Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat ve Bireysel Başvuru
İÇİNDEKİLER İçindekiler Dördüncü Baskıya Önsöz 5 Üçüncü Baskıya Önsöz 7 İkinci Baskıya Önsöz 9 Önsöz 11 Kısaltmalar Cetveli 23 1. Bölüm KAVRAM VE ORTAK ÖZELLİKLER § 1. KAVRAM 27 I. Terim, Tanım 27 § 2. KORUMA TEDBİRLERİNİN ORTAK ÖZELLİKLERİ 28 I. Yasal Düzenleme Mecburiyeti 29 II. Suç Şüphelerinin Belli Bir Yoğunlukta Olması 30 A. Şüphe 30 B. Çeşitleri 32 1. Basit Şüphe, Başlangıç Şüphesi 32 2. Yoğun Şüphe 32 a. Yeterli Şüphe 33 b. Kuvvetli Şüphe 33 III. Hükümden Önce Temel Bir Hakkı Sınırlaması 34 IV. Geçici Olması 34 V. Muhakemenin Yapılabilmesini Sağlamak ve/veya Verilecek Kararın Kâğıt Üzerinde Kalmasını Önlemek ve/veya Delil Temin veya Muhafaza Etmek Amacının Bulunması 35 VI. Gecikmede Sakınca Bulunması 35 VII. Hâkim, Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallerde, Savcı Kararı Bulunması 36 VIII. Oranlılık (Ölçülülük İlkesi) Bulunması 37 2. Bölüm GELENEKSEL KORUMA TEDBİRLERİ § 1. YAKALAMA VE GÖZALTINA ALMA 39 I. Tanım, Amacı ve Hukuksal Niteliği 39 II. Yakalamanın Koşulları 45 A. Herkes Tarafından Yapılan Yakalamanın Koşulları 45 B. Kolluk Görevlileri Tarafından Yapılan Yakalamanın Koşulları 51 III. Şikayete Bağlı Suçlarda Yakalama 55 IV. Yakalanan Kişi Hakkında Yapılacak İşlemler 55 A. Yakalanan Kişiye Yasal Haklarının Bildirilmesi 55 B. Yakalanan Kişinin Durumunun Yakınlarına Bildirilmesi 57 C. Yakalanan Kişinin Durumunun Cumhuriyet savcısına Bildirilmesi 58 D. Yakalanan Kişi İle İlgili Alınacak Önlemler 60 E. Yakalama Tutanağı Düzenlenmesi 62 F. Yakalanan Kişinin Gözaltına Alınması 62 1. Genel Olarak 62 2. Koşulları 63 3. Kararı Verecek Makam 64 4. Gözaltı Süresi 66 5. Yakalama ve Gözaltı Kararının ve İşlemlerinin Denetimi 70 6. Yeniden Yakalama Yasağı 71 7. Yakalama Emrine Dayanarak Yakalama 72 § 2. TUTUKLAMA 73 I. Tedbirin Tanımı, Hukuksal Niteliği, Amacı, Tarihçesi 73 II. Koşulları 77 A. Şüpheli veya Sanığın Huzurda Olması 77 B. Kuvvetli Suç Şüphesinin Varlığını Gösteren Somut Delillerin Bulunması 79 C. Tutuklama Nedenlerinden En Az Birinin Var Olması 80 1. Kaçma, Saklanma ve Kaçma Şüphesini Uyandıran Somut Olguların Varlığı 80 2. Delilleri Karartma Tehlikesi 82 3. Tutuklama Nedenlerinin Varsayılması 83 D. Oranlılık (Ölçülülük) 85 1. Genel Olarak 85 2. Tutuklama Yasakları 85 E. Muhakeme Koşullarının Gerçekleşmesi 86 F. Adli Kontrol Tedbirlerinden Birine Hükmedilmesinin Mümkün Bulunmaması 86 III. Tutuklama Kararı 86 IV. Tutuklama Süresi 90 V. Tutuklama Usulü 96 VI. Tutuklama Kararının Gözden Geçirilmesi 97 VII. Tutuklama Kararına İtiraz 98 VIII. Tutuklanan Kişinin Durumu 100 IX. Tutuklananın Durumunun Yakınlarına Bildirilmesi 100 X. Kaçaklar Hakkında Tutuklama ve Güvence (Teminat) Belgesi 101 XI. Tutuklama Kararının Yerine Getirilmesi 102 XII. Tutukluların Hakları 103 A. Müdafi Yardımından Yararlanma Hakkı 103 B. Ziyaretçi Kabul Hakkı 104 C. Haberleşme Hakkı 104 D. Çalışma Hakkı 105 E. İzin Hakkı 105 XIII. Tutukluların Yükümlülükleri 106 § 3. ADLİ KONTROL 107 I. Adli Kontrolün Tanımı, Amacı 107 II. Adli Kontrolle Bağlantılı Yükümlülükler 109 III. Adli Kontrolün Uygulanma Koşulları 113 IV. Adli Kontrol Kararı 115 V. Adli Kontrolün Sona Ermesi ve Mahsup 117 VI. Adli Kontrol Kararlarına Uyulmaması 119 VII. Adli Kontrole Hukuka Aykırı Olarak Başvurulması 120 § 4. ZORLA GETİRME 121 I. Şüpheli ve Sanığın Zorla Getirilmesi 121 II. Tanık ve Bilirkişilerin Zorla Getirilmesi 123 § 5. ARAMA 125 I. Tanım 125 II. Önleme Araması 127 III. Adli Arama 135 IV. Aramanın Hukuki Niteliği 136 V. Aramanın Koşulları 139 A. Makul Şüphe 140 B. Hâkim Kararı veya Yetkili Merciin Yazılı Emri 142 C. Aramaya Maruz Kalan Kişiye İlişkin Koşullar 148 1. Şüpheli veya Sanık Hakkında Yapılan Arama 148 2. Diğer Kişiler Hakkında Yapılan Arama 149 D. Aramanın Zamanına İlişkin Koşullar 149 E. Arama Yapılacak Yere İlişkin Koşullar 150 1. Üst Arama 150 2. Eşyada Arama 151 3. Konutta Arama 152 4. İşyerinde Arama 153 5. Araçta Arama 157 VI. Arama Kararı veya Emri 157 VII. Aramanın Yerine Getirilmesi ve Aramada Hazır Bulunacak Kişiler 159 VIII. Bilgisayarlarda, Program ve Kütüklerinde Arama 163 IX. İşlemin Denetimi–Kanun Yolu 164 § 6. ELKOYMA 166 I. Tanım 166 II. Amaç ve Hukuksal Nitelik 169 III. Elkoyma Tedbirinin Uygulama Koşulları 170 A. Elkoymanın Çeşitleri 170 B. Basit Elkoyma 174 1. Kapsam 174 2. Kişi Bakımından Aranan Koşullar 176 3. Madde Bakımından Aranan Koşullar 177 a. Şüphe 177 b. Elkoyma Kararı 178 4. Denetim 181 a. Hâkim Tarafından Verilen Elkoyma Kararının Denetimi 181 b. Cumhuriyet savcısı ya da Adli Kolluk Amiri Tarafından Elkoyma Kararı Verilmesi Durumunda Denetim 182 5. Elkoyma Tedbirinin Uygulanması 182 6. İstenen Eşyayı Vermeyenler Hakkında Yapılacak İşlem 185 7. Elkonulan Eşyanın Muhafazası veya Elden Çıkarılması 186 8. Sona Ermesi 188 C. Postada Elkoyma 190 D. Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma 194 1. Genel Olarak 194 2. Benzer Kavramlarla Karşılaştırma 195 3. Uygulama Koşulları 196 a. Şüphe Bakımından 196 b. Kişi Bakımından 196 c. Konu Bakımından 197 d. Karar Verecek Merci Bakımından 198 e. Suç Bakımından 200 4. Tedbirin Uygulanması 203 a. Avukat Bürolarında Elkoyma 204 b. Şirket Yönetimine Kayyım Atanması 205 ba. Genel Olarak 205 bb. Uygulama Koşulları 207 bc. Tedbirin Uygulanması 208 c. Bilgisayarlara Elkoyma 210 ca. Genel Olarak 210 cb. Uygulama Koşulları 212 d. Kaçaklara İlişkin Elkoyma 217 E. Tazminat 221 3. Bölüm MODERN KORUMA TEDBİRLERİ § 1. BEDEN MUAYENESİ VE BEDENDEN ÖRNEK ALINMASI 223 I. Tanım 223 II. Amaç 225 III. Hukuksal Nitelik 228 IV. Şüpheli veya Sanığın Beden Muayenesi 229 A. Genel Olarak 229 B. Dış Beden Muayenesi 229 1. Uygulanma Koşulları 234 a. Bir Suça İlişkin Delil Elde Etme Amacı Olması 234 b. Şüpheli veya Sanık Olmak 235 c. Herhangi Bir Suçun İşlenmiş Olması 235 d. Talep veya Karar Bulunması 235 e. Muayenenin Tabip veya Sağlık Mesleği Mensubu Diğer Bir Kişi Tarafından Yapılması 236 f. Muayenenin Kişinin Sağlığına Açıkça ve Öngörülebilir Zarar Verme Tehlikesinin Bulunmaması 238 C. Oran Bulunması 238 D. İç Beden Muayenesi 239 1. Uygulanma Koşulları 239 a. Üst Sınırı 2 Yıl veya Daha Fazla Hapis Cezasını Gerektiren Bir Suçun İşlendiği Şüphesi 239 b. Delil Elde Etmek İçin Zorunlu Olması (Oranlılık İlkesi) 241 c. Hâkim veya Mahkeme, Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallerde Cumhuriyet Savcısının Kararı 242 d. Müdahalenin, Kişinin Sağlığına Zarar Verme Tehlikesinin Bulunmaması 244 e. Özel Kanunlarda Alkol Muayenesine ve Kan Örneği Alınmasına İlişkin Bir Hüküm Bulunmaması 245 2. Tedbirin Uygulanması 245 3. Elde Edilen Bilgilerin Değerlendirilmesi 247 4. Denetim Muhakemesi 248 V. Şüpheli veya Sanık Dışındaki Kişilerin Beden Muayenesi 248 A. Diğer Kişiler Kavramı 248 B. Tedbirin Uygulama Koşulları 249 1. Tedbire Karar Verme Yetkisi 249 2. Sağlığa Zarar Verme Tehlikesinin Bulunmaması 251 3. Cerrahi Müdahalede Bulunulmaması (Cerrahi Müdahale Yasağı) 251 4. Müdahalenin Bir Hekim Tarafından Gerçekleştirilmesi 252 C. Beden Muayenesi ve Örnek Almadan Kaçınma Hakkı 253 D. CMK m. 75 ve m. 76 Uyarınca Elde Edilen Verilerin Akıbeti 254 § 2. MOLEKÜLER GENETİK İNCELEMELER 254 I. Tanım 254 II. Hukuki Nitelik 257 III. Tedbirin Amacı 259 IV. Tedbirin Uygulanma Koşulları 261 A. Şüphe Bakımından 261 B. Kişi Bakımından 263 C. İncelemeyi Yapacak Bilirkişi 265 D. Elde Edilen Verilerin Değerlendirilmesi ve Akıbeti 266 § 3. FİZİK KİMLİĞİN TESPİTİ 269 I. Tanım 269 II. Tedbirin Uygulama Koşulları 270 A. Bir Suç İşlendiği Şüphesi 271 B. Üst Sınırı İki Yıl veya Daha Fazla Hapis Cezasını Gerektiren Bir Suçun Varlığı 271 C. Ferden Belli Sanık ya da Şüpheli Hakkında Başvurulabilmesi 271 D. Gereklilik Koşulunun Gerçekleşmesi 272 E. Cumhuriyet Savcısının Kararı 273 F. Fizik Kimliğin Tespiti Kararının Yerine Getirilmesi 273 III. Kaydedilen Verilerin Akıbeti – Yok Edilmesi 274 § 5. TELEKOMÜNİKASYON YOLUYLA YAPILAN İLETİŞİMİN DENETLENMESİ 275 I. Kavram 275 II. Tedbirin İçeriği ve Kapsamı 279 III. Tedbirin Uygulanması 281 IV. Tedbirin Uygulanmasına İlişkin Şartlar 283 A. Delil Elde Etme Amacının Bulunması 283 B. Somut Delillere Dayanan Kuvvetli Şüphe Sebeplerinin Varlığı 284 C. Başka Suretle Delil Elde Edilmesi Olanağının Bulunmaması 286 D. Hâkim Kararının Bulunması 288 E. Tedbir Uygulanabilecek Kişiler 291 V. Tedbir Kararının İçeriği 295 VI. Tedbirin Süresi 296 VII. Mobil Telefonun Yerinin Tespiti 297 VIII. Gizlilik Şartına Uyulması 299 IX. Tedbirin Uygulama Alanı 299 X. Müdafiin Bürosu, Konutu ve Yerleşim Yerindeki Telekomünikasyon Araçlarının Denetimi Sorunu 303 XI. Tedbirin İcrası 304 XII. Tedbire Son Verilmesi 305 XIII. Elde Edilen Bilgilerin Yok Edilmesi 307 XIV. İlgilinin Bilgilendirilmesi 308 XV. Tesadüfen Elde Edilen Delillerin Durumu 310 XVI. Hukuka Aykırı Denetim ve Tazminat 313 XVII. İletişimin Önleme ve İstihbarat Amaçlı Denetimi 316 A. Genel Olarak 316 B. 2559 Sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanununa Göre Önleme Amaçlı Denetim 317 C. 2803 Sayılı Jandarma Teşkilat Görev ve Yetkileri Kanununda Önleyici Denetim 320 D. 2937 Sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununda Önleyici Denetim 322 E. Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunda Önleyici Denetim 324 § 6. GİZLİ SORUŞTURMACI GÖREVLENDİRİLMESİ 326 I. Kavram 326 II. Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesinin Amacı 327 III. Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesinin Koşulları 328 IV. Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesine İlişkin Karar 329 V. Tedbirin Süresi 331 VI. Gizli Soruşturmacının Temel Özellikleri ve Benzer Kavramlardan Farkı 332 VII. Gizli Soruşturmacının Suç İşlemesi Sorunu 337 VIII. Tedbire Konu Olabilecek Suçlar 339 IX. Tedbirin Uygulanması Sonucunda Elde Edilen Deliller 340 § 7. TEKNİK ARAÇLARLA İZLEME 342 I. Kavram 342 II. Şüphe Derecesi 346 III. Teknik İzlemeye Konu Olabilecek Alanlar 347 IV. Teknik İzlemeye Konu Olabilecek Suçlar 348 V. Teknik İzleme Kararı 349 VI. Tedbirin Süresi 352 VII. Teknik İzleme Sonucunda Elde Edilecek Delillerin Durumu ve Tesadüfen Elde Edilen Deliller Sorunu 353 VIII. Tedbire Son Verilmesi 355 IX. Kanun Yolu 356 § 8. SPORDA ŞİDDET VE DÜZENSİZLİĞİN ÖNLENMESİNE ÇARE OLARAK SEYİRDEN YASAKLANMA 356 I. Kavram 358 A. Terim 358 B. Tanım 359 II. Niteliği 359 III. Seyirden Yasaklamanın Çeşitleri ve Uygulanma Koşulları 359 A. Önleyici Tedbir Olarak Seyirden Yasaklama (Önleme Yasaklanması) 359 1. Genel Olarak 359 2. Koşulları 359 B. Özgün Bir Koruma Tedbiri Olarak Seyirden Yasaklanma 360 1. Genel Olarak 360 2. Şartları 361 a. Suç Şüphesinin Bulunması 361 b. Soruşturmanın Başlamış Olması 362 c. Savcı veya Hakim Kararının Bulunması 362 d. Tedbirin Sona Ermesi 363 e. Denetim 363 C. Adli Kontrol Benzeri Bir Tedbir Olarak Seyirden Yasaklanma 363 D. Güvenlik Tedbiri Olarak Seyirden Yasaklanma 364 IV. Kayıt 365 4. Bölüm KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE TAZMİNAT VE BİREYSEL BAŞVURU § 1. KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE TAZMİNAT 367 I. Kavram 367 II. Tazmin Edilecek Zararlar 371 III. Tazminat İstenebilen Haller 374 A. Kanunlarda Belirtilen Koşullar Dışında Yakalanma, Tutuklanma veya Tutukluluğun Devamına Karar Verilme 377 B. Kanunî Gözaltı Süresi İçinde Hâkim Önüne Çıkarılmama 377 C. Kanuni Hakları Hatırlatılmadan veya Hatırlatılan Haklardan Yararlandırılma İsteği Yerine Getirilmeden Tutuklanma 378 D. Kanuna Uygun Tutuklanıp Makul Sürede Yargılama Mercii Huzuruna Çıkarılmama ve Bu Süre İçinde Hakkında Hüküm Verilmeme 380 E. Kanuna Uygun Olarak Yakalandıktan veya Tutuklandıktan Sonra Hakkında Kovuşturmaya Yer Olmadığına veya Beraate Karar Verilme 381 F. Mahkumiyet Halinde Tazminat 382 G. Yakalama ve Tutuklama Nedenleri ve Haklarındaki Suçlamaların Kendilerine Açıklanmaması 383 H. Yakalama ve Tutuklamanın Yakınlara Bildirilmemesi 384 I. Arama Kararının Ölçüsüz Bir Şekilde Gerçekleştirilmesi 385 J. Koşulları Oluşmadığı Halde Elkoyma Kararı Verilmesi, Elkonulan Eşyanın Korunması İçin Gerekli Tedbirlerin Alınmaması, Eşyanın veya Malvarlığı Değerlerinin Amaç Dışı Kullanılması veya Zamanında Geri Verilmemesi 385 K. Yakalama veya Tutuklama İşlemine Karşı Kanunda Öngörülen Başvuru İmkânlarından Yararlandırılmamak 388 L. CMK m. 323/3’te Düzenlenen Tazminat Nedeni 389 IV. İlgiliyi Uyarma Yükümlülüğü 389 V. Tazminat İsteminin Şartları 390 A. Süre 390 B. Tazminat Talebinde Bulunmaya Yetkili Kişiler 391 C. Tazminat Talebinin Yapılacağı Merci 393 D. Tazminat Başvurusunun Şekli ve Yargılama Usulü 393 E. Tazminatın Geri Alınması ve Rücu 396 F. Tazminat İsteyemeyecek Kişiler 397 § 2. BİREYSEL BAŞVURU 399 I. Genel Olarak 399 II. Başvuruda Bulunabilecek Kişiler 400 III. Bireysel Başvuru Usulü 401 IV. Bireysel Başvurunun Süresi 402 V. Bireysel Başvuruların Kabul Edilebilirlik Şartları ve İncelenmesi 403 VI. Esas Hakkındaki İnceleme 406 VII. Bireysel Başvuru Sonucunda Verilebilecek Kararlar 408 VIII. Başvuru Hakkının Kötüye Kullanılması 410 Kaynakça 411
