Sağlıkta Yapay Zeka Kullanılmasının Değerlendirilmesi

Ayşenur TUNA

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR 7

İÇİNDEKİLER  9

GİRİŞ . 15

YAPAY ZEKÂ: TANIM, İLİŞKİLİ KAVRAMLAR VE SINIFLANDIRMALAR. 17

1.1. Tanım . 17

1.2. Yapay Zekâ ile İlişkili Kavramlar 19

1.2.1. Veri . 19

1.2.1.1. Kişisel Veri. 20

1.2.1.2. Özel Nitelikli Kişisel Veri 21

1.2.1.3. Büyük Veri. 22

1.2.2. Yapay Sinir Ağları  23

1.2.3. Makine Öğrenmesi ve Türleri . 25

1.2.3.1. Gözetimli öğrenme, Gözetimsiz Öğrenme ve Yarı

Gözetimli Öğrenme. 26

1.2.3.2. Pekiştirmeli öğrenme.27

1.2.3.3. Derin öğrenme 28

1.2.4. Veri Madenciliği 29

1.2.5. Doğal Dil İşleme ve Büyük Dil Modelleri. 30

1.3. Yapay Zekâya İlişkin Sınıflandırmalar . 30

1.3.1. Zayıf ve Güçlü Yapay Zekâ. 31

1.3.2. Dar, Genel ve Süper Yapay Zekâ 32

1.3.3. Reaktif, Sınırlı Hafızalı, Zihin Teorisine Dayalı ve Kendilik Algısı

Olan Yapay Zekâ 33

SAĞLIKTA YAPAY ZEKÂ KULLANIMI . 35

2.1. Tarama ve Teşhis 36

2.1.1. Tarama ve Teşhis Aşamasındaki Kullanımlar37

2.2. Triyaj Aşamasındaki Kullanımlar  42

2.3. Tedavi Alanındaki Kullanıma İlişkin Örnekler . 44

2.3.1. Cerrahi alandaki kullanımlar. 44

10 İçindekiler

2.3.2. Tedavi Alanındaki Diğer Kullanımlar 47

2.4. İlaç Geliştirilmesi ve Test Edilmesi ile İlaçla Tedavi Alanlarında YZ

Kullanımı  51

2.5. Sağlık Hizmetlerinin Yönetimi ve Planlanmasında Kullanılması . 54

2.6. Sağlık Çalışanlarının Eğitim Süreçlerinde ve Klinik Araştırmalarda YZ

Kullanımı  57

2.7. Kamu Sağlığı Gözetiminde YZ Kullanımları . 59

YAPAY ZEKÂNIN SAĞLIK ALANINDA TAŞIDIĞI RİSKLER VE BUNLARIN

AZALTILMASI İÇİN ALINABİLECEK ÖNLEMLER61

3.1. Veri Gizliliği ve Güvenlik Sorunları 62

3.2. Algoritmik Önyargılar . 73

3.3. Algoritmik Hatalar  79

3.4. Etik ve Hukuki Sorunlar  81

3.5. Sağlık Çalışanlarının YZ Sistemlerine Uyumu 92

3.6. İnsan-Makine Etkileşimi ve Güven . 93

3.7. Diğer Riskler . 95

SAĞLIKTA YZ KULLANIMINA İLİŞKİN REGÜLASYONLAR: RİSK TEMELLİ

YAKLAŞIM97

4.1. Avrupa Birliği: 2024 Yapay Zekâ Yasası (EU AI Act) . 98

4.1.1. Tarihsel Süreç 98

4.1.2. Amaç, Kapsam ve Temel İlkeler. 100

4.1.2.1. Amaç . 100

4.1.2.2. Kapsam 100

4.1.2.3. Temel İlkeler  104

4.1.3. Risk Kategorizasyonu. 104

4.1.3.1. Kabul Edilemez Riskli YZ Sistemleri . 105

4.1.3.2. Yüksek Riskli YZ Sistemleri. 107

4.1.3.3. Sınırlı Riskli YZ Sistemleri. 110

4.1.3.4. Minimum Riskli YZ Sistemleri  111

4.1.3.5. Genel Amaçlı YZ Uygulamaları  112

4.1.4. AB YZ Yasası’nın Sağlık Alanındaki YZ Sistemleri İçin

Uygulanması . 113

4.1.5. Sağlıkta Kullanılan Yüksek Riskli YZ Sistemleri için Gereklilikler 116

4.2. Diğer Bazı Ülkelerdeki Regülasyonlar ve Düzenleyici İlkeler. 121

4.2.1. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) . 121

İçindekiler 11

4.2.2. Güney Kore: YZ’nin Geliştirilmesi ve Güven Tesisine İlişkin

Kanunu . 125

4.2.3. Çin  128

4.2.4. Türkiye: YZ Alanında Regülasyon Çalışmaları ve Temel İlkeler 130

SAĞLIKTA YZ KULLANILMASININ RİSK TEMELLİ YAKLAŞIM BAĞLAMINDA

DEĞERLENDİRİLMESİ . 135

5.1. Sağlıkta YZ Kullanımında Regülasyonların Etkinliği ve Sınırlılıkları. 135

5.1.1. Minimum Riskli Tıbbi YZ Uygulamalarının Değerlendirilmesi . 135

5.1.2. Sınırlı Riskli Tıbbi YZ Uygulamalarının Değerlendirilmesi 138

5.1.3. Yüksek Riskli Tıbbi YZ Uygulamalarının Değerlendirilmesi 140

5.1.4. Genel Amaçlı YZ Uygulamalarının Sağlıkta Kullanılması . 145

5.2. İnovasyon ve Güvenlik Dengesi 147

5.3. Sağlıkta YZ Kullanımı ile İlişkili Aktörler için Öneriler. 150

5.3.1. YZ Alanında Yasal Düzenleme Yapanlar için Öneriler 151

5.3.2. Sağlık Merkezleri için Öneriler 153

5.3.3. YZ Geliştiricileri için Öneriler  154

SONUÇ. 157

KAYNAKÇA. 163