2002 Tarihli Atina Sözleşmesi ve 1999 Tarihli Montreal Konvansiyonu Uyarınca Yolcuların Hakları

Ayça UÇAR

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ iii

BİRİNCİ BÖLÜM

TÜRKİYEDE VE DÜNYADA DENİZ YOLU İLE YOLCU TAŞIMASININ TARİHİ GELİŞİMİ 1

1.1. Dünyada Deniz Yolu ile Yolcu Taşımasının Tarihi Gelişimi 1

1.2. Türkiye’de Deniz Yolu ile Yolcu Taşımasının Tarihi Gelişimi. 8

DENİZ YOLU İLE YOLCU TAŞIMASINI ULUSLARARASI HUKUKTA DÜZENLEYEN HÜKÜMLER 10

2.1. Milletlerarası Sözleşmeler 10

2.1.1. Milletlerarası Sözleşmeler ile İlgili İlk Çalışmalar 11

2.1.2. 1955 Tarihli Madrid Konferansı ve 1961 tarihli  Brüksel Sözleşmesi   14

2.1.3. 1974 Tarihli Atina Sözleşmesi. 16

İKİNCİ BÖLÜM

2002 TARİHLİ ATİNA PROTOKOLÜ. 23

1.1. Protokolün Hazırlanma Aşaması ve Yürürlüğe Girmesi 23

1.2. 2002 Atina Sözleşmesinin Getirdiği Temel Yenilikler 26

1.3. 2002 Atina Sözleşmesinin Uygulanmasına ilişkin IMO

Çekince ve Kuralları. 31

1.4. 2002 Atina Sözleşmesi ile 1976 Tarihli Deniz Alacaklarına

Karşı Mesuliyetin Sınırlandırılması Hakkında 1976  tarihli Milletlerarası Sözleşmeyi Tadil Eden 1996 Protokolü

Arasındaki İlişki 34

Avrupa Birliği Mevzuatı. 36

2.1. Avrupa Birliği Mevzuatı Çerçevesinde Deniz Yolu ve İç Su Yolu yolcularının Haklarına İlişkin 1177/2010 sayılı Tüzüğün

Getirdiği Düzenlemeler. 40

2.2. 2015/2302 sayılı AB Tüzüğü’nün Getirdiği Düzenlemeler. 44

2.3. Paket yolculuğu yönetmeliği 46

6102 SAYILI TÜRK TİCARET KANUNU’NDA DENİZ YOLU İLE YOLCU TAŞIMALARINI DÜZENLEYEN HÜKÜMLER 49

3.1. Taşımanın Deniz Yolu ile Gerçekleştirilmesi 51

3.2. Deniz Yolu ile Taşıma Sözleşmesi: Ücret Unsuru. 56

3.3. Türk Hukuku. 58

3.4. Deniz Yolu ile Taşıma Sözleşmesi: Sözleşmenin Tarafları. 60

3.4.1. Yolcu 61

3.4.2. Taşıyan. 62

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

2002 TARİHLİ ATİNA SÖZLEŞMESİ UYARINCA YOLCULARIN HAKLARI 65

1.1. Genel Olarak. 65

DENİZ YOLU İLE YOLCU TAŞIMALARINININ 1974

TARİHLİ ATİNA SÖZLEŞMESİNE AİT 2002 PROTOKOLÜ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ 68

2.1.Sözleşmenin Uygulama Alanı. 68

2.2. 2002 Atina Sözleşmesi Çerçevesinde Taşıyanın sorumlu

Olduğu Haller 72

2.3. Gemi kazasından Doğan Sorumluluk. 74

2.4. Yolcunun Bedensel Zarara Uğraması. 77

2.5. Kusursuz Sorumluluk. 77

2.6. Kusur Sorumluluğu. 79

2002 Tarihli Atina Sözleşmesi Uyarınca Genel olarak Gemi

Kazası Dışındaki Olaylardan Sorumluluk. 80

3.1. Gemi Kazası Dışındaki Diğer Hallerden Doğan Zararlar 82

Türk Hukuku Bakımından Deniz Yolu ile Yolcu Taşımalarında Taşıyanın Sorumluluğu 82

Zorunlu Sigorta 85

COVID-19 Salgınında Yolcu Gemilerinde Seyahat Eden

Yolcuların Hakları. 89

6.1. COVID-19 salgını Açısından Yolcuların Haklarını Koruyan Avrupa Birliğindeki Düzenlemeler  96

6.2. 2002 Atina sözleşmesi Uyarınca COVID-19 Sebebi ile taşıyanın gemi kazası dışında kalan hallerden dolayı taşıyanın kusur sorumluluğu Kapsamında Hukuki Sorumluluğu İncelenmesi. 97

6.3. 2002 Atina sözleşmesi Uyarınca COVID-19 çerçevesinde Zorunlu Sorumluluk Sigortası 102

Sonuç. 109

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ULUSLARARASI HAVAYOLU İLE TAŞIMA VE UYGULANACAK HÜKÜMLER 117

1.1. Giriş 117

1.2. Uluslararası Havayolu ile Taşımalarda Uygulanacak

Hükümler 118

1.3. 1929 Tarihli Varşova Konvansiyonu 119

1.4. 1955 Tarihli Lahey Protokolü. 120

1.5. 1999 Tarihli Montreal Konvansiyonu 121

1999 Tarihli Montreal Konvansiyonu’nun Uygulanma Şartları. 124

2.1. 1999 Tarihli Montreal Konvansiyonu’nun Uluslararası Taşımalara Uygulanabilmesi        125

2.2. Taşımanın Hava Aracı ile yapılması Zorunluluğu. 129

2.3. Taşımanın Ücret Karşılığında Yapılması. 131

2.4. Taraflar Arasında Bir Taşıma Sözleşmesi Bulunması

Gerekliliği. 133

2.5. Taşımanın Konusu Yolcu, Bagaj veya Yük Olmalıdır. 133

Montreal ve Varşova Konvansiyonları Bakımından Taşıyıcı. 138

BEŞİNCİ BÖLÜM

ULUSLARARASI HAVAYOLU TAŞIMALARINDA TAŞIYICININ SORUMLULUĞU 143

1.1. Genel Olarak. 143

1.2. Kaza Kavramı ve Sorumluluk 144

1.2.1 Sorumluluk. 144

1.2.2 Kaza Kavramı. 149

1.3. Taşıyanın Uçağa Biniş ve İnişteki Sorumluluğunun Kapsamı (Embarking and Disembarking)     156

1.4. Manevi Tazminat-Montreal Konvansiyonu 160

1.5. Gecikmeler-Montreal Konvansiyonu. 161

1.5.1 Gecikmeler ve Uçuş İptali (Delay and

Non-Performance) 164

1.6 Muafiyet (Exoneration) Montreal Sözleşmesi. 165

ALTINCI BÖLÜM

1999 TARİHLİ MONTREAL KONVANSİYONU UYARINCA YOLCULARIN HAKLARI 167

Avrupa Birliği Yönetmeliği (261/2004 sayılı Konsey Tüzüğü) 168

2.1. Genel Bakış. 168

2.2. Yolcunun Uçağa Kabul Edilmemesi 171

2.3. Uçuşların iptal edilmesi 174

2.4. Gecikmeler 177

2.5. Özel sabit oranlı mali tazminat. 181

2.6. Olağanüstü durumlar 185

COVID-19 salgını ve Yolcuların Hakları. 196

3.1. COVID-19 ve Montreal Konvansiyonu (Taşıyıcının Sorumluluğu) 197

3.2.  COVID-19 ve Avrupa Birliği Kuralları (Yolcuların hakları) 199

3.3. Değerlendirme 203

Sonuç. 208

EKLER 227

EK 1: ATHENS CONVENTION RELATING TO THE CARRIAGE OF PASSENGERS AND THEIR LUGGAGE BY SEA, 1974 227

EK 2: PROTOCOL OF 1990 TO AMEND THE ATHENS CONVENTION RELATING TO THE CARRIAGE OF PASSENGERS AND THEIR LUGGAGE BY SEA, 1974 240

EK 3: ATHENfS CONVENTION RELATING TO THE

CARRIAGE OF PASSENGERS AND THEIR LUGGAGE BY

SEA, 2002. 248

EK 4: 1974, YOLCULARIN VE BAGAJLARININ DENİZ YOLU İLE TAŞINMASINA İLİŞKİN ATİNA SÖZLEŞMESİNE AİT 2002 PROTOKOLÜ. 269

EK 5: REGULATION (EU) No 1177/2010 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL 289

EK 6: PAKET TUR SÖZLEŞMELERİ YÖNETMELİĞİ. 314

EK 7: IMO RESERVATION AND GUIDELINES FOR IMPLEMENTATION OF THE ATHENS CONVENTION   324

EK 8: TÜRK TİCARET KANUNU. 335

EK 9: 1929 TARİHLİ VARŞOVA KONVANSİYONU 344

EK 10: CONVENTION FOR THE UNIFICATION OF CERTAIN RULES RELATING TO INTERNATIONAL CARRIAGE BY

AIR, SIGNED AT WARSAW ON 12 OCTOBER 1929

(WARSAW CONVENTION). 354

EK 11: THE WARSAW CONVENTION AS AMENDED AT

THE HAGUE 1955. 369

EK 12: THE MONTREAL CONVENTION 1999 (MC99). 383

EK 13: REGULATION (EU) No 261/2004 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL 407

KAYNAKÇA 423