Yönetim Bilimi ve Çağdaş Yönetim Teknikleri
YÖNETİM BİLİMİ VE ÇAĞDAŞ YÖNETİM TEKNİKLERİ
Prof. Dr. Bekir PARLAK
İçindekiler
İkinci Baskıya Önsöz
Önsöz
BİRİNCİ BÖLÜM
YÖNETİM BİLİMİ: KURAMSAL GİRİŞ
KAVRAMLAR VE TANIMLAR
Yönetim
Yönetime İlişkin Kavramlar
“Yönetim”in Tanımı
Yönetim Bilimi
Yönetim Biliminin Kavranması
Yönetim Biliminin İki Temel Ekseni
Yönetim Biliminin Temel İlgi Alanı
Sistem Yaklaşımıyla Yönetim Bilimi ve Çevre Faktörü
Yönetim Biliminin Gerçekliği
Kamu Yönetimi
Temel Bir Kavramın Analizi: “Kamu”
Kamu Yönetimi Kavramına Giriş
Kamu Yönetiminin İki Yönü
Kamu Yönetiminin Kritik Değeri
Kamu Yönetimi Disiplininde Bilim Dalları
Kamu Yönetiminin Üç Anlamı: Akademik Bir Disiplin
Faaliyetler Bütünü, Meslek
Kamu Yönetiminin Amacı
Dar ve Geniş Anlamda Kamu Yönetimi
YÖNETİM BİLİMİNİN KAPSAM VE İÇERİĞİ
Yönetim Biliminin Niteliği
Süreç ve Sonuç Olarak Bilim
Bilimsel Yönetim Hareketi
Üç Sistem Olarak Yönetim Bilimi
Yönetim Biliminin Konusu
Süreç ve Olgusal Açıdan Yönetim Bilimi
Sosyal Bir Disiplin Olarak Yönetim Bilimi
Uygulamalı Bilim Olarak Yönetim Bilimi
Disiplinler Arası Bir Bilim
Yönetim Biliminin Amacı
Yönetim Biliminin Teorik ve Pratik Amacı
Yönetim Teorilerinde Amaçlar
Yönetimle İlgili Bilimler
Yönetimin Genelini İnceleyen Bilimler
Yönetimin Sürecini İnceleyen Bilimler
Yönetimin İşlevlerini İnceleyen Bilimler
Yönetimin Özel Alanlarını İnceleyen Bilimler
YÖNETİM BİLİMİNİN GELİŞİM SÜRECİ
ABD’de Yönetim Bilimin Gelişimi
Avrupa’da Yönetim Biliminin Gelişimi
Türkiye’de Yönetim Biliminin Gelişimi
Hayattan Dersler
Bölüm Kaynakçası
İKİNCİ BÖLÜM
YÖNETİM VE ORGANİZASYON
ORGANİZASYON TANIMLARI VE TÜRLERİ
Organizasyon Tanımları
Organizasyon Türleri
Toplumdaki Görevlerine Göre Organizasyonlar
Ürettikleri Mal ve Hizmetlerin Türüne Göre Organizasyonlar
Üretim Araçlarına Göre Organizasyonlar
Sahipliğine Göre Organizasyonlar
Üyeliğine Göre Organizasyonlar
Büyüklüklerine Göre Organizasyonlar
Birinci Derecede Fayda Sağlayanlara Göre Organizasyonlar
Yöneticilerine Göre Organizasyonlar
Kuruluş Sürelerine Göre Organizasyonlar
ORGANİZASYONLARIN TEMEL UNSURLARI
Organizasyonların Dört Temel Unsuru
Amaca İlişkin Unsurlar
Teknolojik Unsurlar
Beşeri Unsurlar
Yapısal Unsurlar
Organizasyonlarda Üyeler
Organizasyonlarda Gruplar
Organizasyonlarda Alt Sistemler ve Özellikleri
Üretim Alt Sistemi
Alışveriş Alt Sistemi
Uyarlama Alt Sistemi
Yaşatma Alt Sistemleri
Yönetim Alt Sistemleri
Akış Sistemleri Olarak Organizasyon
ORGANİZASYONLARI KARAKTERİZE EDEN DEĞİŞKENLER
ORGANİZASYONLARIN TOPLUMDAKİ YERİ VE ÖNEMİ
ORGANİZASYON VE ÇEVRE
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE ORGANİZASYONLAR
ORGANİZASYONLA İLGİLİ BAZI YENİ KAVRAMLAR
Organizasyonel Değişme
Organizasyonel Yenilenme
Organizasyonel Büyüme
Organizasyonel Etkinlik
Organizasyonel Verimlilik
Organizasyonel Yeterlik
Organizasyonel Performans
Organizasyonel Sağlık
Yönetim Geliştirme
Yönetici Geliştirme
Organik Organizasyon
Organizasyon (Örgüt) Şeması
Organize Etme (Örgütleme-Organizing)
Organizasyonel Amaç
Organizasyonel (Örgütsel) Lider
Organizasyonel Sistemler
Organizasyonel Yaklaşım
Organizasyon (Örgüt) Teorisi (Organizational Theory)
Organizasyon (Örgüt) Pazarlaması
Organizasyon Planlaması
Organizasyon (Örgüt) İklimi
Öğrenen Organizasyon
Hayattan Dersler
Bölüm Kaynakçası
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ORGANİZASYON KURAMLARI (ÖRGÜT TEORİLERİ)
KLASİK ORGANİZASYON KURAMI (TEORİSİ)
Taylor’un Bilimsel Yönetim Yaklaşımı
Fayol’un Yönetim Süreci Yaklaşımı
H Fayol’a ve L Gulick’e Göre Yönetim Fonksiyonları
“Yönetim Süreci Yaklaşımı”na Göre Organizasyon İlkeleri
Weber’in Bürokrasi Yaklaşımı
İdeal Bürokrasiye Ait Özellikler
Weber’in Otorite (Yetki) Tipolojisi
Klasik Organizasyon Kuramının Dayandığı Hipotezler
Massie’nin Klasik Yönetim Düşüncesinin Dayandığı Genel
Hipotezler Saptaması:
McGregor’un Klasik Yönetim Düşüncesinin İnsan Tabiatıyla
İlgili Hipotezleri Saptaması:
Mason Haire’in, Klasik Yönetim Düşüncesinin İnsan Tabiatıyla
İlgili Hipotezleri Saptaması:
Klasik Organizasyon Kuramının İnsan Tabiatı Hakkındaki Olumsuz
Hipotezlere Sahip Olmasının Nedenleri
Klasik Organizasyon Kuramının (Yönetim Yaklaşımının)
Ortak Özellikleri
Klasik Organizasyon Kuramına Yöneltilen Eleştiriler
NEO-KLASİK (DAVRANIŞÇI) ORGANİZASYON KURAMI
Harwood Araştırması
Hawthorne Araştırmaları
Neo-Klasik Organizasyon Kuramının (Yönetim Düşüncesinin)
İnsan Tabiatıyla İlgili Hipotezleri
Neo-Klasik Kuramın Genel Esasları Ve Ana Düşünceleri
Neo-Klasik Organizasyon Kuramında Yönetim Alanı
Neo-Klasik Organizasyon Kuramında Merkezi ve Ademi-Merkezi Yönetim
Neo-KIasik Organizasyon Kuramında İş Bölümü
Neo-KIasik Organizasyon Kuramında Kurmay-Kumanda İlişkileri
Neo-Klasik Organizasyon Kuramında Biçimsel Olmayan
Organizasyon
Hayattan Dersler
Bölüm Kaynakçası
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
MODERN ORGANİZASYON KURAMLARI
(ÇAĞDAŞ ÖRGÜT TEORİLERİ)
AMAÇLARA GÖRE YÖNETİM
Amaçlara Göre Yönetimin Tanımı
Amaçlara Göre Yönetimin Özellikleri
Bir Personel Değerlendirme Yönetimi Olarak Amaçlara Göre Yönetim
Organizasyon Açısından Faydalı Yönleri
Personel Açısından Faydalı Yönleri
Bir Personel Değerlendirme Yönetimi Olarak Amaçlara Göre
Yönetimin Sakıncalı Yönleri
Amaçlara Göre Yönetimin Aşamaları
Amaçların Belirlenmesi
Birimlerin Amaçlarının Belirlenmesi
Faaliyet Planlaması
Uygulama ve Kontrol
Periyodik Değerlendirme
SİSTEM KURAMI
Sistemin Amaçları Ve Fonksiyonları
Sistemle İlgili Temel Kavramlar
Sistem ve Alt Sistemler
Kapalı ve Açık Sistemler
Çevre
Sistemin Sınırları
Entropi ve Negatif Entropi (Negantropi)
Dengeli Durum ve Dinamik Denge
Organizasyonel Sistemler
Z KURAMI
Z Kuramında İncelenen Konular
Z Kuramında İki Tip Organizasyonun Karşılaştırması
Z Tipi Organizasyonun Karakteristiği
Z Kuramının Temel Özellikleri
Bütüncül Görüş
Müşterek Sorumluluk
Örtülü Kontrol Mekanizması
Ömür Boyu İstihdam
Yavaş Değerleme ve Terfi
Uzmanlaşmamış Mesleki Gelişme
Müşterek Karar Verme
DURUMSALLIK YAKLAŞIMI
Organizasyon ve Çevre İlişkisi
Organizasyon ve Strateji
Organizasyonun Yaşı ve Büyüklüğü
Güç ve Organizasyon
Organizasyon ve Teknoloji İlişkisi
SİBERNETİK
Tanımı ve Gelişimi
Türkiye’deki Durum
Özel Yaşantıya Etkisi
Otomasyon - Mekanizasyon ve Mahalli İdareler Açısından Önemi
Sibernetik ve Yönetimde Karar Alma
YÖNETİMDE MATEMATİK
Elektronik Bilgi İşlem (EBİ)
Elektronik Bilgisayarların Yetenekleri
Perspektif Açıdan Bilgisayar
Bazı Organizasyonel Problemler
Elektronik Bilgi İşlemin Geleceği
Kantitatif Tekniklerin Üstünlükleri ve Sınırlamaları
Kantitatif Tekniklerin Üstünlükleri
Kantitatif Tekniklerin Sınırlamaları
Seçilmiş Kantitatif Teknikler
TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ
Toplam Kalite Yönetimi’nin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi
Toplam Kalite Yönetimi’nin “Yönetim” Anlayışı
TKY’nin Temel İlkeleri
Getirdiği Yenilikler
TKY’ye Yöneltilen Eleştiriler
Genel Eleştiriler
İşleyişe Yönelik Eleştiriler
Kamu Yönetimi ve Toplam Kalite Yönetimi
Kamu Hizmeti ve Kalite
Toplam Kalite Yönetiminin Kamu Yönetiminde
Uygulanmasında Karşılaşılacak Sorunlar
Toplam Kalite Yönetiminin Kamu Yönetiminde Uygulanması
TKY’ye İlişkin Genel Bir Değerlendirme
Hayattan Dersler
Bölüm Kaynakçası
BEŞİNCİ BÖLÜM
YÖNETİM FONKSİYONLARI
PLANLAMA
Kavram ve Tanım
Planlamanın Gereği ve Önemi
Planlamanın İki Temel Ekseni
Planlamanın Nitelikleri, Yararları ve Sakıncaları
Planlamanın Nitelikleri
Planlamanın Yararları
Planlamanın Sakıncaları
Planlamanın İlkeleri ve İyi Bir Planda Bulunması Gereken Özellikler
Planlama Aşamaları
Amaçların Tespit Edilmesi
Çevre Şartlarının Araştırılması
Uygulanabilecek Alternatiflerin İncelenmesi
Mevcut Alternatiflerin İncelenmesi ve En Uygun Olanın
Seçilmesi
İkincil Planların Hazırlanması
Denetleme
Plan ve Planlamayı Sınıflandırma Yolları
Sürelerine Göre Planlar
Niteliklerine Göre Planlar
Hiyerarşik Düzene Göre Planlar
Kullanımlarının Zorunlu Olup Olmamalarına Göre Planlar
Yapılarına Göre Planlar
Kapsamlarına Göre Planlar
Planlamada Lojistik ve Strateji
ORGANİZE ETME (ÖRGÜTLEME)
Tanım ve Kavram
Organize Etme İlkeleri ve Süreci
Organize Etmenin Başlıca İlkeleri
Organize etme Süreci
Organize Etme Biçimleri
Dikey Organize Etme
Fonksiyonel Organize olma
Dikey-Kurmay Organize Etme
Komite Tipi Organize Etme
Merkezi ve Merkezi Olmayan Organize Etme
Formel (Biçimsel) ve İnformel (Biçimsel Olmayan)
Organizasyonlar
Organizasyon Şemaları
Tanım ve Kavram
Organizasyon Şemalarının Yararları
Organizasyon Şemalarının Sakıncaları
Organizasyon Şemalarıyla İlgili İlkeler
Organizasyon Şemalarının Çizimine Ait İlkeler
Organizasyon Şemalarının Türleri
YÖNELTME (YÜRÜTME-LİDERLİK ETME)
Yöneltmenin Anlamı
Yöneltme İlkeleri
Kumanda Birliği İlkesi
Amaç Birliği İlkesi
İşe Alıştırma (Oryantasyon)
Durum ve Sorunlara Geniş Bir Perspektiften Bakma İlkesi
Yöneltme Sırasında Karşılaşılan Sorunların Çözümünde İyi
Niyet İlkesi
Yöneltme Unsurları
Liderlik
Yetki (Otorite)
Haberleşme
Emir
Motivasyon
Yöneltme İşlevinin Kapsamı
Yönetsel Araç ve Yöntemlerin Yönetimi
İnsanların Yönetilmesi
Diğer Kaynakların Yönetimi
KOORDİNASYON (EŞGÜDÜM)
Tanımı ve Önemi
Koordinasyon İlkeleri
Koordinasyon Unsurları
Koordinasyon Çeşitleri
Yatay ve Dikey Koordinasyon
İnandırıcı Koordinasyon
Komiteler Yoluyla Koordinasyon
Hiyerarşiye Dayanan Koordinasyon
İç ve Dış Koordinasyon
Yapı ve Görevle İlgili Koordinasyon
DENETİM
Tanımı ve Önemi
Denetim Süreci
Standartların Tepkisi
Performansın Ölçülmesi
Gerçekleşen Performans ile Standartların Karşılaştırılması
Sapmaların Değerlendirilmesi ve Doğrulayıcı İşlemler
Denetimin Kapsamı
Ön Denetim (Feed-forward)
Anında Denetim (Süreç Esnasında Denetim)
Son Denetim (Feed-back)
Denetim Teknikleri
Personelin Değerlendirilmesi
Personelin Sınıflandırılması ve İş Planlarının Hazırlanması
İdari El Kitapları
Ast Üst Toplantıları
İdari Teftiş
Yönetim Dışı Denetim Yolları
Denetim Fonksiyonunun Beşeri Yönü
Etkili Bir Denetim Sistemi İçin Gerekli Şartlar
Hayattan Dersler
Bölüm Kaynakçası
ALTINCI BÖLÜM
ORGANİZASYON AMAÇLARINA ULAŞMADA
LİDERİN YERİ VE FONKSİYONU
LİDERLİK VE LİDERLİK FONKSİYONLARI
ORGANİZASYONEL AMAÇLAR VE LİDERLİK
Organizasyon Yönetimi ve Liderlik: Organizasyon Amaçlarına
Ulaşmada Liderin Rolü
Organizasyonlarda Lider-Grup Etkileşimi
Etkin Lider-Etkin Organizasyon
Etkinlik Kavramı ve Organizasyonsel Etkinlik
Etkin Lider-Etkin Organizasyon İlişkisi
Hayattan Dersler
Bölüm Kaynakçası
YEDİNCİ BÖLÜM
YÖNETİM BİLİMİNİN TEMEL ALANI OLARAK KAMU
YÖNETİMİNDE ÇAĞDAŞ YAKLAŞIMLAR
KAMU YÖNETİMİNİN YENİ YÜZÜ: YENİ KAMU İŞLETMECİLİĞİ
(NEW PUBLİC MANAGEMENT)
Yeni Kamu İşletmeciliğinin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi
Yeni Kamu İşletmeciliğinin Özellikleri
Ülke Uygulamalarında Yeni Kamu İşletmeciliği
Yeni Kamu İşletmeciliğine Yöneltilen Eleştiriler
Değerlendirme
E-DEVLET
Kavramsal Çatı
Boyutları İtibariyle E-Devlet
E-Devletin Amaçları
E-Devletle İlgili Sorunlar
E-Devlet ve Türkiye
Merkezi Yönetimde E-Devlet Uygulamaları
Yerel Yönetimlerde E-Devlet Uygulamaları
E-Devlet Konusuna Dair Genel Değerlendirme
YÖNETİŞİM
Kavramsal Açılım
Yönetişimin Önerileri, Boyutları ve Özellikleri
Yönetişimin Mekan Bağlamında Değerlendirilmesi
Türkiye Açısından Yönetişimin İşlevselliği ve Uygulanabilirliği
Yerel Yönetişim Uygulamaları ve Türkiye
Konuyla İlgili Son Değerlendirme
KALKINMA AJANSLARI VE TÜRKİYE UYGULAMASI
Temel Bir Kavramın Açıklaması: “Bölge”
Olgusal ve Kavramsal Açıdan Bölge ve Avrupa Birliği
Kalkınma Ajanslarının Değerlendirilmesi
Türkiye’de Kalkınma Ajansları
Türkiye’de Bölgesel Yönetim Uygulamaları
Türkiye’de Kalkınma Ajanslarının Kuruluş Süreci
Kalkınma Ajanslarının Türkiye Uygulaması
Kalkınma Ajanslarına İlişkin Nihai Değerlendirme
STRATEJİK YÖNETİM VE KAMU YÖNETİMİNDE UYGULANMASI
Stratejik Yönetim Açısından Önemli Kavramlar
Stratejik Yönetimin Gelişimi
Stratejik Yönetimin Kapsamı ve İçeriği
Stratejik Yönetim Süreci
Stratejik Planlama
Stratejinin Uygulanması
Stratejilerin Değerlendirilmesi ve Denetimi
Kamu Yönetimi ve Stratejik Yönetim
Stratejik Yönetimin Türk Kamu Yönetiminde Uygulanabilirliği
Karşılaşılacak Sorunlar
Değerlendirme
Hayattan Dersler
Bölüm Kaynakçası
SEKİZİNCİ BÖLÜM
TEMEL BİR YÖNETİM SORUNU OLARAK KAMU
BÜROKRASİSİNDE BOZULMA VE POLİTİK YOZLAŞMA
KAMU BÜROKRASİSİNDE BOZULMA: YOLSUZLUK,
RÜŞVET ve KAYIRMA
Yolsuzluk, Rüşvet Ve Kayırmanın Kavramsal İncelemesi ve Tanımları
Yolsuzluk
Rüşvet
Zimmet
Kayırma
Bürokrasi ve Yolsuzluk: Siyasal Yapı, Toplumsal Yapı ve Ekonomik
Yapı İle İlişkili Çözümlemeler ve Önlemler
Siyasal Yapı, Bürokrasi ve Yolsuzluk
Toplumsal Yapı, Bürokrasi ve Yolsuzluk
Ekonomik Yapı, Bürokrasi ve Yolsuzluk
Bürokraside Yolsuzluğun Önlenmesine İlişkin Öneriler
POLİTİK YOZLAŞMA
Kavramsal İnceleme ve Tanım
Politikada Yolsuzluk Teknikleri
Türk Siyasal Sisteminde Yozlaşma
Değerlendirme
Hayattan Dersler
Bölüm Kaynakçası
Kaynaklar
