Zarar Sigortalarında Teminatın Kapsamı

Av. Bahaeddin BERBER

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ  5

İÇİNDEKİLER 7

KISALTMALAR . 13

GİRİŞ .15

BİRİNCİ BÖLÜM

TÜRK TİCARET KANUNUNA GÖRE TEMİNATIN KAPSAMI

TEMİNATIN KAPSAMININ BELİRLENMESİNE İLİŞKİN ESASLAR.21

Bütün Rizikolar Esası (Umumilik Prensibi/Rizikonun Genelliği) 22

Belirli Rizikolar Esası (Hususilik Prensibi) 22

Türk Hukuku Açısından Uygulanan Esas. 23

KONU, ZAMAN, KİŞİ VE MİKTAR BAKIMINDAN TEMİNATIN KAPSAMI 28

Konu Bakımından . 28

Sigorta Teminatı Altına Alınabilecek Rizikolar 28

Sigorta Teminatı Altına Alınamayacak Rizikolar 33

Genel Olarak 33

Teminat Altına Alınamayacak Rizikolar Açısından Uygulamada

Karşılaşılabilecek Bazı Sorunlar 35

aaa. Adli ve İdari Para Cezaları Hakkında Sigorta Yaptırılması 35

bbb. Türk Ceza Kanununda Seçenek Yaptırım Olarak

Düzenlenen Sanığın Zararı Tazmin Yükümlülüğü Hakkında

Sigorta Yaptırılması . 37

ccc. Kaçak Yapı ve İşyerleri Hakkında Sigorta Yaptırılması. 38

Zaman Bakımından. 39

Mal ve Sorumluluk Sigortaları Açısından 41

Mal Sigortaları Bakımından 41

Sorumluluk Sigortaları Bakımından 42

aaa. Sözleşme Süresi İçerisindeki Rizikolar Bakımından

Teminatın Kapsamı . 43

aaaa. Olay Esası (Sebep Olayı Teorisi) 43

8 İçindekiler

bbbb. Zarar Esası (Zarar Olayı Teorisi).44

cccc. Talep Esası.44

dddd. Türk Ticaret Kanunun Kabul Ettiği Esas.46

bbb. Sözleşme Süresi Dışındaki Rizikolar Bakımından

Teminatın Kapsamı 47

Sigortacının Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğünün Başlaması Açısından48

Sigorta Sözleşmesinin Kurulmasından Önce Başlaması

(Geçmişe Etkili Sigorta).48

aaa. Gerçek ve Gerçek Olmayan Geçmişe Etkili Sigorta51

bbb. Geçmişe Etkili Sigortada Rizikonun Belirsizliği (Subjektif

Belirsizlik).51

Sigorta Sözleşmesinin Kurulması ile Başlaması.57

aaa. Kara ve Deniz Eşya Taşıma Sigortaları57

bbb. Geçici Sigorta .58

Sigorta Sözleşmesinin Kurulmasından Sonra Primin Ödenmesi

ile Başlaması .60

aaa. Genel Olarak 60

bbb. Primin veya İlk Taksitin Ödenmesi.63

aaaa. Sigorta Priminin Ödenme Şekli63

aaaaa. Prim Borcu İçin Kambiyo Senedi

Düzenlenmesi 64

bbbbb. Bankacılık İşlemleri ile Primin Ödenmesi.66

ccccc. Ödeme Talimatı ile Primin Ödenmesi 68

bbbb. Primin veya İlk Taksitin Ödenmesine İlişkin Olarak

Uygulamada Ortaya Çıkan Bazı Sorunlar.70

aaaaa. Riziko Gerçekleştikten Sonra Prim

Borcunun Ödenmesi 70

bbbbb. Acentenin Tahsil Ettiği Primi Aktarmaması

Hâlinde Sigortacının Sorumluluğu .71

ccccc. Sigorta Sözleşmesinin Yenilenmesi Hâlinde

Sigortacının Sorumluluğunun Başlayıp

Başlamadığı Sorunu .72

Kişi Bakımından.74

Sigorta Ettiren, Sigortalı ve Bunların Hukuken Fiillerinden Sorumlu

Olduğu Kişilere Göre Sigortacının Sorumluluğu 77

Sigorta Ettiren ve Sigortalının Hukuken Fiillerinden Sorumlu

Oldukları Kişiler.77

İçindekiler 9

Rizikonun Kasıtla veya İhmalle Gerçekleştirilmesi Hâlinde

Sigortacının Sorumluluğu. 80

Uygulamada Karşılaşılabilecek Bazı Sorunlar. 83

aaa. Üçüncü Kişi Yararına Sigorta Sözleşmesinde Sigorta

Ettirenin Rizikoyu Gerçekleştirmesi  83

bbb. Aynı İşletene Ait İki Aracın Çarpışması 85

Kişi Bakımından Teminatın Kapsamı ile İlişkili Diğer Hususlar 86

Sigorta Konusu Mal Üzerinde Sınırlı Aynî Hakkın veya Haczin

Bulunması  87

Menfaat Sahibinin Değişmesi 93

Miktar Bakımından. 98

Teminat Miktarına Etki Eden Hususlar 99

Sigorta Değeri ile Sigorta Bedeli Arasındaki İlişkinin Teminata

Etkisi. 99

aaa. Eksik Sigorta  99

bbb. Aşkın Sigorta . 102

ccc. Takseli Sigorta . 105

ddd. Birden Çok Sigorta. 107

Kısmi Tazminat Ödemesinin Teminata Etkisi . 108

Prim Borcunun Teminata Etkisi 109

Sigortacının Ödediği Miktar Açısından Halefiyet ve Rücu Haklarını

Kullanması. 111

Sigortacının Halefiyet Hakkını Kullanması 113

Sigortacının Rücu Hakkını Kullanması 124

İKİNCİ BÖLÜM

SİGORTA GENEL ŞARTLARINA VE SİGORTA SÖZLEŞMESİNE GÖRE

TEMİNATIN KAPSAMI

SİGORTA GENEL ŞARTLARINA GÖRE TEMİNATIN KAPSAMI 131

Genel Olarak. 131

Sigorta Genel Şartlarının Hukuki Niteliği 132

Sigorta Genel Şartlarındaki Değişikliğin Teminata Etkisi 133

Uygulamada Sık Karşılaşılan Bazı Zarar Sigortaları Genel Şartlarına

Göre Teminatın Kapsamı 134

Kara Araçları Kasko Sigortası Genel Şartlarına Göre Teminatın

Kapsamı  135

10 İçindekiler

Konu Bakımından135

aaa. Genel Olarak 135

aaaa. Kaza.136

bbbb. Üçüncü Kişilerin Kötü Niyet veya Muziplikle

Hareket Etmeleri ve Fiil Ehliyetine Sahip

Olmayanlar Tarafından Gerçekleştirilen Fiiller139

cccc. Yangın139

dddd. Çalınma .141

bbb. Ek Sözleşmeyle Teminat Kapsamına Dahil Edilebilecek

Hususlar .145

ccc. Teminat Kapsamı Dışında Bırakılan Hususlar.147

aaaa. Aracın Gerekli Sürücü Belgesine Sahip Olmayan

Kişiler Tarafından Kullanılması 147

bbbb. Aracın Uyuşturucu veya Alkol Etkisi Altında

Kullanılması .148

cccc. Taşıma (İstiap) Haddinden Fazla Yük veya Yolcu

Taşınması 149

dddd. Sürücünün Kimliğinin Tespit Edilmesini Engellemek

İçin Kaza Yerinden Ayrılması .150

Yer Bakımından.151

Zaman Bakımından .151

Kişi Bakımından 152

Miktar Bakımından .153

Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası

Genel Şartlarına Göre Teminatın Kapsamı 156

Konu Bakımından156

aaa. Teminat Kapsamına Giren Rizikolar.156

aaaa. Araçta Meydana Gelen Maddi Zararlar.158

bbbb. Sağlık Giderleri 161

cccc. Sakatlanmaya İlişkin Zararlar 162

dddd. Destekten Yoksun Kalmaya İlişkin Zararlar .167

bbb. Teminat Kapsamına Girmeyen Rizikolar172

Yer Bakımından.178

Zaman Bakımından .180

Kişi Bakımından 180

aaa. İşleten 181

İçindekiler 11

aaaa. Gerçek İşleten. 181

bbbb. Farazi İşleten  183

bbb. İşletenin Hukuken Fiillerinden Sorumlu Olduğu Kişiler. 186

SİGORTA SÖZLEŞMESİNE GÖRE TEMİNATIN KAPSAMI .187

Malın Ayıbından Kaynaklanan Zararların Teminat Kapsamında Olup

Olmayacağının Belirlenmesi. 188

Malın Ayıbından Kaynaklı Zararlardan Sigortacının Sorumlu

Olmamasının Şartları  189

Malda Maddi Nitelikte Bir Ayıbın Bulunması. 189

Rizikonun Tamamen Malın Ayıplı Olması Sebebiyle

Gerçekleşmesi 190

Sigortalının Kusurlu Olması Aranmaz. 192

Ayıplı Mal Sebebiyle Gerçekleşen Rizikonun Sigortalı Olan Diğer

Malların Teminatına Etkisi  192

Ayıplı Malın Sebep Olduğu Rizikodan Kaynaklanan Zararı Ödeyen

Sigortacının Halefiyeti ile İlgili Hususlar 193

Sigortalının Rizikonun Gerçekleşmesi Sebebiyle Uğradığı Kazanç

Kaybının Teminat Kapsamında Olup Olmayacağının Belirlenmesi. 198

Rizikonun Teminat Kapsamında Olup Olmaması Açısından Başka

Şartların Aranıp Aranmayacağının Belirlenmesi. 200

Sigortacının Gerçek Zarardan Fazlasını Ödeyip Ödemeyeceğinin

Belirlenmesi (Yeni Değer Sigortası)  203

Sigortacının Zararın Belirli Bir Kısmından Sorumlu Olmayacağının

Belirlenmesi (Muafiyet Klozu)  206

Tazmin Türünün Belirlenmesi 208

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SİGORTACININ YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRMEMESİNİN

SİGORTA TEMİNATI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

SİGORTACININ AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ İHLALİ .211

Genel Olarak Aydınlatma Yükümlülüğü . 211

Aydınlatma Yükümlülüğünün İhlali ve Sonuçları 215

Sigorta Sözleşmesine veya Teklifnameye Aykırı Poliçe Düzenlenmesinin

Aydınlatma Yükümlülüğü ile İlişkisi  218

POLİÇE VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLALİ.221

12 İçindekiler

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TEMİNATINA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ

DAVA YOLUYLA ÇÖZÜMÜ225

Görevli Mahkeme .225

Yetkili Mahkeme .230

İspat 232

Rizikonun Teminat Kapsamında Olup Olmadığının İspatı233

İspat Konusundan Üzerinde Durulması Gereken Bazı Özel Hususlar 236

Primin Ödenip Ödenmediğinin İspatı .236

Geçmişe Etkili Sigorta ve Subjektif Belirsizliğin İspatı.239

Aydınlatma Yükümlülüğünün Yerine Getirildiğinin İspatı.240

TAHKİM VEYA ARABULUCULUK YOLUYLA ÇÖZÜMÜ.241

Tahkim 241

Genel Olarak241

Sigorta Tahkim Komisyonu 243

Arabuluculuk.251

ZAMANAŞIMI254

SONUÇ.261

KAYNAKLAR.265