Anonim Şirketlerde Oy Hakkının Azami Oy Şartı Höchststımmklausel ile Sınırlanması
Sevgi BOZKURT YAŞAR
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ . 5
İÇİNDEKİLER. 9
KISALTMA LİSTESİ 17
GİRİŞ19
KONUNUN TAKDİMİ VE SINIRLANDIRILMASI 19
TERMİNOLOJİ .20
III. İNCELEME PLANI.22
BİRİNCİ BÖLÜM
OY HAKKINA VE AZAMİ OY ŞARTINA İLİŞKİN TEMEL ESASLAR
OY HAKKI23
Oy Hakkının Tanımı. 23
Oy Hakkının Hukuki Niteliği 25
Oy Hakkının Özellikleri 26
Asgari Oy Hakkının Vazgeçilemez Hak Niteliği. 26
Oy Hakkının Müktesep Hak Niteliği. 29
Oy Hakkının Paya Bağlı Olması 36
Oy Hakkının Kural Olarak Payların İtibari Değeri ile Orantılı Kullanılması ve
Oransallık İlkesi . 38
Oy Hakkının Genel Kurulda Kullanılması . 41
Oy Hakkının Doğumu 43
Oy Hakkı Sahipleri. 46
Pay Sahibinin Oy Hakkı 47
Senede Bağlanmamış Paylarda Pay Sahibinin Oy Hakkı. 47
(1) Senede Bağlanmamış Payların Aslen İktisabı ve Oy Hakkı 47
Genel Esaslar. 47
Senede Bağlanmamış Payların Aslen İktisabında Oy Hakkı. 49
(2) Senede Bağlanmamış Payların Devren İktisabında Oy Hakkı 51
10 İçindekiler
Senede Bağlanmış Paylarda (Pay Senetleri) Pay Sahibinin Oy Hakkı . 54
(1) Pay Senetlerinin Aslen İktisabında Oy Hakkı 54
Hamiline Yazılı Pay Senedinin Aslen İktisabında Oy Hakkı 54
Nama Yazılı Pay Senetlerinin Aslen İktisabında Oy Hakkı . 58
(2) Pay Senetlerinin Devren İktisabında Oy Hakkı . 59
Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Devren İktisabında Oy Hakkı 59
Nama Yazılı Pay Senetlerinin Devren İktisabında Oy Hakkı. 62
Kayden İzlenen Paylarda Pay Sahibinin Oy Hakkı. 64
İlmühaberlerde Pay Sahibinin Oy Hakkı. 67
İntifa Hakkı Sahibinin Oy Hakkı . 69
Rehin Hakkı Sahibinin Oy Hakkı. 72
Bağlı Nama Yazılı Paylarda Oy Hakkı . 73
Oy Hakkının Kullanılması 78
Oy Hakkının Oy Hakkı Sahibince Kullanılması 78
Oy Hakkının Temsilci Aracılığı ile Kullanılması. 84
Pay Sahibinin Oy Gücü 87
Oy Gücü Kavramı. 87
Oy Gücünün Belirlenmesinde Kural Olarak Sermayeye Katılma Oranında
Hak Sahibi Olma/Oransallık İlkesinin Geçerli Olması. 88
AZAMİ OY ŞARTI.89
Genel Olarak. 89
Azami Oy Şartının Hukuki Niteliği . 93
Seçilmiş Bazı Hukuk Sistemlerinde Azami Oy Şartı . 95
İsviçre Hukukunda. 95
Alman Hukukunda. 98
Avusturya Hukukunda. 104
Amerika Birleşik Devletleri Hukukunda. 107
İngiliz Hukukunda 109
Fransız Hukukunda 110
Azami Oy Şartı Düzenlemelerinin Amacı ve İşlevleri. 112
Oy Gücü Dağılımının Sağlanması. 112
Azınlığın Korunması. 113
Pay Sahibi Yapısının Etkilenmesi ve Yeni Yatırımcı Gelmesinin Sağlanması 113
İçindekiler 11
Ekonomik Bağımsızlığın Korunması ve Yabancılaşmanın Önlenmesi 115
Nama Yazılı Payların Devrinin Sınırlandırılması (Bağlam) Düzenlemelerini
Tamamlayıcı Etki Göstermesi 118
Azami Oy Şartının Pay Sahipliği Haklarına Etkileri 119
Pay Sahibinin Oy Hakkının Azami Oy Şartı ile Sınırlandırılmasının Benzer Hukuki
Kurumlarla Karşılaştırılması 121
Oy Hakkında İmtiyazlı Paylar . 121
Oy Hakkında İmtiyaz Paylara İlişkin Genel Esaslar . 121
Azami Oy Şartı ile Oy Hakkında İmtiyazlı Payların Karşılaştırılması 123
Altın Paylar 124
Altın Paylara İlişkin Genel Esaslar 124
Azami Oy Şartı ile Altın Payların Karşılaştırılması. 127
Sadakat Payları 128
Sadakat Paylarına İlişkin Genel Esaslar 128
Azami Oy Şartı ile Sadakat Payların Karşılaştırılması 130
Oydan Yoksun Paylar. 131
Oydan Yoksun Paylara İlişkin Genel Esaslar . 131
Azami Oy Şartı ile Oydan Yoksun Payların Karşılaştırılması . 133
Pay Devrinin Sınırlandırılması (Bağlam Düzenlemeleri) 134
Pay Devrinin Sınırlanmasına İlişkin Genel Esaslar 134
Azami Oy Şartı ile Pay Devrinin Sınırlanması Hükümlerinin
Karşılaştırılması 135
Azami Payı Temsil Şartı (Höchstvertretungsklausel) 136
Azami Payı Temsil Şartına İlişkin Genel Esaslar 136
Azami Oy Şartı ile Azami Payı Temsil Şartının Karşılaştırılması 136
Oydan Yoksunluk. 137
Oydan Yoksunluk Hallerine İlişkin Genel Esaslar 137
Azami Oy Şartı ile Oydan Yoksunluğun Karşılaştırılması 139
İKİNCİ BÖLÜM
AZAMİ OY HAKKI ŞARTININ DÜZENLENMESİ
AZAMİ OY HAKKI ŞARTININ DÜZENLENME BİÇİMİ.141
Genel Olarak. 141
Kuruluşta Azami Oy Şartının Düzenlenmesi 142
12 İçindekiler
Esas Sözleşme Değişikliği ile Azami Oy Şartının Düzenlenmesi. 143
Genel Olarak . 143
Seçilmiş Hukuk Sistemlerinde Konu ile İlgili Görüş ve Tartışmalar 144
İsviçre Hukukunda . 144
Alman Hukukunda . 150
Avusturya Hukukunda . 153
Türk Hukukunda 154
Değerlendirme. 157
Esas Sözleşme Değişikliği ile Azami Oy Şartının Düzenlenme Esasları. 158
Şekli Şartlar 158
Maddi Şartlar . 161
(1) Butlan Sebepleri Bakımından Değerlendirme 161
(2) İptal Sebepleri Bakımından Değerlendirme . 163
Kanuna ve Esas Sözleşmeye Aykırılık Bakımından Değerlendirme 164
(a) Genel Olarak 164
(b) Müktesep Haklar Bakımından Değerlendirme 165
(c) Eşit İşlem İlkesi Bakımından Değerlendirme 166
(ca) Genel Olarak. 166
(cb) Şirket Menfaati Kriteri Bakımından Azami Oy Şartı 171
(cc) Eşit Olmayan İşlemin/Muamelenin Objektif Bir
Nedene Dayanması Kriteri Bakımından Azami Oy
Şartı 175
(cd) Gereklilik ve Uygunluk Kriteri Bakımından Azami Oy
Şartı 183
Dürüstlük Kuralına Aykırılık Bakımından Değerlendirme 185
(a) Genel Olarak 185
(b) Hakların Sakınılarak Kullanılması İlkesi Bakımından
Azami Oy Şartı . 187
(c) Orantılılık Kriteri Bakımından Azami Oy Şartı 190
Pay Sahipliği Kompozisyonunun Azami Oy Şartının Sonradan
Getirilmesine Etkisi 192
Azami Oy Şartına İlişkin Düzenlemelerin Kaldırılması. 198
Genel Olarak . 198
Azami Oy Şartının Kaldırılmasına İlişkin Görüşler 198
İçindekiler 13
Azami Oy Şartının Kaldırılma Esasları 202
Şekli Şartlar 202
Maddi Şartlar . 203
AZAMİ OY HAKKI ŞARTININ DÜZENLENME YÖNTEMLERİ 207
Genel Olarak. 207
Üst Limit Getirerek Sınırlandırma . 208
Nisbi Limit ile Sınırlandırma. 208
Mutlak Limit/ Belirli Bir Oy Sayısı ile Sınırlandırma . 212
Derecelendirme (Abstufung) Yöntemi ile Sınırlandırılması. 213
Her Pay Sahibine Bir Oy Hakkı Tanınması (Kafa Sayısına Göre Oy/Kopfstimmrecht)
Yöntemi ile Sınırlandırma . 215
Oy Hakkı Sınırlamalarının Birden Fazla Yöntem ile Düzenlenmesi 218
Geçersiz Sınırlandırma Yöntemleri . 219
Oy Hakkı Sınırlandırmasını Pay Sahibinin Kişisel Niteliklerine Bağlayan
Düzenlemeler 219
Oy Hakkı Sınırlandırmasının Uygulanmasında Yönetim Kuruluna Takdir Yetkisi
Veren Düzenlemeler . 220
Oy Hakkı Sınırlandırmasının Uygulanmasını Şarta Bağlayan Düzenlemeler 222
Tek Borç İlkesine Aykırılık Teşkil Eden Yükümlülükler Öngören
Sınırlandırmalar. 225
Asgari Oy Hakkını Ortadan Kaldıran Sınırlandırmalar 226
Geçerliliği Tartışmalı Olan Sınırlandırma Yöntemleri 227
Pay Sahiplerinin Bir Grup Olarak Azami Oy Şartına Tabi Tutulması
(Grup Klozu/Gruppenklausel) 227
Pay Kategorilerinden Bazılarına Oy Hakkı Sınırlaması Getirilmesi. 228
Tek Paya Sahip Olan Pay Sahibinin Oy Hakkının Sınırlandırılması Sorunu. 234
Azami Oy Şartının Başka Kurumlarla Birlikte Düzenlenmesi. 235
Azami Oy Şartının Temsilcinin Kullanabileceği Oy Sayısının Sınırlandırılması ile
Birlikte Düzenlenmesi . 235
Genel Olarak 235
Temsilcinin Temsilen Kullanabileceği Oy Hakkına İlişkin
Sınırlandırma/Azami Payı Temsil Şartı (Höchstvertretungsklausel) . 245
Hem Temsil Hem de Kendi Oy Hakkına İlişkin Sınırlandırma/Azami Oy
Kullanım Şartı (Höchststimmausübungsklausel) 249
Azami Oy Şartının Nama Yazılı Payların Devrinin Sınırlanması ile Birlikte
Düzenlenmesi 252
14 İçindekiler
Azami Oy Şartının Oy Hakkında İmtiyaz ile Birlikte Düzenlenmesi 256
Oy Hakkı Sınırlamalarının Pay Sahiplerinin Beyan veya Bildirim Yükümlülüğü
ile Birlikte Düzenlenmesi. 258
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AZAMİ OY HAKKI ŞARTININ KAPSAMI
(SUBJEKTİF VE OBJEKTİF UYGULAMA ALANI)
KİŞİ BAKIMINDAN KAPSAMI (SUBJEKTİF UYGULAMA ALANI) 261
Genel Olarak. 261
Tüzel Kişi Pay Sahipleri Açısından Özellik Gösteren Hususlar . 262
Tüzel Kişi Pay Sahipleri Çerçevesinde Bağlılık ve Hakimiyet İlişkileri ve
Azami Oy Şartının Uygulanması 262
Genel Esaslar . 262
Azami Oy Şartının Uygulanması. 267
Şirketler Topluluğu İlişkisinde Azami Oy Şartının Uygulanması. 270
Şirketler Topluluğu. 270
(1) Genel Esaslar 270
(2) Şirketler Topluluğunun Ortaya Çıkışı 272
(3) Karşılıklı İştirak ve Bağlılık Açısından Değerlendirilmesi . 277
(4) Şirketler Topluluğunun Türleri . 280
Azami Oy Şartının Uygulanması. 282
Vakıf ve Derneklerin Pay Sahipliğinde Azami Oy Şartının Uygulanması 285
Vakıfların Pay Sahipliğinde Azami Oy Şartının Uygulanması 285
(1) Vakıflar ve Vakıfların Pay Sahipliği 285
(2) Azami Oy Şartının Uygulanması . 289
Derneklerin Pay Sahipliğinde Azami Oy Şartının Uygulanması 291
(1) Dernekler ve Derneklerin Pay Sahipliği 291
(2) Azami Oy Şartının Uygulanması . 294
Pay Sahiplerinin Temsili Açısından Özellik Gösteren Hususlar 295
Açık Temsil-Örtülü Temsil Ayrımı ve Azami Oy Şartının Uygulanması. 295
Kanuni Temsil-İradi Temsil Ayrımı ve Azami Oy Şartının Uygulanması . 302
Tevdi Eden Temsilcisi ve Azami Oy Şartının Uygulanması. 304
Müşterek Temsil ve Azami Oy Şartının Uygulanması 305
Toplu Temsil ve Azami Oy Şartının Uygulanması. 305
İnançlı Temlik ve Azami Oy Şartının Uygulanması. 308
İçindekiler 15
Pay Üzerinde İntifa ve Rehin Hakkı Tesisi Açısından Özellik Gösteren Hususlar. 309
Oy Sözleşmeleri Açısından Özellik Gösteren Hususlar 310
Oy Sözleşmeleri. 310
Azami Oy Şartının Uygulanması 312
Genel Esaslar . 312
Tek Taraflı Oy Sözleşmelerinde 316
Karşılıklı (İki Taraflı) Oy Sözleşmelerinde . 319
Çok Taraflı Oy Sözleşmelerinde (Oy Konsorsiyumunda) 320
Oy Sözleşmesine Uyulmasını Güvence Altına Alan Önlemler
Çerçevesinde Azami Oy Şartının Uygulanması. 323
Finansal Bağlılık Açısından Özellik Gösteren Hususlar 324
Genel Olarak 324
Üçüncü Kişi Hesabına Pay Sahibi Olma Halinde Azami Oy Şartının Uygulanması 324
Bir Bedel veya Özel Bir Çıkar Karşılığı Oy Kullanma veya Kullanmama
Taahhüdü (Oy Satın Alınması) Halinde Azami Oy Şartının Uygulanması . 328
Menkul Kıymet Ödünç İşlemlerinde Azami Oy Şartının Uygulanması . 332
Kişi Bakımından Kapsamının Esas Sözleşme ile Düzenlenmesi . 336
Genel Olarak 336
Grup Klozları ve Hukuki Sonuçları . 338
Oy Sözleşmelerinin Esas Sözleşmede Grup Klozu Olarak Düzenlenmesi. 342
Tüzel Kişilerin Bağlılık Hallerinin Esas Sözleşmede Grup Klozu Olarak
Düzenlenmesi 344
Güvene Dayalı Hukuki İşlemlerin Esas Sözleşmede Grup Klozu Olarak
Düzenlenmesi 345
KONU BAKIMINDAN KAPSAMI (OBJEKTİF UYGULAMA ALANI) 346
Genel Kurul Kararının İçeriği (Konusu) Bakımından 346
Genel Olarak 346
Konu Bakımından Kapsamın Esas Sözleşme ile Düzenlenmesi 348
Genel Kurul Kararının Tabi Olduğu Yeter Sayılar (Nisaplar) Bakımından 349
Kanuni Yetersayılar (Nisaplar) Bakımından . 349
Genel Olarak 349
Oya Dayalı-Sermayeye Dayalı-Kişi Sayısına Dayalı Yetersayılarda
Azami Oy Şartının Uygulanması. 353
Toplantı Yetersayısında ve Karar Yetersayısında Azami Oy Şartının
Uygulanması 356
Esas Sözleşme ile Düzenlenen Yetersayılar (Nisaplar) Bakımından. 361
16 İçindekiler
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
AZAMİ OY HAKKI ŞARTINA AYKIRILIK VE HUKUKİ SONUÇLARI
GENEL OLARAK. 367
DOĞRUDAN AYKIRILIK VE HUKUKİ SONUÇLARI. 370
Doğrudan Aykırılık Kavramı 370
Doğrudan Aykırılığın Engellenmesi ve TTK m. 433/2 371
Doğrudan Aykırılığın Yaptırımı 372
Genel Kurul Kararlarının İptali. 373
Genel Esaslar . 373
İlliyet Bağı 376
İspat Yükü Dağılımı 381
(1) Genel Esaslar 381
(2) Azami Oy Şartının İhlaline Dayalı Davalarda İspat Yükü Dağılımı . 384
Olumlu Kararın Tespiti Davası (positive Beschlussfeststellungsklage). 385
Genel Kurul Kararının Yokluğu 387
DOLAYLI AYKIRILIK (DOLANMA) VE HUKUKİ SONUÇLARI 393
Dolaylı Aykırılık (Dolanma) Kavramı 393
Genel Olarak . 393
Kanunu Dolanma (Kanuna Karşı Hile) 393
Sözleşmeyi Dolanma (Sözleşmeye Karşı Hile) . 396
Azami Oy Şartının Dolanılması 396
Genel Olarak 396
Dolaylı Aykırılık (Dolanma) Halleri . 398
Dolaylı Aykırılığın Engellenmesi ve TTK m. 433/1 . 405
Dolaylı Aykırılığın Yaptırımı. 408
Genel Olarak . 408
Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü . 409
SONUÇ 413
KAYNAKÇA 433
