Banka Teminat Mektuplarında İlgililerin Hak Ve Borçları
6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanununa Göre
6098 Sayılı Yeni Türk Borçlar Kanunu'na Göre
BANKA TEMİNAT MEKTUPLARINDA İLGİLİLERİN HAK VE BORÇLARI
Av. Dr. Hilal YENER COŞKUN
GİRİŞ 1
I- Konunun Takdimi 1
II- Konunun Smırlandınlması-Metod 3
BİRİNCİ BÖLÜM BANKA TEMİNAT MEKTUPLARI
(Kavram-Hukuki Nitelik- Unsurlar- Benzer Hukuki Kavram ve Kuramlardan Farkı- Taraflar- Geçerlilik Koşulları- Sözleşmenin Kuruluşu- Çeşitleri)
I- KAVRAM 5
A- Banka Teminat Mektubunun Sebebini Oluşturan İlişkiler 11
1. Temel İlişki 11
2. Karşılık İlişkisi 12
a- Kredi Açma Sözleşmesinde Şekil 15
b- Karşılık İlişkisinin Hukuki Niteliği 16
B- Banka Teminat Mektuplarının Konusu 18
C- Banka Teminat Mektuplarının Amacı 18
D- Banka Teminat Mektuplarının Tercih Edilme Nedenleri 19
1. Bankanın Güvenilirliği 19
III- Likidite Sağlamaları 20
IV- Sözleşmenin İfasında Etkili Olmaları 20
V- Uygulama Kolaylığı Sağlamaları 20
E- Banka Teminat Mektubunun İlgililer Açısından Taşıdığı
Riskler 21
II- BANKA TEMİNAT MEKTUPLARININ HUKUKİ NİTELİĞİ 22
A- Kefalet Sözleşmesi Görüşü 23
B- Garanti Sözleşmesi Görüşü 24
C- Karma Sözleşme Görüşü 32
D- Kendine Özgü Sözleşme Görüşü 33
E- Hukuki Niteliğe İlişkin Görüşümüz 35
III- BANKA TEMİNAT MEKTUPLARININ UNSURLARI 36
A- Teminat Sağlama Gayesi 37
B- Belirli Bir Riskin Garanti Edilmesi 39
C- Bağımsız Bir Borç Yüklenilmesi 43
D- Bankanın Ödeme Taahhüdü 45
IV- BANKA TEMİNAT MEKTUPLARININ TAŞIDIĞI
ÖZELLİKLER 46
A- Soyut (Mücerret) Borç Altına Girilmemesi 46
B- İvazsız Olma 48
C- Banka Teminat Mektubunun Kıymetli Evrak Sayılmaması ... .48
V- BANKA TEMİNAT MEKTUPLARININ BENZER HUKUKİ
KAVRAM VE KURUMLARDAN FARKI 51
A- Kefalet Sözleşmesinden Ayıran Kıstaslar 51
3. İki Sözleşmenin Karşılaştırılmasının Gereği 51
4. Genel Olarak Kefalet Sözleşmesi 53
5. Kefalet ve Garanti Sözleşmeleri Arasındaki Başlıca
Farklar 56
6. Kefalet ve Garanti Sözleşmesi Ayrımında Kullanılan Kıstaslar 60
a- Aslilik- Ferilik Kıstası 60
b- Temel Borç İlişkisine Atıfta Bulunulması 61
c- Defi ve İtirazların İleri Sürülmesinden Vazgeçilmesi . . .62
d- İlk Talepte Ödeme Kaydının Bulunması 64
e- Şekil Kıstası 66
f- Kişiye Yönelik İlgi Kıstası 68
g- Aynen İfa ve Tazminat Ödeme Yükümlülüğü Kıstası . . .69 h- Teminat Verenin Özel Menfaatinin Bulunması Kıstası . .71 ı- Yan Kıstaslar 72
VI- Şüphe Halinde Kefalet Sözleşmesinin Kabul Edilmesi
İlkesi 76
B- Avalden Ayıran Kıstaslar 77
C- Çekten Ayıran Kıstaslar 79
D- Akreditiften Ayıran Kıstaslar 80
E- Vekalet Sözleşmesinden Ayıran Kıstaslar 81
F- İtibar Emrinden Ayıran Kıstaslar 82
G- Müteselsil Borçluluktan Ayıran Kıstaslar 83
H- Borca Katılmadan Ayıran Kıstaslar 86
VI- BANKA TEMİNAT MEKTUBUNDA TARAFLAR 87
A- Banka 88
7. Bankanın Yurtdışı ve Yurtiçi Şubeleri arasında Teminat Mektubu Düzenlenmesi 88
8. Bankanın Kendisi İçin Teminat Mektubu Düzenlemesi 89
B- Muhatap 90
2. Birden Fazla Muhataba Hitaben Banka Teminat Mektubu Düzenlenmesi 91
3. Muhatabı Olmayan Banka Teminat Mektubu Düzenlenmesi 91
C- Lehdarın İşlevi 92
VII- BANKA TEMİNAT MEKTUPLARININ GEÇERLİLİK
KOŞULLARI 93
A- Tarafların Ehliyetleri 96
VII- Bankanın Ehliyeti 96
VIII- Muhatabın Ehliyeti 99
IX- Lehdarın Ehliyetinin Banka Teminat Mektuplarına Etkisi... 101
B- Banka Teminat Mektuplarında Şekil 102
C- Banka Teminat Mektuplarında Kullanılacak Dil 105
VIII- BANKA TEMİNAT MEKTUPLARINDA SÖZLEŞMENİN
KURULUŞU 108
A- Lehdarın İşlevi 109
B- Bankanın Önerisi 109
C- Muhatabın Kabulü 110
9. Açık Kabul 110
10. Örtülü Kabul 111
D- Temsilci Aracılığı ile Öneri ve Kabul 113
E- Banka Teminat Mektuplarında Sözleşmenin Kurulduğu An . .114 F- Banka Teminat Mektuplarında Bankanın Sorumluluğunun
Başlaması 115
IX- BANKA TEMİNAT MEKTUBU ÇEŞİTLERİ 116
A- İçerdikleri Kayıtlara Göre Banka Teminat Mektupları 117
4. İlk Talepte Ödeme Kaydını İçeren Banka Teminat Mektupları 117
5. Şarta Bağlı Banka Teminat Mektuplan 117
B- Teminatın Konusuna Göre Banka Teminat Mektupları 118
1. Kesin Banka Teminat Mektuplan 118
2. Geçici Banka Teminat Mektuplan 119
3. Avans Banka Teminat Mektuplan 120
C- Sürelerine Göre Banka Teminat Mektuplan 121
1. Vadesiz Banka Teminat Mektuplan 121
2. Vadeli B anka Teminat Mektuplan 121
D- İkinci Bankanın Devreye Girmesine Göre Banka Teminat
Mektupları 123
X- Doğrudan Banka Teminat Mektupları 123
XI- Dolaylı Banka Teminat Mektupları 124
E- Muhatabına Göre Banka Teminat Mektupları 125
X- İhaleler Nedeni ile Kamu Kuramlarına Hitaben Düzenlenen Banka Teminat Mektupları 125
XI- Mahkemelere ve İcra Dairelerine Hitaben Düzenlenen Banka Teminat Mektupları 126
XII- Vergi Dairelerine Hitaben Düzenlenen Banka Teminat Mektupları 127
XIII- Gümrük İdarelerine Hitaben Düzenlenen Banka Teminat Mektupları 128
XIV- Petrol İdaresine Hitaben Düzenlenen Banka Teminat Mektupları 129
XV- Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu' na Hitaben Düzenlenen Banka Teminat Mektupları 129
XVI- Çiftçilere Hitaben Düzenlenen Banka Teminat Mektupları .130
XVII- Diğer Bankalara Hitaben Düzenlenen Banka Teminat Mektupları 130
F- Diğer Banka Teminat Mektupları 130
11. Serbest Konulu Banka Teminat Mektupları 130
12. Limitli Banka Teminat Mektupları 131
13. Limitsiz Banka Teminat Mektupları 131
14. Karşılıklı Banka Teminat Mektupları 131
15. Karşılıksız(Açık) Banka Teminat Mektupları 132
16. Cayılamaz Banka Teminat Mektupları 132
17. Cayılabilir Banka Teminat Mektupları 132
18. Özellik Taşıyan Banka Teminat Mektupları 133
İKİNCİ BÖLÜM İLGİLİLERİN (Banka-Lehdar) BORÇLARI
XII- GENEL OLARAK 135
XIII- BANKANIN BORÇLARI 137
A- Bankanın Lehdara Karşı Borçları 137
XVIII- Muhatap ile Sözleşme Yapma 138
XIX- Garanti Borcunu Bizzat İfa Etme 140
XX- Talimata Uygun Davranma 141
a- Süre Uzatım Taleplerinde Talimata Uyma 143
XXI- Danışmanlık Yapma-Uyarma 144
XXII- Ödeme Talebinin Usulüne Uygun Olduğunu İnceleme 145
a- Muhatabın Kimliğinin Tespiti 146
b- Ödeme Talebinin Yöneltileceği Yer 146
c- Ödeme Talebinin Yazılı Olması 148
d- Ödeme Talebinin Süresi 148
19. TBK m,128/f.2’ deki Kaydı İçeren Banka
Teminat Mektuplarında Ödeme Süresi 149
20. Mücbir Sebeplerin Varlığı Halinde Süre 150
e- Ödeme Talebinde Riskin Gerçekleştiğini Bildirme ... .151
f- Mektup Aslını İbraz 152
g- Talebe Konu Banka Teminat Mektubunun ve Meblağın
Bildirilmesi 154
h- Şarta Bağlı Banka Teminat Mektuplarında Muhatabın
Ek Belge Sunması 156
XXIII- Rizikonun Gerçekleşip Gerçekleşmediğini İnceleme 159
a- İlk Talepte Ödeme Kaydı İçermeyen Banka Teminat
Mektuplarında 160
b- İlk Talepte Ödeme Kaydı İçeren Banka Teminat
Mektuplarında 161
XIV- Ödeme Talebini Bildirme 164
XV- Ödeme Yükümlülüğü 166
XVI- Defi ve İtirazları İleri Sürme / Ödememe Yükümlülüğü 166
B- Bankanın Muhataba Karşı Borçlan 167
1. Ödeme Yükümlülüğü 167
a- Bankanın Borcunun Muaccel Olması 167
b- Ödeme Talebinde Yer Alan Eksiklikleri Muhataba
B ildirme Yükümlülüğü 169
c- Ödemenin Süresi 170
d- İfa Yeri 170
e- Ödemenin Kapsamı 172
XXIV- Ana Para Ödemesi 172
XXV- Faiz Ödemesi 173
XXVI- Anapara Faizi 174
XXVII- Temerrüt Faizi 177
21. Bankanın Temerrüde Düşmesinin Koşulları ..179
6. Muhatabın İhtan 180
7. İlk Talepte Ödeme Kaydı İçeren Banka Teminat Mektuplarında İhtar 181
8. İlk Talepte Kaydı İçermeyen Banka Teminat Mektuplarında İhtar 182
XXVIII- Bankanın Kanundan Kaynaklanan Sorumluluklarında Ödemenin Kapsamı 184
4. 5510 S. lı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Çerçevesinde Kapsam 184
5. 2886 S. lı Devlet İhale Kanunu Çerçevesinde Kapsam 187
6. 4735 S. lı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu
Çerçevesinde Kapsam 188
f- Ödemenin Yabancı Para Üzerinden Yapılması 189
g- Ödemenin Yapılacağı Kişi 194
XVII- Muhatap/Muhataplar 194
XVIII- Muhatabın Vekili 194
XIX- Muhatabın Kanuni Temsilcisi 195
XX- Muhataptan Banka Teminat Mektubundan Doğan Hakkı Devralan 197
XXIX- Sözleşme ile Alacağın Devri 197
XXX- Yargı Karan ile Alacağın Devri 201
XXI- Banka Teminat Mektubunu Devralan 202
XXII- İcra Dairesi 204
22. Muhatabın Ödeme Talebinde Bulunması Halinde 205
23. Muhatabın Ödeme Talebinde Bulunmaması Durumunda 205
XXIII- İflas İdaresi 207
XXIV- Muhatap Dışındaki Kişilerin Riskinin Muhataba Karşı Garanti Edilmesi Halinde Üçüncü Kişilere Ödeme Yapılıp Yapılmayacağı 207
9. LEHDARIN BORÇLARI 209
A- Komisyon Ödeme 210
B- Masraf Ödeme 213
C- Teminat Verme 214
7. Ek Teminat Verme 215
a- Sözleşmede Kayıt Bulunması Halinde 215
b- İflas Halinde 215
D- Mektup Bedelini Depo Etme 216
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İLGİLİLERİN (Banka-Lehdar-Muhatap) HAKLARI
I- BANKANIN HAKLARI 221
A- Bankanın Lehtara Karşı Haklan 221
XXV- Hapis Hakkı 221
XXVI- Lehdara Rücu Hakkının Hukuki Dayanaklan 222
a- Kontrgaranti Sözleşmesinin Varlığı Halinde Rücu
Hakkı 226
b- Vekalet Sözleşmesi Kapsamında(Karşılık İlişkisi)
Rücu 229
c- Vekaletsiz İş Görme Kapsamında Rücu Hakkı 230
d- Sebepsiz Zenginleşmeye Kapsamında Rücu Hakkı .. .232
e- TBK. m.61 (EBK. m.51)'e Dayanan Rücu Hakkı 234
f- Bankanın Lehdara Rücu Hakkının Dayanağı
Hakkındaki Görüşümüz 238
XXVII- Lehdarın Alacaklılarının Haciz Talebinde Bankanın Öncelik Hakkı 241
B- Bankanın Muhataba Karşı Haklan 243
XXXI- Ödemeden Kaçınma Hakkı 243
a- Defi ve İtirazları İleri Sürme 243
24. Karşılık İlişkisinden Kaynaklanan Defi ve
İtirazlar 245
25. Temel İlişkiden Kaynaklanan Defi ve İtirazlar .. .245
26. Dolaylı Teminat Mektuplarında Defi ve İtirazlar . .249
27. Mektup Metninden Kaynaklanan Defi ve İtirazlar 249
10. Sahtelik Defi 250
11. Temsil Yetkisinin Bulunmaması 252
XXVIII- Temsil Yetkisinin Aşılması 254
XXIX- Talebin Teminat Mektubu Kapsamı Dışında Kalması 255
XXX- Belge İbrazı Gereken Hallerde Belgelerin İbraz Edilmemiş Olması 255
XXXI- Vade İçerisinde Tazmin Talebinde Bulunulması Gerekli Olmayan Teminat Mektuplarında Zamanaşımı 255
XXXII- İrade Bozuklukları 256
28. Yanılma 256
29. Aldatma 258
30. Korkutma 259
XXXIII- Takas Defi 260
XXXIV- Zamanaşımı Defi 262
12. Vadeli Banka Teminat Mektuplarında Zamanaşımı 264
13. Vadesiz Banka Teminat Mektuplarında Zamanaşımı 266
14. Bankanın Kanun Gereği Yükümlü Olduğu Teminat Mektuplarında Zamanaşımı 268
XXXV- Ödeme Talebinin Hakkın Kötüye Kullanılması
Niteliğinde Olduğu Defi 268
8. Hakkın Varlığı 270
9. Hakkın Kötüye Kullanımının Açık Olması . . .271
XXXVI- Muhatabın Kendisini İbra Ettiği Savunması 272
XXXVII- Riskin Sona Erdiği Savunması 275
XXXVIII- Riskin Garanti Alanın Kusurlu Davranışları ile
Gerçekleştiği Savunması 276
XXXIX- İfa İmkansızlığını İleri Sürme 278
3. Temel İlişkideki İfa İmkansızlığı 278
4. Banka Teminat Mektupları Açısından İfa İmkansızlığı 280
XVIII
(13) Aşın İfa Güçlüğünü İleri Sürme 280
XXXII- Ödeme Talebini Red Gerekçelerinin Yargı Yolu ile Tespitini İsteme 281
XXXIII- Banka Teminat Mektubunun İade Edilmesini Talep 283
XXXIV- Muhataba Başvuru Hakkı 285
XL- LEHDARIN HAKLARI 289
A- Lehdarın Muhataba Rücu Hakkı 289
31. Temel İlişki Kapsamında Rücu Hakkı 290
32. Sebepsiz Zenginleşme Kapsamında Rücu Hakkı 291
B- Banka Teminat Mektubunun İadesini İsteme 292
C- Muhatabın İflası Halinde Lehdarın Sözleşmeden Dönme
Hakkı 292
D- Banka Teminat Mektubundan Doğan Alacağın Üzerine
Haciz Konulmasını Talep 293
E- Borç Muaccel Olmadan Tazmin Talebinde
Bulunulamayacağının Tespitini Talep 294
F- Temel İlişkiyi Oluşturan Sözleşme Nedeni ile Tazmin
Talebinde Bulunulamayacağının Tespitini Talep 295
G- Riskin Kusursuz İmkansızlık Sebebi İle Gerçekleştiğinin
Tespiti Talebi 295
H- Banka Teminat Mektubunun Hükümsüzlüğünün Tespitini
Talep 296
I- İhtiyati Tedbir Talebi 300
15. Tedbir Talebinde Amaç ve Koşullar 301
16. İhtiyati Tedbir Kararının Bankaya Etkisi 304
İ- Bankadan Zararların Tazminini Talep 306
XLI- MUHATABIN HAKLARI 306
A- Bankanın Ödemede Gecikmesi Halinde Alınan Tedbir
Kararı Nedeni ile Bankaya Karşı Hakları 306
B- Haksız Tedbir Talebi Nedeni İle Lehdardan Tazminat İsteme .307
C- Ödeme Yapılmaması Halinde Yasal Yollara Başvurma 308
XXXV- İcra Takibi Yapma 308
XXXVI- Dava Açma 309
D- Lehdara Karşı Talep Hakkı 310
SONUÇ 311
KAYNAKÇA
