Dr. Öğr. Üyesi Işık ÖZER
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ V
İÇİNDEKİLER VII
KISALTMALAR XIII
GİRİŞ .1
Konunun Takdimi 1
Konunun Sınırlandırılması ve İnceleme Planı 6
BİRİNCİ BÖLÜM
KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK KAVRAMI VE
ŞİRKETİN EKONOMİK AMAÇLARI İLE İLİŞKİSİ
1. SOSYAL SORUMLULUK KAVRAMI VE KAVRAMA GENEL BİR BAKIŞ11
SOSYAL SORUMLULUK KAVRAMI VE BENZER KAVRAMLARLA
KARŞILAŞTIRILMASI. 11
Kavramın Gelişim Süreci. 11
1960 ve 1970’li Yıllar 12
1979 Yılı: Sosyal Sorumluluk Piramidi 15
1980 ve 1990’lı Yıllar 19
2000’li Yıllar . 24
Benzer Kavramlarla Karşılaştırılması 26
Kurumsal Yönetim (Corporate Governance) 26
Uyum (Compliance) Yükümü . 30
Sürdürülebilirlik (Sustainability) 33
Sosyal Sorumlu Yatırım (Socially Responsible Investment) 37
SOSYAL SORUMLULUĞUN ORTAYA ÇIKMASINDA ETKİLİ OLAN
SEBEPLER. 40
III. SOSYAL SORUMLULUĞA UYULMASININ ÖNEMİ VE ŞİRKET
ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 42
SOSYAL SORUMLULUK ANLAYIŞININ YERLEŞMESİ İÇİN İLERİ
SÜRÜLEN ÖNERİLER 46
Şirketin Amacı ve Pay Sahipleri ile İlgili Öneriler 46
Yönetim Kurulu ile İlgili Öneriler 49
VIII İçindekiler
2. SOSYAL SORUMLULUK İLE EKONOMİK AMAÇ ARASINDAKİ İLİŞKİ.53
ŞİRKET AMAÇLARININ KAPSAMININ BELİRLENMESİNE YÖNELİK
TEORİLER53
Pay Sahipleri (Sözleşme) Teorisi54
Menfaat Sahipleri (Kurum) Teorisi58
Değerlendirmemiz.61
SOSYAL SORUMLULUĞUN ŞİRKETİN EKONOMİK DEĞERİ
ÜZERİNDEKİ ETKİSİ.63
İKİNCİ BÖLÜM
YABANCI HUKUKTA KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK
3. ABD, AVRUPA BİRLİĞİ VE ALMAN HUKUKUNDA SOSYAL
SORUMLULUK67
ABD HUKUKUNDA67
İlk Gelişmeler 70
1960 ve 1970’li Yıllar .73
1980 ve 1990’lı Yıllar .75
2000’li Yıllar.78
AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNDA.85
İlk Gelişmeler 85
Kurumsal Sosyal Sorumluluk Hakkında 2001 Tarihli Yeşil Kitap88
2002 – 2011 Yılları Arasındaki Gelişmeler.90
2011 – 2014 Yenilenmiş AB Stratejisi96
2014 Tarihli Finansal Olmayan Bilgilerin Kamuya Açıklanması
Direktifi .99
2015 – 2019 Yılları Arasındaki Gelişmeler.103
2020 – 2021 Yılları Arasındaki Gelişmeler.107
2022 Tarihli Direktif Tasarısı111
III. ALMAN HUKUKUNDA 114
İlk Gelişmeler 115
Paylı Şirketler Kanunu ve Alman Kurumsal Yönetim Kodu117
2014 – 2020 Yılları Arasındaki Gelişmeler.122
Şirketlerin Due Diligence Yükümlülüğü Hakkında 2021 Tarihli
Kanun 126
İçindekiler IX
4. ULUSLARARASI ORGANİZASYONLARIN DÜZENLEMELERİNDE SOSYAL
SORUMLULUK . 129
EKONOMİK İŞ BİRLİĞİ VE KALKINMA ÖRGÜTÜ DÜZENLEMELERİ 130
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DÜZENLEMELERİ . 133
III. ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ DÜZENLEMELERİ . 137
5. SOSYAL SORUMLULUĞUN YASAL OLARAK DÜZENLENDİĞİ DİĞER
ÜLKELER 141
HUKUKEN BAĞLAYICI KURALLARA GEÇİŞ 141
SOSYAL SORUMLULUĞUN YASAL OLARAK DÜZENLENMESİ
YÖNTEMLERİ . 143
Sosyal Sorumluluğa Uymanın Zorunlu Hale Getirilmesi
(Mandatory CSR) 143
Kurumsal Hayırseverliğin Zorunlu Kılınması (Mandatory
Corporate Philanthropy). 148
Zorunlu Bir Yönetim Yapısının Öngörülmesi (Mandatory
Governance Structure) . 151
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK
6. SOSYAL SORUMLULUĞA İLİŞKİN HUKUKİ ÇERÇEVE . 155
GENEL ÇERÇEVE 155
TÜRK TİCARET KANUNUNDAKİ DÜZENLEMELER. 157
Menfaat Sahiplerinin Haklarının Korunması ile İlgili
Düzenlemeler . 157
Sürdürülebilirlik ile İlgili Düzenlemeler. 161
III. SERMAYE PİYASASI KANUNUNDAKİ DÜZENLEMELER VE İKİNCİL
MEVZUAT 163
Sermaye Piyasası Kanunundaki Düzenlemeler. 163
II-17.1 Sayılı Kurumsal Yönetim Tebliği Düzenlemeleri 167
Kurumsal Yönetim İlkeleri 168
Menfaat Sahiplerinin Haklarının Korunması. 169
Etik Kurallar ve Sosyal Sorumluluk 172
Sürdürülebilirlik ile İlgili Düzenlemeler 173
Hazırlık Çalışmaları 174
Şirketler İçin Sürdürülebilirlik İlkeleri Uyum Çerçevesi . 175
X İçindekiler
Yeşil Borçlanma Araçları ve Kira Sertifikaları ile İlgili Rehber177
7. SOSYAL SORUMLULUĞA İLİŞKİN ÖZEL HÜKÜMLER181
İŞÇİLER LEHİNE VEYA YARDIM AMAÇLI YEDEK AKÇE AYRILABİLMESİ 181
Hukuki Dayanakları .182
Esas Sözleşmede Öngörülmesi .182
Genel Kurul Tarafından Karar Alınması 185
Mali Kaynakları185
BAĞIŞLAMA YAPILABİLMESİ.186
Bağışlama Kavramı 187
Bağışlama Ehliyeti .188
Bağışlamanın İşletme Konusu ile Sınırlı Olup Olmadığı
Sorunu 188
Bağışlamanın İşletme Konusuna Girmemesinin Hukuki
Sonuçları.195
Bağışlama Şartları198
Türk Ticaret Kanunundaki Düzenlemeler .198
Sermaye Piyasası Kanunundaki Düzenlemeler ve İkincil
Mevzuat202
Bağışlama Engelleri .204
8. SOSYAL SORUMLULUĞUN PAY SAHİPLERİNİN KÂR PAYINA ETKİSİ205
SORUNUN ORTAYA KONMASI .205
KÂR PAYI HAKKININ HUKUKİ NİTELİĞİ .205
III. KÂR PAYININ KORUNMASINA YÖNELİK DÜZENLEMELER 207
Türk Ticaret Kanunundaki Düzenlemeler208
Mevzuat 210
Kârın Sosyal Sorumluluk Faaliyetleri İçin Kullanılması .214
9. SOSYAL SORUMLULUĞA UYGUN DAVRANILMASININ SAĞLANMASI.216
SORUNUN ORTAYA KONMASI .216
YARARLANILABİLECEK HÜKÜMLER 217
Sözleşme Hukuku ve Davranış Kodları (Codes of Conduct) .217
Davranış Kodu Kavramı 217
Davranış Kodlarına Bağlayıcılık Kazandırılması.219
Şirketler Hukuku ve Yöneticilerin Yükümlülükleri.224
İçindekiler XI
Özen Yükümü ve İş Adamı Kararı (Business Judgement Rule) 226
Bağlılık Yükümü . 231
Uyum (Compliance) Yükümü . 236
Hukuki Dayanakları . 237
Kapsamı. 239
Yerine Getirilmesi . 240
III. DÜZENLEME ÖNERİMİZ. 243
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUĞA İLİŞKİN
KAMUNUN AYDINLATILMASI
10. YABANCI HUKUKTA . 249
FİNANSAL OLMAYAN BİLGİLERİN KAMUYA AÇIKLANMASI . 249
Finansal Olmayan Raporlama Kavramı ve Önemi 249
Finansal Olmayan Raporlamanın Gelişim Süreci 253
Finansal Olmayan Raporlamaya İlişkin Hukuki Çerçeve . 256
KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK ETİKETLERİ 262
Sosyal Sorumluluk Etiketi Kavramı ve Önemi. 262
Sosyal Sorumluluk Etiketlerinin İçerik Bakımından Türleri. 264
Sosyal Etiketler (Social Labels). 265
Adil Ticaret Etiketleri (Fair Trade Labels). 266
Çevre Etiketleri (Environmental Labels/Eco-Labels) 268
Sosyal Sorumluluk Etiketlerine İlişkin Hukuki Çerçeve. 270
Etiket Kullanılmasının Zorunlu Olmaması 270
Etiket Kullanılması İçin Lisans Verilmesi ve Denetim. 273
11. TÜRK HUKUKUNDA 275
Finansal Olmayan Bilgilerin Kamuya Açıklanması . 275
Finansal Olmayan Raporlama Kavramı ve Önemi 275
Finansal Olmayan Raporlamanın Gelişim Süreci 276
Finansal Olmayan Raporlamaya İlişkin Hukuki Çerçeve . 278
Yıllık Faaliyet Raporu . 279
Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum Raporu 281
XII İçindekiler
Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum Derecelendirmesi
Raporu284
KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK ETİKETLERİ .285
Sosyal Sorumluluk Etiketi Kavramı ve Önemi285
Sosyal Sorumluluk Etiketlerinin İçerik Bakımından Türleri ve
Hukuki Çerçeve .286
Sosyal Etiketler .286
Adil Ticaret Etiketleri 287
Çevre Etiketleri .288
SONUÇ.293
YARARLANILAN KAYNAKLAR 301
