Ölçülülük İlkesi Bağlamında Gelir Teorileri

Buğra Vehbi Döner

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ
KISALTMALAR LİSTESİ
GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM: GELİR TEORİLERİ
I. Genel Olarak
II. Gelir Kavramını Açıklayan Teoriler
A. Kaynak Teorisi
1. Kaynak Teorisinin Kökeni
2. Kaynak Teorisine Göre Gelir Kavramı
B. Safî Artış Teorisi
1. Safi Artış Teorisinin Kökeni
2. Safi Artış Teorisine Göre Gelir Kavramı
C. Piyasa Geliri Teorisi
1. Piyasa Geliri Teorisinin Kökeni
2. Piyasa Geliri Teorisine Göre Gelir Kavramı
D. Harcama Teorisi
1. Harcama Teorisinin Kökeni
2. Harcama Teorisine Göre Gelir Kavramı
III. Gelir Teorileri Bağlamında Türk Hukukundaki Uygulama
A. Gelir Teorilerinin Mevcut Uygulamaya Etkisi ve Vergi Güvenliği
1. Gelir Teorilerinin Mevcut Uygulamaya Etkisi
2. Vergi Güvenlik Önlemleri Bağlamında Gelir Teorileri
a. Vergi Güvenliği Kavramı
b. Genel Olarak Vergi Güvenliğine Hizmet Eden Uygulamalar
c. Gelirin Vergilendirilmesinde Vergi Güvenliğine Hizmet Eden Uygulamalar
(1) Geçici Vergi Uygulaması
(2) Talih Oyunları Salonlarından Elde Edilen Kazançlarda Asgari Vergi
(3) Emsal Kira Bedeli Uygulaması
(4) Uluslararası Bilgi Değişimi
d. Gelirin Vergilendirilmesinde Vergi Güvenliği Açısından Güncel Konular
(1) Özel Gider (Harcama) Bildirimi Uygulaması
(2) Gelirin Kripto Para Olarak Edinilmesi
B. Gelirin Vergilendirilmesinde Vergi Güvenliğini Sağlayamamış Uygulamalar
1. 5421 Sayılı Kanunla Getirilen Düzenlemeler
a. Mülga Gider Esası Uygulaması
b. Mülga Ortalama Kar Haddi ve Asgari Gayri Safi Hasılat Uygulaması
c. Mülga Götürü Usul Uygulaması
d. Mülga Aile Reisi Beyanı Uygulaması
2. 193 Sayılı Kanunla Getirilen Düzenlemeler
a. Mülga Zirai Kazançlarda Asgari Kazanç Uygulaması
b. Mülga Servet Beyanı Uygulaması
3. 2361 Sayılı Kanunla Getirilen Mülga Asgari Zirai Vergi Uygulaması
4. 2772 Sayılı Kanunla Getirilen Mülga Hayat Standardı Uygulaması
5. 4369 Sayılı Kanunla Getirilen Mülga Gelir Tanımı
IV. Gelir Teorileri Bağlamında Karşılaştırmalı Hukuktaki Uygulamalar
A. Anglo-Amerikan Hukuku
1. Britanya’daki Uygulama
a. Britanya’da Gelir Kavramı
b. Britanya’da Gelir Kavramı ile Vergi Güvenliği İlişkisi
2. Amerika’daki Uygulama
a. Amerika’da Gelir Kavramı
b. Amerika’da Gelir Kavramı ile Vergi Güvenliği İlişkisi
B. Kara Avrupası Hukuku
1. Almanya’daki Uygulama
a. Almanya’da Gelir Kavramı
b. Almanya’da Gelir Kavramı ile Vergi Güvenliği İlişkisi
2. Fransa’daki Uygulama
a. Fransa’da Gelir Kavramı
b. Fransa’da Gelir Kavramı ile Vergi Güvenliği İlişkisi
3. İskandinavya’daki Uygulamalar
a. Danimarka Uygulaması
b. Norveç Uygulaması
c. Finlandiya Uygulaması
d. İsveç Uygulaması

İKİNCİ BÖLÜM: ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİ
I. Genel Olarak
II. Vergi Hukukunda Ölçülülük İlkesi
A. Tanım ve Terminoloji
1. Tanım
2. Terminoloji
B. Tarihçe ve Felsefi Kökenler
1. Tarihçe
2. Felsefi Kökenler
C. Hukuksal Temellere İlişkin Görüşler
1. Dar Anlamda Ölçülülük İlkesini Kabul Eden Görüşler
a. Öze Dokunma Yasağı Görüşü
b. Hakkın Varlığı Görüşü
c. Demokratik Toplum Gerekleri Görüşü
d. Keyfilik Yasağı Görüşü
2. Geniş Anlamda Ölçülülük İlkesini Kabul Eden Görüşler
a. Adalet Düşüncesi Görüşü
b. Genel Hukuk İlkeleri Görüşü
c. Eşitlik İlkesi Görüşü
d. Hukuk Devleti Görüşü
III. Vergi Hukukunda Ölçülülük İlkesinin Unsurlarından Önce Denetlenmesi Gereken Hususlar
A. Vergisel Müdahale
1. Mülkiyet Hakkına Müdahale
2. Diğer Haklara ve Özgürlüklere Müdahale
B. Vergisel Müdahale İhtiyacı
1. Kanun Koyucu Açısından Müdahale İhtiyacı
2. Kanun Uygulayıcıları Açısından Müdahale İhtiyacı
C. Vergisel Müdahale Kamu Yararı
1. Kamu Yararı Kavramı
2. Kamu Yararının Vergisel Anlamı
a. Kamu Giderlerini Karşılama Amacı
b. Kamu Giderlerini Karşılama Dışındaki Amaçlar
IV. Vergi Hukukunda Ölçülülük İlkesinin Unsurları Bakımından Ölçülülük Denetimi
A. Elverişlilik
1. Dar Anlamda Elverişlilik
2. Geniş Anlamda Elverişlilik
B. Gereklilik
1. Dar Anlamda Gereklilik
2. Geniş Anlamda Gereklilik
C. Orantılılık
1. Dar Anlamda Orantılılık
2. Geniş Anlamda Orantılılık

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNİN UNSURLARINDAN ÖNCE DENETLENMESİ GEREKEN HUSUSLAR VE İLKENİN UNSURLARI AÇISINDAN GELİR TEORİLERİ
I. Genel Olarak
II. Vergi Hukukunda Ölçülülük İlkesinin Unsurlarından Önce Denetlenmesi Gereken Hususlar Açısından Gelir Teorileri
A. Gelir Teorileri ile Vergisel Müdahale
1. Mülkiyet Hakkına Müdahale
2. Özel Hayatın Gizliliği Hakkına Müdahale
3. Kişisel Verilerin Korunmasını İsteme Hakkına Müdahale
B. Gelir Teorileri ile Vergisel Müdahaleye Duyulan İhtiyaç
1. Vergi Yükünün Adaletli ve Dengeli Dağılımı İhtiyacı
2. Vergi Güvenliği İhtiyacı
3. Mükellefin Hukukî Dinlenilme Hakkının Korunması İhtiyacı
4. Yumuşak Geçiş İhtiyacı
C. Gelir Teorileri ile Vergisel Müdahalede Özellik Arz Eden Kamu Yararı Amaçları
1. Kamu Giderlerini Karşılama Amacı
2. Kamu Giderlerini Karşılama Amacı Dışındaki Amaçlar
III. Vergi Hukukunda Ölçülülük İlkesinin Unsurları Açısından Gelir Teorileri
A. Elverişlilik Unsuru Açısından Gelir Teorileri
1. Elverişlilik Açısından Ödeme Gücü Bulunan Herkesin Vergi Ödemesindeki Kamu Yararı
a. Verginin Genel Nitelikte Olmasındaki Kamu Yararına Elverişlilik
b. Ödeme Gücünün Vergilendirilmesindeki Kamu Yararına Elverişlilik
(1) Elverişlilik Açısından Ödeme Gücünün Göstergeleri
(2) Elverişlilik Açısından Gelirin Nitelikleri
2. Elverişlilik Açısından Hukuk Güvenliğinin Sağlanmasındaki Kamu Yararı
a. Kanunilik İlkesinin Karşıladığı Gereksinimlerden Hukuki Güvenlik Gereksinimi
b. Hukuksal Yoruma Duyulan İhtiyaç Karşısında Hukuki Güvenlik Gereksinimi
(1) Elverişlilik Açısından Sakıncalı Görülebilecek Yorum Araçları
(2) Elverişlilik Açısından Faydalı Görülebilecek Yorum Araçları
3. Elverişlilik Açısından Konunun Değerlendirilmesi
B. Gereklilik Unsuru Açısından Gelir Teorileri
1. Türk Vergi Sistemi Açısından Gereklilik Unsuru
a. Gelir Unsurlarının Gerekliliği
(1) Ücret Gelirleri
(2) Serbest Meslek Kazancı
(3) Menkul Sermaye İradı
(4) Gayrimenkul Sermaye İradı
(5) Ticari Kazanç
(6) Zirai Kazanç
b. Vergisel Bağışıklıkların Gerekliliği
c. İndirilebilecek Giderlere İlişkin Düzenlemelerin Gerekliliği
2. Vergi Usul Hukuku Açısından Gereklilik Unsuru
a. Değerleme Düzenlemelerinin Gerekliliği
b. Mükellefin Kişisel Verilerinin Korunmasının Gerekliliği
(1) Mükellefin Kişisel Verileri Açısından Vergisel Denetim Yolları
(2) Mükellefin Kişisel Verileri Açısından Belge Düzeni
3. Gereklilik Açısından Konunun Değerlendirilmesi
C. Orantılılık Unsuru Açısından Gelir Teorileri
1. Orantılılık Açısından Gelirin Vergilendirilmesinde Oran Yapısı
a. Artan Oranlı Tarife
(1) Artan Oranlı Tarifenin Görünümleri
(2) Artan Oranlı Tarifenin Ödeme Gücü İle Orantılılığı
b. Düz Oranlı Tarife
(1) Düz Oranlı Tarifenin Görünümleri
(2) Düz Oranlı Tarifenin Ödeme Gücü İle Orantılılığı
2. Orantılılık Açısından Kurumlar Vergisi
a. Orantılılık Açısından Gelirin Çifte Vergilendirilmesine İlişkin Tartışmalar
(1) Kurumlar Vergisinin Ödeme Gücü ile Orantılı Olmadığı Yönündeki Görüşler
(2) Kurumlar Vergisinin Ödeme Gücü ile Orantılı Olduğu Yönündeki Görüşler
b. Orantılılık Açısından Kurumların Ayrımcı Vergilendirilmesine İlişkin Tartışmalar
(1) Kurumlar Vergisinin Ödeme Gücü ile Orantılı Olmadığı Yönündeki Görüşler
(2) Kurumlar Vergisinin Ödeme Gücü ile Orantılı Olduğu Yönündeki Görüşler
3. Orantılılık Açısından Üniter ve Sedüler Yapılar
a. Sedüler Yapının Ödeme Gücü İle Orantılılığı
b. Üniter Yapının Ödeme Gücü İle Orantılılığı
4. Orantılılık Açısından Konunun Değerlendirilmesi