ANONİM ORTAKLIK YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU
Ersin ÇAMOĞLU
- Konunun Ve Kavramların Sunumu
- Konunun Sunumu
- Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğunun Anlamı
- Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğuna Hakim Olan Prensipler
- Kusurlu Sorumluluk Prensibi
-Teselsül Prensibi
- Ferdi Sorumluluk Prensibi
- Yönetim Kurulu Üyelerinin İşlemlerinin Ortaklığa İzafesi Prensibi
- Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğunu Gerektiren Haller
- Yönetim Kurulu Üyelerinin Genel Sorumluluk Halleri
- Özel Sorumluluk Halleri
- Sorumluluk Davasının Tarafları, Müeyyide, Usul
Yönetim Kurulu Üyelerine Karşı Sorumluluk Davasının Tarafları Ve Şartları
- Anonim Ortaklığın Dava Hakkı
- Ortakların Ve Ortaklık Alacaklılarının Dava Hakkı
Sorumluluğun Müeyyidesi
- Müeyyide
Sorumluluk Davasının Usuli Hükümleri
- Yetkili Ve Görevli Mahkeme, Yargılama Usulü
- Özel Durumlarda Sorumluluk
- İlk Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu
- Müdür Tayini Halinde Sorumluluk
- Yönetim Ve Temsil Yetkisinden Doğan Sorumluluk Problemleri
- Tüzel Kişilerin Yönetim Kurulundaki Temsilcilerinin Ve Gönderen Tüzel Kişinin Sorumluluğu
- Sorumluluğun Sona Ermesi
- Yönetim Kurulu Üyelerinin İbrası
- Zamanaşımı
- Yönetim Kurulu Üyelerinin Ortaklığın Kamu Borçlarından Dolayı Sorumluluğu
- Yönetim Kurulu Üyelerinin Aatuk Ve Vuk'a Göre Sorumluluğu
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BASIYA ÖNSÖZ VII
İKİNCİ BASIYA ÖNSÖZ IX
ÜÇÜNCÜ BASIYA ÖNSÖZ XI
İÇİNDEKİLER XIII
BİBLİYOGRAFYA XXIII
KISALTMALAR XXXVII
GİRİŞ
KONUNUN VE KAVRAMLARIN SUNUMU
§ 1. KONUNUN SUNUMU 1
I. Yönetim Kurulunun Anonim Ortaklıktaki Kanumu ve
Konunun Önemi 1
II. Kanunumuzun Konuyu Düzenleme Sistemi 6
III. Konunun Ele Alınış Şekli 7
§ 2. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞUNUN
ANLAMI 9
I. Hukukî Sorumluluk Kavramı 9
a. Sınırsız Malvarlığı Sorumluluğu (10) b. Sınırlı Malvarlığı Sorumluluğu ba. Konu ile Sınırlı Sorumluluk (10) bb. Miktarla Sınırlı (Sınırlı Şahsî) Sorumluluk (11)
II. Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğunun Anlamı 11
BİRİNCİ BÖLÜM
YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞUNA
HÂKİM OLAN PRENSİPLER
§ 3. KUSURLU SORUMLULUK PRENSİBİ 13
I. Genel Olarak 13
II. İsbat Yükü 18
III. Kusursuzluğun İsbatı 19
§ 4. TESELSÜL PRENSİBİ 21
I. Borçlular Arasında Teselsül 21
1. Yönetim Kurulu Üyeleri Arasında 21
a. Kusursuzluğun İsbatı (22) b. Yönetim Kurulu Üyelerinin Ferden Sorumlu Olduğu Haller (23)
2. Yönetim Kurulu Üyeleri ile Anonim Ortaklık Arasında
Teselsül 24
II. Alacaklılar Arasında Teselsül 26
§ 5. FERDÎ SORUMLULUK PRENSİBİ 31
§ 6. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN İŞLEMLERİNİN
ORTAKLIĞA İZAFESİ PRENSİBİ 33
I. Yönetim Kurulunun ve Yönetim Kurulu Üyelerinin Organ Sıfatı 33
1. Genel OlarakOrgan Kavramı 33
2. Yönetim Kurulunun ve Yönetim Kurulu Üyelerinin Organ Sıfatı 35
II. Yönetim Kurulu Üyelerinin Organ Görevlisi Üye Sıfatının
Sorumluluk Yönünden Sonuçları 39
1. Genel Olarak 39
2. Yönetim Kurulu Üyelerinin Organ Görevlisi Sıfatının
Sorumluluk Yönünden Sonuçları 40
a. Anonim Ortaklığın Yönetim Kurulu Üyelerinin İşlemleri Sebebiyle Akdî Sorumluluğu (40)
b. Yönetim Kurulu Üyelerinin Haksız Fiillerinden Anonim Ortaklığın Sorumluluğu (41) c. Yönetim Kurulu Üyelerinin Haksız Fiillerinden Şahsî Sorumlulukları (43)
2. ‘Dağıtılan ve Ödenen Kâr Paylarının Hakikî Olmaması’
(TK. 336 N. 2) 47
3. “Kanunen Tutulması Gereken Defterlerin Mevcut Olmaması
veya İntizamsız Surette Tutulması” (TK. 336 N. 3) 48
a. Tutulması Gerekli Defterler (48)
b. Defterlerin Mevcut Olmaması veya İntizamsız Tutul- ması (49) c. TK. 336 N. 3’ün 67. madde ile ilgisi (49)
4. ‘Umumî Heyetten Çıkan Kararların SebebsizOlarak Yerine
Getirilmemesi’ (TK. 336 N.4) 52
a. Genel Kurul - Yönetim Kurulu İlişkisi (52)
b. Genel Kurul Kararlarının İcrasından Doğan Sorumlu- luk (54) ba. Sıhhatli Genel Kurul Kararlarının İcrasından Doğan Sorumluluk (54) bb. Genel Kurulun Sakat Kararlarının İcrasından Doğan Sorumluluk (58)
III. Genel Hüküm (TK. 336 N. 5) 65
1. Yönetim Kurulu Üyelerinin Başlıca Görevleri (Yükümleri) 65
a. Yönetim Görevleri (65) b. Temsil Görevi (65) c. Ortaklık Defterlerinin Tutulması (66) d. Genel Kurul Toplantıları ile İlgili Görevleri (66) e. Genel Kurul Kararlarının Uygulanması (66) f. Anonim Ortaklığın Hesapları ile İlgili Görevleri ve Yıllık Raporun Düzenlenmesi (66) g. Malvarlığının Azalması Halindeki Görevleri (66) h. Sermayenin Azaltılması veya Artırılmasındaki Görevleri (67) i. Anonim Ortaklığın Sona Ermesi ve Tasfiyesindeki Görevleri (67) j. Tescil ve İlân Görevi (67) k. Tahvillerle İlgili Görevleri (67) l. Özen Borcu (67) 1a. Özen Borcunun Niteliği (67) 1b. Özen Derecesi (71) 1c. Özen Borcunun Karma Nitelik Taşımasının Anlamı (73) m. Sadakat Borcu (76)
2. Yönetim Kurulunun Görevlerini İfa Şekli 76
a. Genel Olarak (76) b. Yönetim Kurulunun Toplantıları ve Kararları Sebebiyle Doğan Sorumluluk Problemleri (77) c. Yönetim Kurulunun Oluşmamış Kararlarının İcrasından Doğan Sorumluluk (80) d. Yönetim Kurulunun Sakat Kararlarına Karşı Ortakların İmkânları (81) da. Genel Kurulun Yönetim Kurulu Kararları Üzerinde Tasarruf İmkânı (81) db. Yönetim Kurulu Kararları Aleyhine İptâl Dâvası Açılması İmkânı (82)
IV. Yönetim Kurulu Üyelerinin Seleeflerinin İşlemlerini İnceleme
Yükümünden Doğan Sorumluluk 107
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SORUMLULUK DÂVASININ TARAFLARI, MÜEYYİDE, USUL
Birinci Kısım
YÖNETİM KURULU ÜYELERİNE KARŞI SORUMLULUK
DÂVASININ TARAFLARI VE ŞARTLARI
§ 9. ANONİM ORTAKLIĞIN DÂVA HAKKI 109
I. Genel Olarak 109
II. Ortaklığın Dâva Hakkının Hukukî Kaynağı 110
1. Genel Olarak 110
2. Ortaklığa Karşı Sorumluluğun Kaynağı 111
a. Akdî Sorumluluk (111) b. Haksız Fiil Sorumluluğu (112) c. Akdî Sorumlulukla Haksız Fiil Sorumluluğunun Yarışması (113)
3. Anonim Ortaklıkla Yönetim Kurulu Üyeleri Arasındaki Akdin
Mahiyeti 114
III. Dâva Hakkının Kullanılması 117
1. Dâva Açılmasına Karar Vermeye Yetkili Organ 117
2. Azınlığın Korunması 119
a. Genel Olarak (119) b. Azınlığın Teminat Verme Yükü- mü (120)
3. Dâvada Anonim Ortaklığın Temsili 122
§ 10. ORTAKLARIN VE ORTAKLIK ALACAKLILARININ DÂVA
HAKKI 123
I. Genel Olarak 123
II. Ortakların ve Alacaklıların Dolayısıyla Zarar Gören Şahıs
Sıfatiyle Dâva Hakları 126
1. Dolayısiyle Zarar Gören Şahıs Kavramı 126
2. Ortakların ve Alacaklıların Dolayısıyla Zarar Gören Şahıs
Sıfatıya Dâva Hakları 128
a. Ortakların ve Alacaklıların Dolayısıyla Zararları (128) b. Kanunî Dayanağı (132) c. Şartları (134) ca. Dâvanın Konusu (134) cb. Sıfat (137) cc. Ortakların ve Ortaklık Alacaklılarının Dâvaları Arasındaki Farklılıklar (138)
3. Dolayısıyla Görülen Zararlar Sebebiyle Açılan Dâvanın
Mahiyeti 140
4. Ortaklığın İflâsı Halinde Dâva Haklarının Durumu 141
5. Ortakların ve Alacaklıların Dâvasının Hukukî Kaynağı
(Dayanağı) 143
6. Dolayısıyla Zararlara Dayanan Dâva Hakkının Pratik Önemi
Hakkında Düşünceler 145
III. Doğrudan Doğruya Görülen Zararlarda Ortakların ve
Alacaklıların Dâva Hakkı 147
1. Kavram 147
2. Dâvanın Özellikleri 151
3. Dâvanın Hukukî Dayanağı 151
IV. Ortaklığın, Ortakların ve Alacaklıların Dâva Hakları Arasındaki
İlişki 153
1. Dolayısıyla Zararlara İlişkin Dâvalarda 153
a. Genel Kurul Kararlarının Ortakların ve Alacaklıların Dâva Haklarına Etkisi (153) b. Kesin Hüküm Açısından (156)
2. Doğrudan Doğruya Zararlara Dayanan Dâvalarda 159
İkinci Kısım
SORUMLULUĞUN MÜEYYİDESİ
§ 11. MÜEYYİDE 161
I. Tazminat 161
II. Diğer Müeyyideler 163
Üçüncü Kısım
SORUMLULUK DÂVASININ USULÎ HÜKÜMLERİ
§ 12. YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME, YARGILAMA USULÜ 166
I. Yetki 166
1. Yer İtibariyle Yetki 166
2. Görevli Mahkeme 169
II. Yargılama Usulü 170
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ÖZEL DURUMLARDA SORUMLULUK
§ 13. İLK YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞU 171
I. Genel Olarak 171
II. Sorumluluğun Şartları 172
1. Kusur 172
2. Tazminatın Birinci Derecede Sorumlulardan Tahsil
Edilememiş Olması (İkinci Derecede Sorumluluk) 173
3. Zarar ve İlliyet Bağı 174
III. Sorumluluğun Mahiyeti 174
IV. Sorumluluğun Hukukî Kaynağı ve İsbat Yükü 177
1. Sorumluluğun Hukukî Kaynağı 177
2. İsbat Yükü 177
V. Sorumluluk Dâvasının Şartları ve Tarafları 179
VI. Rücu Hakkı 179
VII. İlk Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğunu Düzenleyen
Hükümlerin Değerlendirilmesi 180
§ 14. MÜDÜR TÂYİNİ HALİNDE SORUMLULUK 183
I. Kavram 183
II. Müdür Tâyini Halinde Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu 184
III. Müdürlerin Sorumluluğu 186
§ 15. YÖNETİM VE TEMSİL YETKİSİNDEN DOĞAN
SORUMLULUK PROBLEMLERİ 191
I. Yönetim Hakkının Taksimi veya Murahhaslara Bırakılması 192
1. Taksim 192
a. Kavram (192) b. Taksim Halinde Sorumluluk (192)
2. Murahhasa Bırakma (Delegasyon, Terhis) 193
a. Kavram(193) b. Hukukî Mahiyeti (194) c. Murahhasa Tayini Halinde Sorumluluk (196)
II. Temsil Yetkisinin Bölünmesinden veya Aşılmasından Doğan
Sorumluluk Sorunları 199
1. Temsil Hakkı ve Görevi 199
2. Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması Halinde Sorumluluk 200
a. Geçerli Olmayan Sınırlamalar (194) b. Geçerli Sınırlamalar (202) ba. Birlikte Temsil (203) bb. Yer İtibariyle Sınırlama (204)
3. Temsil Yetkisinin Aşılmasının Doğurduğu Sorumluluk
Sorunları 205
a. Temsil Yetkisinin Sınırı (205) b. Konu Dışı İşlemler (207)
§ 16. TÜZEL KİŞİLERİN YÖNETİM KURULUNDAKİ
TEMSİLCİLERİNİN VE GÖNDEREN TÜZEL
KİŞİNİN SORUMLULUĞU 209
I. Pay Sahibi Tüzel Kişilerin Yönetim Kurulunda Temsilinden Doğan
Sorumluluk 209
1. Pay Sahibi Tüzel Kişinin Yönetim Kurulunda Temsilinin
Şartları 209
2. Sorumluluk 210
a. Ortak Tüzel Kişinin Temsilcisinin Fiillerinden Dolayı Sorumluluğu (210) aa. Genel Olarak (210) ab. Ortak Tüzel Kişinin Sorumlu Tutulması İçin Çeşitli İmkânlar (211) ac. Temsilcinin Sorumluluğu (215)
II. Kamu Tüzel Kişilerinin Yönetim Kurulunda Temsilinden Doğan
Sorumluluk 216
1. Kamu Tüzel Kişilerinin Anonim Ortaklık Yönetim
Kurulundaki Temsili 216
2. Sorumluluk 216
a. Kamu Tüzel Kişisinin Temsilcisinin Fiil ve İşlemlerinden Sorumluluğu (216) b. Kamu Tüzel Temsilcisinin Sorumluluğu (218)
III. TMS’nin Fon Bankalarının Yönetim Kurullarına ya da Fon
Bankalarının veya Banka Hakim Ortaklığının Hakim Olduğu
Şirketlerin Yönetim Kurullarına Üye Ataması 219
1. TMSF Fon Bankalarının Yönetim Kurullarına Üye Ataması 219
2. Fon Bankalarının veya Hakim Ortaklarının Hakim Olduğu
Şirketlerin Yönetim Kurullarına Üye Ataması ve Bu Üyelerin
Sorumluluğu 220
a. Atama Koşulları (220) b. Fon Tarafından Atanan Üyelerin Sorumluluğu (221)
BEŞİNCİ BÖLÜM
SORUMLULUĞUN SONA ERMESİ
§ 17. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN İBRASI 223
I. Genel Olarak 223
II. İbranın Hukukî Niteliği 224
1. İsviçre Hukukunda 224
2. Alman Hukukunda 224
3. Türk Hukukunda 225
III. İbra Kararları - İbra Varsayımı 226
1. İbra Kararları 226
2. İbra Varsayımı 227
IV. İbranın Kapsamı 228
V. İbra Kararları 231
1. Yetkili Organ ve İbra Kararlarının Usulî Şartları 231
2. İbra Kararlarında Oy Hakkı 232
a. Genel Olarak (232) b. Yönetim Kurulundaki Temsilcilerinin İbrasında Ortak Tüzel Kişilerin Özellikle Holdinglerin Oy Gücünün Durumu (234)
3. İbra Kararlarında Azınlığın Korunması 237
a. Azınlığın Bilanço Müzakerelerinin Tehirini İstemek Hakkı (237) b. Azınlığın Yönetim Kurulunun İbrasına Mâni Olma Hakkı (238) c. Azınlığın Yönetim Kurulu Aleyhine Dâva Açılmasına Talep Hakkı (242)
4. İbra Kararlarının Sakatlığı 242
5. İbra Kararlarının Geri Alınması 243
VI. İbra Talebi ve İbra Davası 244
1. İbra Davasının Hukukî Niteliği 244
2. İbra Davasında Dava Menfaati 246
VII.İbranın Sorumluluk Davalarına Etkisi 247
1. İbra Kararının Ortaklığın Dava Hakkına Etkisi 247
a. İsviçre Hukukunda (247) b. Alman Hukukunda (248) c. Türk Hukukunda (248)
2. İbranın Ortakların ve Alacaklıların Dâva Haklarına Etkisi 250
a. Dolayısıyla Zararlar Sebebiyle Açılacak Davalarda (250) aa. Ortakların Dava Hakları Açısından (250) ab. Alacaklıların Hakkı Yönünden (254) b. Doğrudan Doğruya Zararlar Nedeniyle Açılacak Davalarda (255)
§ 18. ZAMANAŞIMI 257
I. Genel Olarak 257
II. Zamanaşımı Süreleri 257
1. TK. 309. Maddenin Uygulama Alanı İçinde Zamanaşımı
Süreleri 257
a. TK. 309. Maddenin Uygulama Alanı (257) b. TK. 309. Maddede Öngörülen Zamanaşımı Süreleri (258) ba. İki Yıllık Süre (258) bb. Beş Yıllık Süre (263) bc. Ceza Zamanaşımı (264)
2. TK. 309. Maddenin Uygulama Alanı Haricinde Zamanaşımı
Süreleri 266
a. Özel Zamanaşımı Konulmuş Olan Hal - Rekabet Yasağının İhlali (TK. 335) (266) b. Özel Zamanaşımı Süresi Konmamış Olan Haller (266)
III. Zamanaşımının Kesilmesi 267
IV. Zamanaşımı Definde İsbat Yükü 268
V. Zamanaşımını Düzenleyen Hükümlerin Değerlendirilmesi 268
ALTINCI BÖLÜM
YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN ORTAKLIĞIN
KAMU BORÇLARINDAN DOLAYI SORUMLULUĞU
§ 19. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN AATUK ve VUK’A GÖRE
SORUMLULUĞU 271
I. Genel Olarak 271
II. Konuyu Düzenleyen Hükümlerin Evrimi 272
1. Vergi Usul Kanunu’nun Düzenlemesi 272
2. Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Yasası 272
III. VUK. m. 10 ile AATUK. mük. m. 35’in Uygulama Alanı 273
