Boşanmanın Çocuklara İlişkin Hukuki Sonuçları

Serdar ÇELİKEL ( Yargıtay Tetkik Hakimi )

BİRİNCİ BÖLÜM

BOŞANMANIN EŞLERE İLİŞKİN GENEL SONUÇLARI, ÇOCUKLARIN KİŞİLİK GELİŞİMLERİ İLE SOSYALHAYATLARINA ETKİLERİ VE BOŞANMA DAVASISIRASINDA ALINACAK GEÇİCİ ÖNLEMLER

1. -BOŞANMANIN EŞLERE İLİŞKİN GENEL SONUÇLARI-5

I. -Boşanmanın Kişisel Sonuçları-6

A. -Her İki Eş Hakkındaki Sonuçlar-6

B. -Boşanan Kadın Hakkında Oluşan Sonuçlar-6

1. -Soyadı-6

2. -Bekleme Süresi-8

3. -Kadının Vatandaşlığı-8

II. -Boşanmanın Mali Sonuçları-9

A. -Evlilik Birliğindeki Malların Tasfiyesi-9

B. -Miras Hakkının Kaybı-9

C. -Cebri İcranın Mümkün Hale Gelmesi-12

D. -Zaman aşımının İşlemeye Başlaması-13

E. -Evlenme Sözleşmesi ve Lehe Yapılan Sigortaların Durumu-13

F. -Tazminat ve Nafaka-13

1. -Maddi Tazminat-14

a)-Maddi Tazminatın Şartları-14

b)-Tazminatın Miktarı ve Ödenme Şekli-17

aa)-Miktarın Belirlenmesi-17

bb)-Ödenme Şekli-17

2. -Manevi Tazminat-18

a)-Manevi Tazminatın Şartları-18

b)-Tazminatın Miktarı-20

3. -Yoksulluk Nafakası-21

a)-Nafakanın şartları-21

b)-Nafaka Miktarı-23

c)-Nafakanın Süresi-24

2. -BOŞANMANIN ÇOCUKLARIN KİŞİLİK GELİŞİMLERİ İLE SOSYAL HAYATLARINA ETKİLERİ-25

I. -Çocuklarda Oluşan Bazı Kişilik Bozuklukları-27

1. -Korku-27

2. -Öfke-28

3. -Suçluluk-28

4. -Yalnızlık-28

5. -Reddetme-29

6. -Gerileme-29

7. -Uyku Sorunları-29

8. -Fiziksel Sorunlar-29

II. -Boşanmanın Çocuğun Sosyal Yaşamına Etkileri-30

III. -Boşanmanın Çocuğun Eğitim Durumuna Etkisi-31

3. -BOŞANMA DAVASI SIRASINDA ALINACAK GEÇİCİ ÖNLEMLER-32

I. -Velayetin ve Kişisel İlişkilerin Düzenlenmesi-33

II. -Tedbir Nafakası-33

III. -İştirak Nafakası-34

İKİNCİ BÖLÜM

AİLE BİRLİĞİ İÇİNDE ÇOCUKLARIN HUKUKİ DURUMLARIVE AİLE BİRLİĞİNİN KORUNMASINA YÖNELİK ÖNLEMLERİLE BOŞANMA DAVASININ ÇOCUKLARINKİŞİSEL DURUMLARINA İLİŞKİN SONUÇLARI

1. -AİLE BİRLİĞİ İÇİNDE ÇOCUKLARIN HUKUKİ DURUMLARI-35

I. -Velayet Kavramı-36

A. -Velayet Hakkının Tanımı ve Niteliği-36

B. -Velayet Hakkının İçeriği-38

1. -Çocuğun Kişiliğine İlişkin Hak ve Ödevler-38

a)-Çocuk Üzerinde Egemenlik Hakkı-38

b)-Çocuğa Ad Koyma Hakkı-39

c)-Çocuğun Yerleşim Yeri-40

d)-Çocuğun Bakımı-41

e)-Çocuğun Eğitilmesi ve Yetiştirilmesi-42

f)-Çocuğun Görüşlerinin Dikkate Alınması-45

g)-Çocuğun Söz Dinleme Yükümlülüğü-45

h)-Çocuğun Temsili-47

2. -Çocuğun Mal Varlığına İlişkin Hak ve Ödevler-49

a)-Çocuğun Mallarının Yönetimi-50

b)-Çocuğun Mallarını Kullanma Hakkı-52

c)-Çocuğun Ana Babanın Yönetim ve Kullanma Hakkı Dışındaki Serbest Malları-53

d)-Yönetim ve Kullanma Hakkının Sona Ermesi-54

II. -Velayetin Ana Baba Tarafından Birlikte Kullanılması ve Anlaşmazlık Hali-54

2. -AİLE BİRLİĞİNİN KORUNMASINA YÖNELİK ÖNLEMLER-58

I. -Genel Olarak Aile Birliğinin Korunması-58

II. -MK. m. 195'e Dayalı Genel Koruma-60

A. -Önlem Türleri-61

1. -Uzlaştırma-61

2. -Uyarı-62

3. -Uzman Kişilerin Yardımını İsteme-63

B. -Önlemlerin Alınmasında Yetkili ve Görevli Mahkeme-63

3. -BOŞANMA DAVASININ ÇOCUKLARIN KİŞİSEL DURUMLARINA İLİŞKİN SONUÇLARI; VELAYETİN ve KİŞİSEL İLİŞKİLERİN DÜZENLENMESİ-64

I. -Velayetin Düzenlenmesi-65

A. -Çocuğun Yararı Kavramı-68

1. -Tanım-69

2. -Çocuğun Yararının Belirlenmesinde Psiko-Sosyal ve Hukuksal Temel Ölçütler-70

a)-Çocuğun Yaşı-70

b)-Çocuğun Cinsiyeti-73

c)-Çocuğun Alıştığı Çevre ve Ortam-74

d)-Boşanma Sonrasında Çocuğun Aile Ortamında Yaşayabilme Olanağı-76

e)-Çocuğa Şahsen Bakma Olanağı-78

f)-Ana Babanın Velayetin Düzenlenmesi Konusunda Dinlenilmesi ve Çocuğa Karşı İlgileri-79

g)-Ana Babanın Eğitici Yetenekleri-82

h)-Çocuğun İsteği ve Hakim Tarafından Dinlenilmesi-83

i)-Ana Babanın Boşanmadaki Kusur Durumları-88

j)-Ana Babanın Ahlaki Değer Yargıları ve Davranışları-90

k)-Kardeşlerin Birbirinden Ayrılmaması-92

l)-Çocuğun Dini-93

m)-Çocuğun Soy Bağı-94

3. -Çocuğun Yararının Belirlenmesinde Yardımcı Ölçütler-95

a)-Velayetin Düzenlenmesine İlişkin Ana Babanın Yaptığı Sözleşmeler-95

aa)-Velayetin Düzenlenmesine İlişkin Sözleşmenin Önemi-96

bb)-Sözleşmenin Hakim Tarafından Denetlenmesi ve Onaylanması-97

cc)-Sözleşmenin Hukuksal Niteliği-99

b) Bilirkişi İncelemesi Yaptırtma-100

B. -Velayetin Bütün Olarak ve Şartsız Düzenlenmesi-103

1. -Velayetin Ana Baba Arasında Bölünememesi-104

a)-Velayetin Ana Babanın Sahip Olduğu Hak ve Görevler Bakımından Bölünememesi-104

b)-Velayetin Zaman Bakımından Bölünememesi-105

2. -Velayetin Şartlı Olarak Düzenlenememesi-105

C. -Velayete İlişkin Düzenlemelerin Değiştirilmesi-106

1. -Yeniden Düzenlemeyi Gerektiren Olgular-108

a)-Ana veya Babanın Başkasıyla Evlenmesi-108

b)-Ana veya Babanın Başka Bir Yere Gitmesi-109

c)-Ana veya Babanın Ölmesi-109

d)-Çocukla Kişisel İlişkinin Engellenmesi-110

2. -Velayetin Kaldırılması ve Çocuklara Vasi Tayini-111

a)-Velayetin Kaldırılmasının Sonuçları-114

b)-Görevli ve Yetkili Mahkeme-114

II. -Çocukla Kişisel İlişkilerin Düzenlenmesi-115

A. -Kişisel İlişki Kurma Hakkının Niteliği-116

B. -Kişisel İlişki Kurma Hakkının İçeriği-117

C. -Kişisel İlişki Kurma Hakkının Düzenlenmesi ve Göz önünde Tutulacak Ölçütler-118

1. -Çocuğun Yaşı-119

2. -Çocuğun Beden ve Ruh Sağlığı-120

3. -Çocuğun Ahlaki Yararı-121

4. -Kardeşlerin Birbirini Görebilmesi-121

5. -Ana Babanın Oturduğu Yer-122

6. -Ana Babanın İzin Durumu-123

7. -Analık ve Babalık Duygularının Tatmini-123

8. -Ana-Babanın Kişisel İlişki Kurulmasına İlişkin Anlaşmaları-124

9. -Kişisel İlişkinin Kurulma Şekli ve Görüşme Yeri-125

10. Çevre Değişikliği-125

11. Yapılan Düzenleme Uygulanabilir Olmalıdır-126

D. -Çocukla Ana Baba Dışındaki Kişiler Arasında Kişisel İlişki Kurulması-127

E. -Çocuğun Kişisel İlişkiyi Reddetmesi-130

F. -Kişisel İlişki Hakkının Cebri İcra Yoluyla Uygulanması-131

G. -Kişisel İlişki Hakkının Kaldırılması-131

H. -Kişisel İlişki Kurma Hakkına İlişkin Düzenlemelerin Değiştirilmesi-132

İ. -Kişisel İlişki Kurulmasında Yetkili ve Görevli Mahkeme-134

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BOŞANMANIN ÇOCUKLARA İLİŞKİNMALİ SONUÇLARI (İŞTİRAK NAFAKASI)

I. -İştirak Nafakasının Hukuki Niteliği-135

II. -İştirak Nafakasının Miktarı-136

A. -Çocuğun İhtiyaçları-137

1. -Çocuğun Yaşı-137

2. -Çocuğun Sağlık Durumu-138

3. -Çocuğun Eğitim Durumu-138

4. -Çocuğun Kişisel Geliri-139

B. -Ana Babanın Ekonomik ve Sosyal Durumu-140

III. -Nafakanın Ödenme Şekli-142

IV. -Nafakanın Başlangıcı ve Süresi-142

A. -Nafakanın Başlangıcı-142

B. -Nafakanın Süresi-143

1. -Çocuğun Ergin Olması-143

2. -Çocuğun veya Nafaka Yükümlüsünün Ölümü-144

3. -Velayete Sahip Tarafın Nafaka Talebinden Vazgeçmesi-144

V. -Nafakanın Alacaklısı-145

VI. -İştirak Nafakasına İlişkin Düzenlemenin Değiştirilmesi-147

VII. Geçici Önlemler ve Güvence Verilmesi-148

VIII. -Görevli ve Yetkili Mahkeme-148

IX. -İştirak Nafakası İsteminde Zamanaşımı-149

X. -Faiz-149

XI. -Vekalet Ücreti-150

SONUÇ-151

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ÇOCUK HAKLARINA DAİR SÖZLEŞME-153

ÇOCUK HAKLARININ KULLANILMASINA İLİŞKİN AVRUPA SÖZLEŞMESİ-179

KAYNAKLAR-193



"