersiz Olması? 87

7. MÜHLETİN KALDIRILMASI VE İFLÂS KARARI VERİLMESİ (İİK M. 292)

Kural . 89

Borçlunun İflâs Hakkında Beyanı Alınmadan İflâsa Karar Verilemeyeceği . 90

III. İflâsa Karar Verilmesi Bakımından Aleyhe Karar Verme Yasağının Uygulanmayacağı 91

Gerçek Kişi İçin İflâs Kararı Verilmesi. 93

İflâs Kararı İçin Şirketin Borca Batık Olmasının Gerekip Gerekmediği . 94

İflâs Kararı İçin Borca Batıklığın Aranmayacağı 94

İİK m. 292, I-b Hükmünün Anayasa’ya Aykırı Olmadığı 94

Borca Batık Şirketin Konkordato Talebinden Feragat Etmesi 96

Feragat .96

a) Kural .96

b) Tasdik Yargılamasının Tamamlanmasından Sonra da Yapılabilmesi .96

c) İstinaf Aşamasında Feragat Edilmesi 96

Borca Batıklık .97

a) Borca Batıklığın Tespiti İçin Yargılama Safhasındaki Gelişmelerin Dikkate Alınması 97 15

b) Borca Batıklık Oranı Konusunda Komiser Raporu ile Bilirkişi Raporu Arasındaki Çelişki 98

c) Grup Şirketlerin Kefaleti .98

8. KONKORDATOYA TÂBİ ALACAKLAR, ALACAK KAYDI, OY HAKKI VE NİSAP

Konkordatoya Tâbi Alacaklar . 101

Konkordato Talebinden Önce Doğan Alacaklar ile Mühlet İçinde Komiserin İzni Olmaksızın Doğan Alacaklar . 101

a) Kural 101

b) Kira Sözleşmesi Bakımından Ayırım 101

Üçüncü Kişi Rehniyle Teminat Altına Alınan Alacaklar 101

Konkordatoya Tâbi Olmayan Alacaklar . 102

İmtiyazlı Alacaklar 102

a) Genel Olarak 102

b) İşçi Alacakları 103

i) Kural 103

ii) İş Kazasından Doğan Maddî ve Manevî Tazminat Alacakları 103

6183 Sayılı Kanun Kapsamındaki Amme Alacakları 104

Rehinli Alacaklılar . 104

i) Kural 104

ii) Üçüncü Kişi Rehniyle Teminat Altına Alınan Alacakların Adî Alacak Olarak Değerlendirilmesi (Konkordatoya Tâbi Olması) 104

Mühlet İçinde Komiserin İzniyle Ortaya Çıkan Borçlar 105 16

III. Alacak Kaydı  105

Kural . 105

Alacağın Yabancı Ülke Parası Olması Durumunda 106

Rehin Veren Üçüncü Kişinin Alacağının Erteleyici Şarta Bağlı Kayıt Olarak Görülmesi 107

Bankaların Gayrınakdî Kredi Alacağının Geciktirici Şarta Bağlı Alacak Olarak Görülmesi . 108

Konkordatonun Feshini Talep Edebilmek İçin Alacak Kaydının Yapılmış Olmasının Zorunlu Olup Olmadığı 108

Alacak Kaydının İhtiyatî Hacze Etkisi 109

Oy Hakkı ve Nisap . 110

Kural . 110

Adi Ortaklık . 111

Alacağın Temlik Alınması . 111

Üçüncü Kişi Rehni . 113

İflâs İçi Konkordato 114

Konkordatoya Muvafakat Etmeyen Alacaklının Borçtan Birlikte Sorumlu Olanlara Karşı Hakları . 114

Kural . 114

Gayrınakdî Alacağın Kefilden İstenmesinin Mümkün Olması 115

Alacaklı ile Anlaşan Kefilin İİK m. 303 Kapsamında “Def’î” Hakkından Vazgeçmiş Kabul Edilmesi 115

Olumsuz Oy Kullanan Alacaklının Kefile Karşı Açtığı Davada Konkordatonun Bekletici Sorun Yapılamaması 116 17

9. KONKORDATONUN TASDİKİ ŞARTLARI

Kural . 117

Teklif Edilen Tutarın Borçlunun Kaynakları ile Orantılı Olması (Orantılılık) . 118

Konkordatonun Finansman Aracı Olarak Kullanılmasının Engellenmesi . 118

Tenzilatın Teklif Edilmemiş Olmasının Borçluyu Orantılılık Şartından Muaf Tutmayacağı 119

Kaynakların Saptanması Yönüyle Duran Varlıkların Satılması ile Şirket Faaliyeti Arasındaki İlişki . 119

Teklifin Orantılı Görülmediği Bazı Durumlar 120

a) Ödenecek Borç Miktarına İlişkin Teklifler Bakımından . 120

i) Asıl Borç Miktarı Bakımından Yüksek Oranda Tenzilat Teklif Edilmiş Olması 120

ii) Faize İlişkin Teklifler Bakımından 121

Faizin Teklif Edilmemiş Olması . 121

Faiz Oranının Düşük Tutulmuş Olması 122

b) Ödeme Süresine İlişkin Teklifler Bakımından 123

i) Tasdikten Sonra Ödemesiz Uzun Bir Dönem Öngörülmesi 123

ii) Ödemelerin Uzun Bir Süreye Yayılması 125

iii) Ödemelere İlişkin Vadelerin Uyumsuz Olması . 128

Ödemelerin Şekline İlişkin Teklifler Bakımından 128 18

i) Ödemelerin Az Orandan Başlayarak Gerçekleştirilmesi 128

ii) Kademeli Ödeme 128

ç) Diğer Durumlar 129

i) Konkordato Mühletinden Uzun Süre Yararlanılmış Olması 129

ii) Varlıkların Borç Miktarının Çok Üstünde Olması . 130

d) İflâs İçi Konkordatoda Orantılılık 130

III. Teklifin Alacaklılar Tarafından Kabulü  131

Teklif Edilen Tutarın Borçlunun İflâsı Hâlinde Alacaklıların Eline Geçebilecek Muhtemel Miktardan Fazla Olması 132

Borçlunun Dürüst Davranmaması . 132

Genel Olarak . 132

Borçlunun Konkordato Başvurusundan Kısa Süre Önce Çok Sayıda İleri Tarihli Çek Keşide Etmesi 133

Tekrar Sunulan Alacaklı Listesinde Bazı Alacaklıların Gösterilmemiş Olması . 133

Teminat 133

Kural . 133

Projede Kaynak Olarak Gösterilen Taşınır ve Taşınmazların Teminat Kabul Edilemeyeceği . 134

Teminatın Komiserin Raporundan Önce Sunulması . 134 19

10. TASDİK YARGILAMASI

Tasdik Talebi Hakkında Kesin Mühlet İçinde Karar Verilmesi 135

Kural . 135

Kesin Mühlet Süresinden Sonra Verilen Tasdik Kararının Geçerli Kabul Edildiği Durumlar 135

Borçlunun Bizzat Dinlenmeden İflâsına Karar Verilip Verilemeyeceği . 137

11. KONKORDATO HAKKINDA VERİLEN KARARLARA KARŞI KANUN YOLU

Kanun Yoluna Başvurma Hakkı Bulunan Kişiler 139

Kural . 139

SGK’nın Başvuru Hakkının Olmaması 139

İtiraz Eden Alacaklı Kavramından Anlaşılması Gereken Husus 140

a) Tasdik Duruşmasından Önce ve Tasdik Duruşmasında Talebin Reddini İçeren İtirazların Dile Getirilmiş Olması 140

b) Tasdik Talebine İlişkin Komiser Raporunun Sunulmadığı Aşamada Verilen Dilekçelerin Kanun Yolu Hakkının Varlığı İçin Yeterli Olmaması 141

c) Salt Projeye Ret Oyu Veren veya Oy Hakkı Bulunmayan Alacaklının Kanun Yoluna Başvuramaması. 141

ç) Farklı Görüşler . 141

İflâs İçi Konkordatoda İflâs İdaresinin Başvuru Hakkının Olmaması . 142 20

Kanun Yolu Süresi 142

Kural . 142

Adlî Tatilin Süreyi Etkilememesi . 142

İlân ile İlgili Karşılaşılabilen Durumlar . 143

a) Farklı Tarihlerde Yapıldığı Durumda Son İlân Tarihinin Esas Alınması . 143

b) İlânın Hiç Yapılmamış Olması 144

c) İlânın Yanında Gerekmemesine Rağmen Kararın Alacaklıya Tebliğ Edilmesinin Süreler Yönünden Etkisinin Olmaması 146

Mahkemece Hatalı Olarak Gösterilen Kanun Yolu Süresi İçinde Yapılan Başvurunun Kabul Edilmesi . 146

12. KONKORDATONUN TASDİKİ KARARI VE KARARIN KAPSAMI İLE KARARIN TAVZİHİ VE TAMAMLANMASI

Konkordatonun Tasdiki Kararı ve Kapsamı . 149

Kural . 149

Birden Fazla Kişinin Konkordatoya Başvurduğu Durumda Her Bir Kişi İçin Maddede Yer Alan Hususlara Ayrı Ayrı Karar Verilmesi . 149

Ödeme Takvimi Yapılmaksızın Karar Verilmesinin Hatalı Olması 150

Borcun Üçüncü Kişi Tarafından Da İfa Edilebileceği Hususuna İşaret Edilmesinin Gerekli Olması . 150

Tasdike İlişkin Kurulan Hükümde Finansal Kiralama Konusu Malların İadesinin Ertelenmesi . 151

Kural . 151 21

Erteleme Kararı Bulunmadıkça Konkordatonun Başarısı Gerekçe Gösterilerek Malların İadesinden Kaçınılamayacağı 152

Faaliyet Konusuyla İlgili Bulunmayan Malların İadesinin Ertelenemeyeceği 152

Erteleme Talebine Rağmen Mahkemece Karar Verilmemiş Olması 153

Tasdik Kararından Önce Mühlet İçinde Malların İadesinin Mümkün Olup Olmaması . 153

a) Mühletin İadeye Engel Olmayacağı 153

b) Mühletin Sözleşmenin Feshine ve İcra Takibine Engel Olmayacağı . 154

c) Malın İadesi İçin Açılan Ayrı Bir Davada Tedbir Yoluyla Malın İadesine Karar Verilebilmesi . 155

III. Tasdik Kararının Tavzihi ve Tamamlanması . 155

Kural . 155

Ödeme Takviminin Tavzih Yoluyla Değiştirilememesi . 156

Finansal Kiralama Konusu Malların İadesinin Ertelenmesi Talebi Hakkında Karar Verilmemesi Hâlinde Hükmün Tamamlanması Yoluna Başvurulabileceği 157

Konkordatonun Tasdik Edilmemesi ve Borçlunun İflâsı . 157

Kural . 157

İflâs Tasfiye Usûlünün Tespiti İçin Güncel Veriler Kapsamında Bilirkişi Raporu Alınması Gerekliliği . 158

Tasfiye Usûlünün Kararda Belirlenmemiş Olmasının İstinafta Kaldırma Sebebi Olmayabileceği . 158

İflâs Kararının Re’sen Tebliğ Edilmesi Zorunluluğu . 159 22

13. KONKORDATONUN TASDİKİ KARARININ SONUÇLARI

Tasdik Kararının Bağlayıcı Hâle Geldiği An 161

Kural . 161

İstinaf Mahkemesinin Önceki Verdiği Tasdik Kararına Bozma Sonrası Direnmesi Hâlinde Bağlayıcılık 161

Mühletin Etkilerinin Kalkması. 162

III. İtirazın İptali Davasının Konusuz Kalması  162

Kefillere Etkisinin Olmaması . 163

Tasdik Kararından Sonraki Malî Durumun Tasdik Kararına Etkisi . 163

Tasdik Kararının Sicilden Silinmesi . 164

VII. Çekişmeli Alacaklar İçin Açılan Dava (İİK m. 308/b) . 165

Genel Olarak 165

Görevli ve Yetkili Mahkeme . 166

Bir Aylık Sürenin Maddî Hukuka İlişkin Olmaması . 167

Tasdik Kararının Varlığının Dava Şartı Olarak Değerlendirilmesi ve Tasdik Kararının Ortadan Kaktığı Durumlar 168

a) Tasdik Kararının Dava Şartı Niteliği . 168

b) Tasdik Kararının Ortadan Kalktığı Durumlar . 169

i) Borçlunun İflâsına Karar Verilmemesi 169

ii) Borçlunun İflâsına Karar Verilmesi 171

Dava Şartı Arabuluculuğa Tâbi Olmaması . 171 23

İhtiyatî Tedbir 172

Davayı Kabul (HMK m. 308) . 172

14. KONKORDATONUN KISMEN FESHİ

Kural . 175

Davacı Olabilecek Alacaklılar 175

Alacağın Kaydettirilmiş Olmasının Zorunlu Olup Olmadığı. 175

Konkordatoya Tâbi Olmayan Alacaklının Fesih İsteyemeyeceği 176

III. Feshin İstenilebileceği An  177

Ödemelerin Zamanında Yapılmamasının Fesih İçin Yeterli Olması 178

Davada İspat Yükü ve Deliller . 179

Fesih Davasında İtibar Edilmeyen Savunma Sebepleri . 180

Ödemeye İlişkin İhtarın Gerekmemesi 180

Aşırı İfa Güçlüğü 181

Çeklerin “Teslim” Edilmesi 182

Yetkili Hâmilin Bilinmediği Savunması 182

VII. Alacaklı Temerrüdü  183

VIII. Fesih Davasında Diğer Usûli Konular . 183

Görevli Mahkeme 183

Davanın Konusuz Kalması 184

Fesih Kararı Verildikten Sonra Tekrar Feshin Mümkün Olmaması . 185 24

Davaların Birleştirilmesi ve Bekletici Sorun 186

İhtiyatî Haciz Talebi Hakkında Karar Verilebileceği . 186

Fesih Davasında Verilen Karara Karşı Kanun Yolu . 186