Belediyelerde İnsan Kaynağı Alımları ve Hemşehrilik Olgusu: İstanbul Örneği

Abdurrahman Muhammet BANAZILI

İÇİNDEKİLER

YAZAR HAKKINDA .5

SUNUŞ 7

ÖNSÖZ 9

İÇİNDEKİLER11

TABLOLAR LİSTESİ.15

GRAFİKLER LİSTESİ15

ŞEKİLLER LİSTESİ .15

KISALTMALAR LİSTESİ.15

GİRİŞ 19

BÖLÜM I:

HEMŞEHRİLİK OLGUSUNUN KAVRAMSAL ANALİZİ

SİVİL TOPLUM 27

Dünya’da Sivil Toplumun Gelişimi33

Osmanlı’dan Türkiye’ye Sivil Toplum .37

GÖÇ . 46

III. KENT VE İLGİLİ KAVRAMLAR  51

Kent55

Kentleşme 57

Kentlileşme.62

Bilgi Toplumu, Postmodern Toplum ve Kent64

HEMŞEHRİ . 67

HEMŞEHRİLİK. 69

Hemşehrilik İlişkilerinin Kurulmasına Neden Olan Faktörler72

Hemşehrilik Kavramına İlişkin Makul ve Olumsuz Bakış Açıları75

Makul Bir Kavram Olarak Hemşehrilik .75

Hemşehrilik Kavramına Getirilen Pejoratif (Yergisel) Yaklaşımlar80

Liyakat (Meritokrasi) .81

Adam Kayırmacılığı (İltimas)82

Kronizm (Eş-Dost Kayırmacılığı).82

12 İçindekiler

Nepotizm (Akraba Kayırmacılığı).83

Hizmet Kayırmacılığı83

Patronaj.83

Lobicilik ve Siyasal Kayırmacılık .83

İdari Kadrolara Vekâlet84

Dinsel Değerlere Dayalı Ayrımcılık 84

Etnosentrizm (Kavimmerkezcilik)85

HEMŞEHRİ DERNEKLERİ: KAVRAM, ÖZELLİKLER VE FONKSİYONLAR.88

Dünya’da Hemşehri Dernekleri 97

Mekke ve Medine Deneyimi .98

Salvador ve Kolombiya Deneyimi99

Gana Deneyimi99

Meksika ve Hindistan Deneyimi 100

İndus Deneyimi .102

İngiltere’deki Deneyimler102

Asya’daki Deneyimler102

Fransa ve Almanya’daki Deneyimler .103

Türkiye’de Hemşehri Dernekleri 105

İstanbul’da Hemşehrilik ve Hemşehri Dernekleri.111

BÖLÜM II:

KURAMSAL TARTIŞMALAR

KURAMSAL BAĞLAMDA HEMŞEHRİLİK OLGUSU .127

İbn Haldun (Asabiyet).127

Ferdinand Tonnies (Cemaat ve Cemiyet) .129

Emile Durkheim (Mekanik ve Organik Dayanışma) 131

Max Weber (Toplumlaşma-Topluluklaşma ve Komşuluk Cemaati)132

Michael Hechter (Grup Dayanışması).133

Karl Marx (Sınıfsal Dayanışma).134

SOSYAL SERMAYE YAKLAŞIMLARI VE HEMŞEHRİLİK OLGUSU135

Sosyal Sermaye Olgusu.135

Pierre Bourdieu’nun Yaklaşımı .139

Coleman’ın Yaklaşımı .140

Putnam’ın Yaklaşımı .143

İçindekiler 13

Fukuyama’nın Yaklaşımı.144

Sosyal Sermaye ve Hemşehrilik İlişkisinin Değerlendirilmesi .145

BÖLÜM III:

HEMŞEHRİLİK OLGUSUNUN SİYASET VE

YÖNETİM TEORİLERİYLE OLAN İLİŞKİSİ

HEMŞEHRİLİK OLGUSUNUN BÜROKRASİ, TEMSİLİ BÜROKRASİ,

YEREL SİYASET VE KAMU TERCİHİ TEORİLERİ BAĞLAMINDA İRDELENMESİ. 149

Bürokrasi ve Hemşehrilik İlişkisi .149

Temsili Bürokrasi ve Hemşehrilik İlişkisi.156

Yerel Siyaset ve Hemşehrilik İlişkisi 159

Kamu Tercihi Teorisi (KTT) ve Hemşehrilik İlişkisi.166

Kayırmacılık Bağlamında İnsan Kaynakları Yönetimi: Geçmiş,

Mevcut Durum ve Hemşehrilik Olgusu 175

DÜNYA ÖRNEKLERİNDE İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ. 183

İngiltere’de (Büyük Britanya) İnsan Kaynakları Yönetimi .184

Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) İnsan Kaynakları Yönetimi .190

Fransa Cumhuriyeti’nde İnsan Kaynakları Yönetimi.196

Federal Almanya Cumhuriyeti’nde İnsan Kaynakları Yönetimi 200

Avrupa Birliği (AB) ve Seçilmiş Bazı Ülkelerde İnsan Kaynakları Yönetimi204

III. TÜRKİYE’DE İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN KRONOLOJİK ANALİZİ 207

Osmanlı Dönemi İnsan Kaynakları Yönetimi (1839-1922)208

Cumhuriyet Dönemi İnsan Kaynakları Yönetimi (1923-2022) 216

Günümüzde Yerel Yönetimlerde İnsan Kaynakları Yönetimi226

İstihdam Biçimleri ve Usulü.227

Üst Düzey Yerel Yönetim Kadrolarına Atanma Şartları ve Usulü.232

Görevde Yükselme Suretiyle Atanabilecek Kadrolar232

Görevde Yükselmeye Tabi Olmadan Atanabilecek Kadrolar

(1. Dereceli Kadrolar) .233

İstisnai Kadrolar .234

İnsan Kaynağı Seçim Yöntemleri .237

YEREL YÖNETİMLERDE KAYIRMACI/AYRIMCI FAKTÖR OLARAK HEMŞEHRİLİK

OLGUSUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ  243

14 İçindekiler

BÖLÜM IV:

BELEDİYELERDE İNSAN KAYNAĞI ALIMLARI ve

HEMŞEHRİLİK OLGUSUNA İLİŞKİN AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA

ALAN ARAŞTIRMASININ TASARIMI .260

Araştırmanın Amacı ve Önemi .260

Araştırmanın Problemi .261

Araştırmanın Evreni ve Örneklemi .266

Araştırmanın Yöntemi 271

Araştırmanın Veri Toplama Tekniği ve Sınırlılıkları.273

Verilerin Analizi ve Yorumlanması275

ALAN ARAŞTIRMASINDAN ELDE EDİLEN BULGULARIN TARTIŞILMASI 276

Hemşehrilik Olgusunun Yönetsel Boyutuna İlişkin Bulguların Tartışılması.278

Liyakat ve Nepotizm Sorunu .278

Siyasi Baskılar 282

Kurum Sınavlarının Taraflılığı Sorunu 287

Yörecilik (Bölgecilik) 289

Temsili Bürokrasi Paradoksu .293

Belediye Oligarşisi ve Kamu Hizmetlerinde Verimsizlik.299

Hemşehrilik Olgusunun Siyasal Boyutuna İlişkin Bulguların Tartışılması303

Particiliğin ve Hemşehriliğin Baskınlığı 303

Siyasi Kariyer Planlaması .309

Yerel Siyasetle İç içe Geçmişlik313

Siyasi Feodal İlişkiler317

Hemşehrilik Olgusunun Sosyal Boyutuna İlişkin Bulguların Tartışılması 324

Hemşehrilik Olgusunun Kaynakları324

Politik (Siyasal) Mübadele Aracı Olarak Hemşehri Dernekleri.330

Baskı ve Çıkar Grubu Olarak Hemşehri Dernekleri335

Sosyo-Ekonomik Statü ve İstihdam .338

SONUÇ . 345

KAYNAKÇA . 359

EKLER

EK-1: Araştırma Soru Formu . 415

EK-2: Mülakat ve Katılımcı Bilgileri . 417

İçindekiler 15

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1. Kuruluş Amaçlarına Göre Faal Dernek Sayıları (2021) . 110

Tablo 2. İstanbul’da Faaliyet Gösteren Hemşehri Derneklerinin

İlçelere Göre Dağılımı  117

Tablo 3. Kayıtlı Olunan Nüfus Yerine Göre İstanbul’daki İlçelerde

Hemşehri Odaklarının Dağılımı 123

Tablo 4. Sosyal Sermaye Türleri ve Ortaya Çıkma Nedenleri  138

Tablo 5. Katılımcıların Profesyonel Kimliklerine Göre Dağılımı . 277

Tablo 6. Çalışma Grubundaki Katılımcıların Hemşehrilik Olgusuna İlişkin Algılarının

Karşılaştırılması 356

GRAFİKLER LİSTESİ

Grafik 1. Yıllar İtibariyle Faal Dernek Sayıları (2000-2021). 45

Grafik 2: Türkiye’deki Hemşehri Derneklerinin Bölgelere Göre Dağılımı (%). 106

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 1. Nitel Araştırma Sürecinin Aşamaları 272

Şekil 2. Araştırmada Kullanılan Veri Toplama Teknikleri 274