^{Mülk, Mahal, İnsan}İstanbul'da Kentsel Dönüşüm

Derleyen: Asuman TÜRKÜN

 

İçindekiler

xi Tablo, Grafik, Harita ve Resimler

xix Yazarlar

xxi Sunuş

xxv Önsöz

ı BİRİNCİ KISIM

Sorular ve Kavramsal Çerçeve

3    1 Kentsel Ayrışmanın Son Aşaması Olarak Kentsel Dönüşüm Asuman Türkün

6 Konut Alanlarında Farklı Dönüşüm Süreçleri: Çifte Standartlar 8 Kentsel Dönüşümün Gerekliliği Konusunda Büyük İttifak ıo Araştırmanın Kapsamı ıı Altı Mahallede Yürütülen Saha Araştırması 12 Araştırmanın Metodolojisi ve Bilgi Toplama Yöntemleri

17    2 Neoliberal Kentsel Dönüşüm: Kentsel Alanlarda Sınıfsal Tahliye, Yoksullaşma ve Mülksüzleşme Binnur Öktem Unsal - Asuman Türkün

17 Giriş

20 Kentsel Dönüşümün Ekonomi Politiği: Neoliberalizm ve Kent 25 Dar Gelirli Kesimlerin Yaşam Alanlarında Kentsel Dönüşüm: Politikalar ve Uygulamalar 31 Devlet Öncülüğünde Soylulaşma ya da Konut Piyasalarının

Yeniden Yapılandırılması 34 Kentsel Dönüşümün İzleri: Sınıfsal Tahliye, Mülksüzleşme ve Yoksullaşma

 

43 İKİNCİ KISIM

Kentsel Politikalar ve İstanbul'da Sosyo-Mekânsal Dönüşüm

45    3 1923-1980 Döneminde Kentsel Politikalar ve İstanbul'da

Konut Alanlarının Gelişimi: Mevzuat, Aktörler ve Hâkim Söylem Asuman Türkün - Şükrü Aslan - Besime Şen

45 Emeğin Kenti İstanbul

48 1923-1980 Döneminde Nüfus Hareketleri ve Konut Politikaları: İstanbul Üzerinden Bir Değerlendirme 48 Ulus-Devletin İnşası ve Sanayileşme Hamleleri: 1920-1950 Dönemi

İthal İkameci Sanayileşme Hamleleri ve Tarımda Yapısal Dönüşüm:
1950-1960 Dönemi

İstanbul'da Sanayi ve Gecekondu Gelişiminin Dolaysız İlişkisi

54 Planlı Ekonomi ve İthal İkameci Sanayileşmenin Kurumsallaşması:

1960-1980 Dönemi

57 İstanbul'da Genişleyen Sanayi Alanları ve Gecekondular 59  Farklı Konut Sunum Biçimleri: İşçi Kooperatifleri, Toplu Konutlar ve

Yap-Satçı Model Dar Gelirli Kesimler İçin Bir Çözüm Oluşturabildi mi? 62 1930-1980 Döneminde Konut Politikalarında Hâkim Söylem ve Mevzuatta Değişim: Kent Literatürü ve Yazılı Basın Üzerinden Bir Değerlendirme

64  1923-1950 Dönemi: Gecekondu Sorununu Anlama ve Çözme Çabaları 66  1923-1950 Döneminde Gecekondularla İlgili Mevzuatta Değişim

1950-1980 Dönemi: Bir Mesken Sorunu Olarak Gecekondu

Hâkim Söylemde Süreklilik ve Mevzuatta Değişim

79    4 İstanbul'da 1980'ler Sonrasında Kentsel Dönüşüm:

Mevzuat, Söylem, Aktörler ve Dönüşümün Hedefindeki Alanlar Asuman Türkün - Binnur Öktem Unsal - Mücella Yapıcı

79  1980 Sonrası Büyük Dönüşüm İstanbul'da 1980 Sonrasında Nüfus ve Sermaye Polarizasyonu

87 İstanbul'da Sektörel Değişim

90 İstanbul'da 1980-1990 Döneminde Kentsel Dönüşüm: Piyasacı Kentleşmenin İlk Hamleleri 94 Resmî Söylemde "Affedici" Dil ve Kentsel Rantın Yeniden Bölüşümü:

Gecekondu ve Kaçak Yapılaşmaya Yönelik Uygulamalar

98 1990'lar Sonrasında Kentsel Politikalarda ve Söylemde Önemli Değişim: İstanbul Üzerinden Bir Değerlendirme 100  1990'lar Sonrasında Kentsel Politikalarda Radikal Değişim ve

İstanbul'da Sosyo-Mekânsal Dönüşüm

104  1990-2000 Dönemi: Gecekonduya ve Gecekonduluya Karşı Savaşın İlk İzleri 106  2000'li Yıllarda Sağlanan Sarsılmaz İttifak: Dar Gelirli Toplumsal Kesimlerin Konut Alanlarına ve Gecekondu Mahallelerine Yönelik Niyet ve Uygulamalar 113  Medya ve Çeşitli Yayınlarda TOKİ: Söylemler ve Uygulamalar 113  TOKİ'nin Misyon ve İşlevi: Uygulamalar Kimleri Kapsıyor?

ıı6   "Piyasaya Dost, Girişimci ve Düzenleyici Bir Kamu Kurumu" Olarak TOKİ 118  Krize Karşı Bir Güvence Olarak TOKİ

120 BeLediye'nin İnşaat Şirketi KİPTAŞ'a Yüklenen Benzer Misyon 122 2000'li Yıllarda Radikal Değişimler, Yasalarda "Kentsel Dönüşüm" ve TOKÎ'nın Artan Yetkileri

Yasalarda "Kentsel Dönüşüm"

5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek
Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkındaki Kanun

125    5998 sayılı Belediye Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun
127  5793 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde

Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

129 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun 131 TOKİ'nin Yetkilerini Artıran Yasa Değişiklikleri

 ÜÇÜNCÜ KISIM

İstanbul'da Kentsel Dönüşüm: Altı Mahalleden Tanıklıklar

143    5 Başıbüyük: Bir Kentsel Dönüşüm Sınaması Besime Şen - Hade Türkmen 143 Giriş 146 Başıbüyük Mahallesi Kuruluş Tarihi: Süreyya İlmen,

Hastane ve Gecekondular

147  1960'larda Mahallede Beklenmeyen Bir Gerileme Aralığı

149 ANAP'tan Kentsel Dönüşüme Kalan Miras: Tapu Tahsis Belgesinin Sihri

151 Başıbüyük'te "Yasallaşma" Süreci 153 Başıbüyük'te Ev Sahibi Olmanın Kurtaramadıkları:

Gecekondu, Yoksulluk ve İşsizlik

153 Bir Mahallenin Kuruluş Rasyoneli:

"Emek Piyasasının Gündelik Alanını Kurmak"

159 Mahallenin Sosyal Profili ve Mahallede Yaşam

161  "Çalışmaya Rağmen Yoksulluk"

Gelir-Tüketim ve İhtiyaçlar

Memleketle İlişkiler ve Memleketten Gelen Katkılar
168 Başıbüyük'te Kentsel Dönüşüm ya da Mülksüzleşme

 

Kentsel Dönüşümde Hak Elde Etmek: Belgeliler-Belgesizler

Mahalleye Kentsel Dönüşüm Geldi!
174 Mahallede Gelişen Muhalefet

179 Kentsel Dönüşümün Hanelere Yansıması: "Deprem Kadar Belirsiz..." 184 Sonuç: Kentsel Dönüşümde Sonuca Ulaşmak Mümkün mü?

189    6 Derbent: Memleketin İşçi Mahallesi ya da Küresel Kentin "Hukuksuz" Gecekondu Alanı Besime Şen - Binnur öktem Unsal

Giriş

Mahallenin Kuruluş Öyküsü

192  1970'lerin Olanaklılığı ve Toprağın Ticarileşmesi

 

197 Derbent'te Kentsel Dönüşüm: Sermayenin Baskısı ve

Yıkım Tehdidi Altında 25 Yıl 202  "Emek Piyasasının Gündelik Alanı": Mahallenin Sosyo-Ekonomik Profili

203  Derbent'te "Emek Piyasasının Gündelik Alanı"

207  Çalışma Yaşamı ve Sınıfsal Nitelikler

211  Gelir Yapısı ve Tüketim

Gündelik Yaşam: Sosyo-Mekânsal Çevre

Kent İçinde Var Olmaya Çalışmanın Dünyası: İstanbul'a Göç Etmek

"Mahallemiz İyidir Ama!"
218 Kentsel Dönüşüm ve Muhalefet

221  Kentsel Dönüşüm ve Yürütülen Faaliyetler 222  Sonuç Yerine

227     7 Aydınlı: Tarımdan Sanayi Havzasına, Sanayiden Tekno-Kente Bir Köyün Konut Deposuna Dönüşümü Şükrü Aslan - Esra Kaya 227  Giriş 229 Aydınlı Köyü'nden Tuzla'nın en önemli sanayi mahallesine dönüşüm

229 Tuzla İlçesinin Gelişimi

231  Aydınlı Köyü'nün Öyküsü

233   1980 Sonrası Sosyo-Mekânsal Değişim: Mahalle Sanayileşiyor ve Çehresi Değişiyor

235  Mahalleye Yerleşme Süreci 241 2000'li Yıllarda Mahallede İmar Hareketleri: Gecekondu Yıkımları,

TOKİ'nin Konut Projeleri ve Lüks Kapalı Siteler 246 Aydınlı Mahallesi'nde Yaşayanların Gelir Durumları ve Çalışma Koşullan

246 Düşük Gelir Yapısı

249  Çalışma Koşulları

255 Mahallede Yaşam Koşulları ve Günlük Hayat: Dönüşüm Talebi Var mı? 258 Bir Söylenti Olarak Kentsel Dönüşüm 262  Sonuç Yerine: Metropol Dinamikleri Aydınlı'da

267    8 Tarlabaşı: Tarihî Kent Merkezinde Yoksulluk ve

Dışlanan Kesimler Üzerinden Yeni Bir Tarih Yazılıyor Asuman Türkün - Aslı Sarıoğlu

267 Tarihî Kent Merkezlerinin Artan Cazibesi

272 Dünden Bugüne Tarlabaşı

277 Bir Mücadele Alanı Olarak Tarlabaşı'nda Kentsel Yenileme

286 Tarlabaşı'nda Yapılan Görüşmeler ve Anket Sonuçları Dönüşüm Öncesinde

Bize Hangi Gerçekleri Göstermişti?

286 Uzun Soluklu bir Göç Durağı Olarak Tarlabaşı

290  Düşük Gelirlerle ve Güvencesiz Koşullarda Kurulan Ortak Yaşam Stratejileri

300 Tarlabaşı'nda Razı Olunan Yaşam Koşullan ve Kentsel Dönüşüme Muhalefet 305 Sonuç: Toparlanıp Gitme Zamanı...

309 Tozkoparan: Bir Sosyal Mesken Alanının Tasfiyesi Binnur Öktem Unsal - Asuman Türkü

311   Giriş

315   Bir Sosyal Mesken Alam Olarak Tozkoparan

319 Tozkoparan'ı Ataköy Yapmak: Kentsel Dönüşüm Alanı İlanı ve

Mahallede Biçimlenen Toplumsal Muhalefet

320  Kapalı Kapılar Arkasında Verilen Kararlar

324 Mahallede Bir Dönüşüm Talebi Var mı?

327  Kentsel Dönüşüm Projesine Yönelik Muhalefet: Algılar ve Tepkiler 331 Tozkoparan'da Yaşayanların Ekonomik ve Toplumsal Koşullan:

Kentsel Dönüşüm Mağduriyet Yaratacak mı?

332 İstanbul'un En Eski Göçmenleri Olarak Tozkoparanlılar

334 Çalışma Hayatı, Gelir Düzeyi ve Tüketim Biçimleri

344 Tozkoparan'da Günlük Yaşam Koşullan ve Kentte Kurulan İlişkiler 348 Sonuç ve Değerlendirme: Dönüşüm Kimin Yararına?

355 10 Ayazma ve Tepeüstü'nden Bezirganbahçe'nin "Konut Depolarına": Mekânı Değişen Yoksulluk Asuman Türkün - Şükrü Aslan

Giriş

Küçükçekmece: Bugünden Geçmişe Bakmak

359 Kentsel Dönüşüm Projesinin Hedef Mekânları: Ayazma ve

Tepeüstü'nde Tahliye Süreci 365 Yeni Yaşam Mekânında Kurula(maya)n Yeni Hayatlar

367   İstanbul'un En Yeni Göçmenlerinin Barınma Mekânı Olarak
Ayazma ve Tepeüstü

368  Bezirganbahçe TOKİ Konutlarında Yeni Yaşam Koşulları: Eskisinden İyi mi?
375 Kentsel Dönüşüm Projesine İlişkin Algılar ve Düşünceler

375  Çalışma Hayatı, Gelir Düzeyi ve Tüketim Biçimleri 384 Sonuç: Bezirganbahçe bir başarı hikâyesi olabilir mi?

391 11 Sonuç: Mevcut "Dönüşüm ve Yemleme Politikaları"

Dar Gelirli Toplumsal Kesimlerin Barınma Sorununu Çözebilir mi? Asuman Türkün

395 İstanbul'un Eski ve Yeni Göçmenleri: Göç ve Kente Tutunma Süreci

Kent Mekânında Hereket: Daha Önce İkamet Edilen İlçe ve Semtler

Kente Yerleşme Sürecinde Kamu Arazisini "İşgal" Ne Ölçüde Yaşandı?

İşyeri-Konut İlişkisi

398 Bugün Bu Mahallelerde Yaşayanlar Kim?

400 Dar Gelirlilerin Konut Alanları Ciddi Bir Rant Kaynağı Oluşturdu mu?

403 İstanbul'un Eski ve Yeni Göçmenleri Durumlarını

Ne Ölçüde İyileştirebüdiler?

403 Eğitim Düzeyleri                               

406 Çalışma Yaşamına Katılım

Mahallerde Hangi Meslekler Öne Çıkıyor?

Kadınların ve Erkeklerin İşteki Durumları ve Konumları Arasında
Ne Tür Farklar Bulunmaktadır?

412  Sosyal Güvenliğe Sahip Olma Durumu

413 Mahallelerde Kentsel Dönüşümün Dayattığı Ödeme Koşullarını Karşılayabilecek Bir Ekonomik Güç Oluştu mu?

Çalışanların Ücret Düzeyleri

Hane Gelirleri

Ailelerin Başka Gelir Kaynaklan Var mı?

418 Hanehalklarımn Tüketim Eğilimleri Bize Ne Gösteriyor?

420 Kredi Kartı Kullanımı ve Borçlanma

421  "Mahalle" Burada Yaşayanlar İçin Ne Anlama Gelmektedir?

Kentte En Fazla Görüşülen Kişiler ve Görüşme Sıklığı

Mahallelerde Buluşma Mekânları
424 Mahallelerde Dönüşüm Talebi Var mı?

426 Kentsel Dönüşümle İlgili Fikirler: Gerçekçi Ruh Hali 429  Kentsel Muhalefet

431 Barınma Mücadelesinde Yeniden 1950'lerin Zorlu Koşullarına Geri Dönüş mü Yaşanıyor?

437 DİZİN