Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının Uygulanması ve Uygulamanin Denetimi

Dr. Hacı Ali AÇİKGÜL

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 

5

Yazar Hakkında 

9

İÇİNDEKİLER 

11

KISALTMALAR 

15

GİRİŞ 

17

1. AVRUPA KONSEYİ’NİN KURULUŞU 

17

1. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ VE SÖZLEŞME DENETİM SİSTEMİ 

18

III. ÇALIŞMANIN AMACI, KAPSAMI VE YÖNTEMİ 

26

1. KAVRAMSAL ÇERÇEVE 

28

1. BÖLÜM

AİHM KARARLARININ TARAF DEVLETLERCE UYGULANMASI

1. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ VE UYGULAMAYA KONU KARARLAR 

31

1. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 

31

1. Uygulamaya Konu Kararlar 

36

1. İhlal Kararları 

38

2. Dostane Çözüm Nedeniyle Düşme Kararları 

40

1. KARARLARI UYGULAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 

42

1. Genel Olarak 

42

1. Kararların Uygulanmasında Devletin Takdir Yetkisi 

48

1. Alınması Gereken Tedbirlere İlişkin İhlal Kararlarındaki Belirlemeler 

53

III. KARARLARIN UYGULANMASI AMACIYLA ALINACAK TEDBİRLER 

58

1. Bireysel Tedbirlerin Alınması 

62

1. Adil Tazminatın Ödenmesi 

62

1. Genel Olarak 

62

1. Ödeme Yöntemi 

65

1. Lehtar 

67

1. Ödeme Yeri 

71

1. Ödeme Süresi ve Gecikme Faizi 

72

1. Ödemeye Esas Para Birimi 

76

1. Haciz ve Vergilendirme 

78

1. Haciz ve Mahsuplaşma 

78

1. Vergilendirme 

81

2. Diğer Bireysel Tedbirlerin Alınması 

82

1. Genel Olarak 

82

1. Devam Eden İhlalin Sona Erdirilmesi 

84

1. Araç Yükümlülüğü Kapsamında Alınan Bireysel Tedbirler 

85

1. Yargılamanın Yenilenmesi 

85

1. Soruşturmanın Yeniden Başlatılması 

91

1. Sonuç Yükümlülüğü Kapsamında Alınan Bazı Tedbirler 

92

1. Genel Tedbirlerin Alınması 

94

1. Genel Olarak 

94

2. Mevzuat Değişiklikleri 

98

3. İçtihat Değişiklikleri 

103

4. İdari ve Yargısal Uygulama Değişiklikleri 

106

5. Farkındalık Artırıcı Faaliyetler 

109

1. BÖLÜM

KARARLARIN UYGULANMASININ DENETİMİ USULÜ

1. GENEL BİLGİLER 

113

1. Denetimin Amacı 

114

1. Denetimden Sorumlu Organ ve Birimler 

117

1. Bakanlar Komitesi – Delegeler Komitesi 

118

1. Genel Olarak 

118

1. Kararların Uygulanmasına İlişkin Görevleri 

120

1. Genel Prensipler Belirleme 

120

1. Denetim 

123

2. AİHM Kararlarının İcrası Dairesi 

124

3. Denetim Kapsamında Rol Alan Diğer Avrupa Konseyi Organları ve

Programlar 

126

1. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 

126

1. Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi 

128

1. Genel Sekreter 

132

1. Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri 

134

1. İşbirliği Programları 

136

1. Hukuk Profesyonelleri İçin İnsan Hakları Eğitimi (HELP) 

137

1. İnsan Hakları Güven Fonu 

138

1. Tematik Toplantılar 

139

1. Kararların Uygulanmasının Denetimine Hâkim Olan İlkeler 

140

1. İkincillik İlkesi (Susbidiarity) 

140

2. Devletin Takdir Marjı (Margin of Appreciation) 

142

3. Şeffaflık 

144

4. Katılımcılık 

145

1. Denetim Usulünün Kaynakları 

146

1. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 

146

2. Avrupa Konseyi Statüsü 

146

3. AİHM Kararları 

147

4. Bakanlar Komitesi Düzenlemeleri 

148

5. AİHM İçtüzüğü 

149

1. BAKANLAR KOMİTESİ DENETİM SÜRECİNİN BAŞLAMASI 

149

1. Kararların Bildirimi ve Nitelendirilmesi 

149

1. Kararların Bildirimi ve Kaydı 

149

2. Davaların Nitelendirilmesi 

150

1. Emsal Davalar (leading case) 

151

1. Mükerrer Davalar (repetetive case) 

151

1. İzole Davalar (isolated case) 

152

1. Davaların Sınıflandırılması 

152

1. Standart Prosedür (Standard Procedure) 

154

2. Geliştirilmiş Prosedür (Enhanced Procedure) 

156

III. KARARIN UYGULANMASINA İLİŞKİN BAKANLAR KOMİTESİ’NİN

BİLGİLENDİRİLMESİ 

158

1. Davalı Devlet Tarafından Bakanlar Komitesi’nin Bilgilendirilme

Yükümlülüğü 

159

1. Eylem Planı Sunulması 

160

2. Eylem Raporu Sunulması 

163

3. Eylem Planları ve Raporların Formatı 

164

4. Bilgi Notu sunulması 

166

1. Diğer İlgililer Tarafından Bakanlar Komitesi’ne Bilgi Sağlama İmkânı 

166

1. Genel Olarak 

166

2. İhlalin Mağduru 

168

3. Sivil Toplum Kuruluşları ve Ulusal İnsan Hakları Kurumları 

169

4. Uluslararası İnsan Hakları Kurumları 

171

Davaya Üçüncü Taraf Olarak Katılanlar 

171

1. İNSAN HAKLARI KONULU BAKANLAR KOMİTESİ TOPLANTILARI 

173

1. Genel Olarak 

173

1. Toplantı Gündeminin Hazırlanması 

175

1. Yıllık Çalışma Programının Hazırlanması 

175

2. Toplantı Çalışma Planlarının Hazırlanması 

176

1. Taslak Kararların Kabul Edilmesi 

179

1. Tartışmasız Ele Alınan Dosyalara İlişkin Kararların Kabul Edilmesi 

180

2. Tartışmalı Olarak Ele Alınan Dosyalara İlişkin Kararların Kabul

Edilmesi 

181

3. Adil Tazminat ve Diğer Hususlara İlişkin Kararların Kabul Edilmesi 

183

1. Kararlar 

183

1. Usule İlişkin Kararlar (Decisions) 

184

1. Genel Olarak 

184

1. Komite Tarafından Uygulanmasına Karar Verilebilecek

Tedbirler 

186

2. Ara Kararlar (Interim Resolutions) 

190

3. Nihai Kararlar (Resolutions) 

192

1. DOSTANE ÇÖZÜM ŞARTLARININ UYGULANMASININ DENETLENMESİ 

193

III. BÖLÜM

KARARLARIN UYGULANMASININ DENETİMİNDE İSTİSNAİ TEDBİRLER

1. YARGISAL NİTELİKTEKİ İSTİSNAİ TEDBİRLER 

201

1. Kararın Yorumu Talebi 

201

1. İhlal Davası Prosedürü 

205

1. Genel Olarak 

205

2. İhlal Prosedürünün Şartları 

208

1. Usuli Şartlar 

209

1. Olağan Diplomatik ve Siyasi Araçların Kullanılması 

209

1. Bildirim Yükümlülüğü 

210

1. İhlal Prosedürünü Başlatma Kararı 

212

1. Maddi Şartlar 

213

3. Mahkeme’nin İnceleme Usulü ve Kararı 

217

1. SİYASİ VE DİPLOMATİK NİTELİKTEKİ İSTİSNAİ TEDBİRLER 

221

1. Bakanlar Komitesi İzleme Prosedürü (1994 Deklarasyonu) 

225

1. Genel Olarak 

225

2. 1994 Deklarasyonu’nun Uygulanmasına İlişkin Usul 

227

3. Değerlendirme 

230

1. Tamamlayıcı Ortak Prosedür 

230

1. Genel Olarak 

230

2. Prosedürün Başlatılması 

234

3. Yol Haritasının Hazırlanması 

235

4. Yol Haritasının Uygulanması 

236

5. Prosedürün Sonuçlandırılması 

237

8. Statü’nün 8. Maddesi Kapsamındaki Adımlar 

238

1. Genel Olarak 

238

2. Üyelik Yükümlülüklerinin Ciddi Bir Şekilde İhlal Edilmesi 

242

3. Uygulanabilecek Tedbirler ya da Yaptırımlar 

247

SONUÇ 

255

KAYNAKÇA 

265

KAVRAM DİZİNİ 

291