Avukatların Adil Yargılanma Algısı

Dr. Başar Yaltı

“Hukuk Devleti Perspektifinden Avukatların ‘Adil Yargılanma’ Algısı” araştırması, avukatların hukuk ve yargı sistemi ile adil yargılanma hakkı konusundaki algılarının ortaya çıkartılmasını amaçlamaktadır. Algılar tutumları oluşturduğundan ve davranışlarının belirlenmesinde etkili olduğundan avukatların adil yargılanma konusundaki algılarının ortaya çıkartılması, hukuk düzeninin niteliğinin anlaşılması bakımından büyük önem taşımaktadır. Avukatların algılarının ortaya çıkartılması demek, avukatların gözünden hukuk düzenine, yargı sistemine ve adil yargılanma hakkının uygulanışına göz atmak demektir. Ülkenin hukuk düzeninin, yargı sisteminin fotoğrafını çekmek demektir. Yaptığımız çalışma ve uyguladığımız anketten elde edilen verilerle Türkiye’nin hukuk düzeni, yargı sistemi ve sonuçta yurttaşların yargı ile temas noktasını oluşturan yargılanma ilişkisi resmedilmektedir. Bu tablonun olabildiği kadar gerçekçi oluşması için avukatların algısının; bilimsel, geçerliliği ve güvenirliği ve ana kitleyi temsil oranı oldukça yüksek, kendi içerisinde mantıklı ve tutarlı olduğu çapraz soru cevaplarıyla doğrulanmış anket yöntemiyle ölçümü planlanmış ve gerçekleştirilmiştir.
Çalışma konusunu oluşturan “sorunsal” üç boyutuyla değerlendirilmeyi gerektirmektedir. Adil yargılanmanın ancak bir hukuk devletinde gerçekleşebileceği kabul edildiği için öncelikle, hukuk devleti kavramının bu bağlamda hukuk devletine ait parametreler hakkındaki görüşlerin ortaya konulması düşünülmüştür. Bu yolla, adil yargılanmanın gerçekleşeceği zemin tanımlanmış olmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde yapılmak istenilen budur. Ancak hukuk devleti kavramsallaştırılırken öncesinde, hukuktan ne anlaşılması gerektiği, hukuk alanındaki ana yaklaşımlar ele alınarak kısaca değerlendirilmiştir. Aynı şekilde hukukun son amacının adalet olduğu varsayımı ile adalet kavramının anlamı üzerinde durulmuştur.