Milletlerarası Özel Hukuk

Prof. Dr. Cemal ŞANLI

Doç. Dr. Emre ESEN

Yrd. Doç. Dr. İnci ATAMAN- FİGANMEŞE

 

İÇİNDEKİLER

 

Dördüncü Baskıya Önsöz

KISALTMA CETVELİ XXV

GİRİŞ 1

 

BİRİNCİ BÖLÜM

MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKUN

GENEL ESASLARI

 

 

I “MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK”

KAVRAMI ve İÇERİĞİ 5

A- GENEL OLARAK 5

B- MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK ALANINI TANZİM

EDEN MADDÎ HUKUK KURALLARI 6

1) Maddî Milletlerarası Özel Hukuk Kuralları 6

2) Doğrudan Uygulanan Kurallar 7

3) Milletlerarası Ticarî Örf-Âdet ve Teamül

(Milletlerarası Ticaret Hukuku - Lex Mercatoria) 12

4) Milletlerarası Sözleşmeler 15

C- MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK İLİŞKİLERİNE

UYGULANACAK MADDÎ HUKUKU GÖSTEREN

KURALLAR 20

1) Genel Olarak 20

2) Milletlerarası Özel Hukukun Hakkaniyet

Anlayışı ve Gözettiği Menfaatler 24

3) Kanunlar İhtilâfı Kurallarının Unsurları:

Bağlama Konusu - Bağlama Noktası 27

a) Genel Olarak 27

b) Milletlerarası Özel Hukuk Alanında

Kullanılan Başlıca Bağlama Noktaları 29

(i) Vatandaşlık (Nationality) 29

(ii) İkametgâh (Yerleşim Yeri – Domicile/

Residence) 32

(iii)Mutad Mesken (Habitual Residence) 34

(iv) Sair Bağlama Noktaları 41

c) Bağlama Noktalarının Vasıflandırılması 43

d) Bağlama Noktalarının Değiştirilmesinden

Kaynaklanan Meseleler: Statü Değişikliği

(Conflit Mobile) 45

II METODOLOJİK OLARAK KANUNLAR İHTİLÂFI

KURALLARININ İŞLEYİŞİ ve BU İŞLEYİŞ ESNASINDA

ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR 48

A- VASIFLANDIRMA (CLASSIFICATION) 48

B- ATIF (RENVOI) 51

C- YABANCI HUKUKUN TATBİKİ 59

D- KAMU DÜZENİ (PUBLIC POLICY) 72

E- ÖNSORUN (PRELIMINARY QUESTION) 90

 

 

İKİNCİ BÖLÜM

KANUNLAR İHTİLÂFI KURALLARI

 

 

I GENEL KANUNLAR İHTİLÂFI KURALLARI 99

A- HUKUKÎ İŞLEMLERİN ŞEKLİ 99

1) Genel Olarak 99

2) Hukukî İşlemlerin Şekline İlişkin Genel Kanunlar

İhtilâfı Kuralı 99

3) Hukukî İşlemlerin Şekline İlişkin Özel Kanunlar

İhtilâfı Kuralları 100

B- ZAMANAŞIMI 101

II ÖZEL KANUNLAR İHTİLÂFI KURALLARI 106

A- ŞAHSIN HUKUKUNA İLİŞKİN KANUNLAR

İHTİLÂFI KURALLARI 106

1) Ehliyet 106

a) Gerçek Kişiler 107

(i) Kural 107

(ii) Kuralın Uygulanma Alanı 107

(aa) Hak Ehliyeti 107

(bb) Fiil Ehliyeti 109

(iii)İşlem Güvenliği Prensibi 111

(iv) Statü Değişikliklerinin Etkisi 112

b) Tüzel Kişiler 113

2) Gerçek Kişilerin Ad ve Soyadları 116

3) Cinsiyet Değişikliği 118

B- AİLE HUKUKUNA İLİŞKİN KANUNLAR

İHTİLÂFI KURALLARI 119

1) Nişanlanma 119

a) Genel Olarak 119

b) Nişanlanma Ehliyeti ve Şartları 119

c) Nişanlanmanın Şekli 120

d) Nişanlanmanın Hüküm ve Sonuçları 120

2) Evlenme 121

a) Genel Olarak 121

b) Evlenme Ehliyeti ve Şartları 122

c) Evlenmenin Şekli 125

d) Evliliğin Hüküm ve Sonuçları 127

e) Evlilik Mal Rejimleri 128

3) Boşanma 130

4) Soybağı (Nesep) 134

a) Genel Olarak 134

b) Soybağının Kurulması Bakımından

Yetkili Hukuk 136

(i) Soybağının Kurulmasına İlişkin

MÖHUK Düzenlemesi 136

(aa) Kural 136

(bb) Kuralın Özellikleri 137

(cc) Kuralın Uygulanma Alanı 140

(ii) Soybağının Kurulmasına İlişkin

Milletlerarası Sözleşmeler 142

(aa) Evlilik Dışında Doğan Çocukların

Tanınmalarını Kabule Yetkili

Makamların Yetkilerinin

Genişletilmesi Hakkında Kişi Halleri

Komisyonu (CIEC) Sözleşmesi 142

(bb) Evlilik Dışı Çocukların Ana Bakımından

Soybağının Tesisi Hakkında Kişi Halleri

Komisyonu (CIEC) Sözleşmesi 143

(cc) Evlenme ile Nesep Düzeltilmesi

Hakkında Kişi Halleri Komisyonu

(CIEC) Sözleşmesi 144

c) Soybağının İptali Bakımından Yetkili Hukuk 146

d) Soybağının Hükümlerine Uygulanacak Hukuk 147

(i) Soybağının Hükümlerine İlişkin

MÖHUK Düzenlemesi 147

(aa) Kural 147

(bb) Kuralın Uygulanma Alanı 148

(ii) Soybağının Hükümlerine İlişkin

Milletlerarası Sözleşmeler 149

(aa) Genel Olarak 149

(bb) Küçüklerin Korunması Konusunda

Makamların Yetkisine ve Uygulanacak

Kanuna Dair La Haye Sözleşmesi 150

(cc) Uluslararası Çocuk Kaçırmalarının

Hukukî Veçhelerine Dair La Haye

Sözleşmesi 154

(dd) Çocuklarla Kişisel İlişki Kurulmasına

Dair Avrupa Sözleşmesi 162

e) Evlât Edinme 166

(i) Genel Olarak 166

(ii) Evlât Edinme Konusundaki MÖHUK

Düzenlemesi 168

(aa) Genel Olarak 168

(bb) Evlât Edinme Ehliyet ve Şartlarına

Uygulanacak Hukuk 169

(cc) Eşlerin Rızasının Tâbi Olacağı

Hukuk 173

(dd) Evlât Edinmenin Hükümlerine

Uygulanacak Hukuk 174

(ee) Evlât Edinmenin Şekline Uygulanacak

Hukuk 176

(iii)Çocukların Korunması ve Ülkelerarası

Evlât Edinme Konusunda İşbirliğine

Dair La Haye Sözleşmesi 176

5) Nafaka 178

a) Genel Olarak 178

b) Milletlerarası Nafaka İlişkilerine Dair

Hukukî Düzenlemeler 180

(i) Genel Olarak 180

(ii) Nafakaya İlişkin MÖHUK Hükümleri 183

(iii) Nafakaya Uygulanacak Hukuka İlişkin

Milletlerarası Sözleşmeler 186

(aa) Çocuklara Karşı Nafaka Mükellefiyetine

Uygulanacak Kanuna Dair 1956

Tarihli La Haye Sözleşmesi 186

(bb) Nafaka Yükümlülüğüne Uygulanacak

Kanuna Dair 1973 Tarihli La Haye

Sözleşmesi 189

(1) Genel Olarak 189

(2) Sözleşmenin Uygulama Alanı 191

(3) Sözleşme Uyarınca Nafaka Talebi

Hakkında Uygulanacak Hukuk 192

(aaa)Genel Olarak 192

(bbb) Nafaka İhtilâfının Tarafları

ile Türkiye Arasında Yakın

İrtibat Bulunması Hâlinde

Tatbik Edilecek Hukuk 192

(ccc) Aile Hukukundan

Kaynaklanan -Yoksulluk

Nafakası Hariç- Tüm Nafaka

Talepleri Hakkında

Uygulanacak Hukuk 193

(ddd)Yoksulluk Nafakası Hakkında

Uygulanacak Hukuk 196

(eee) Kamu Düzenine Aykırılık 197

(cc) Nafaka Alacaklarının Yabancı

Memleketlerde Tahsili ile İlgili 1956

Tarihli Birleşmiş Milletler (New York)

Sözleşmesi 197

C- MİRAS HUKUKUNA İLİŞKİN KANUNLAR

İHTİLÂFI KURALLARI 202

1) Genel Olarak 202

2) Miras İlişkilerine Uygulanacak Hukuku Gösteren

Genel Kural 204

3) Miras İlişkilerine Uygulanacak Hukuku Gösteren

Genel Kuralın Uygulama Alanı 207

4) Miras İlişkilerine Uygulanacak Hukuku

Gösteren Genel Kuralın İstisnaları 209

a) Genel Olarak 209

b) Mirasın Açılması Sebepleri –

İktisabı – Taksimi 210

(i) Genel Olarak 210

(ii) Mirasın Açılması Sebepleri 211

(iii) Mirasın İktisabı 212

(iv) Mirasın Taksimi 215

c) Türkiye’de Bulunan Mirasçısız Tereke 216

5) Ölüme Bağlı Tasarruflarda Ehliyet ve Şekil 217

a) Genel Olarak 217

b) Ölüme Bağlı Tasarruflarda Ehliyet 218

c) Ölüme Bağlı Tasarruflarda Şekil 218

D- EŞYA HUKUKUNA İLİŞKİN KANUNLAR

İHTİLÂFI KURALLARI 223

1) Menkul ve Gayrimenkul Mallar Üzerindeki

Aynî Haklara Uygulanacak Hukuk 223

a) Genel Olarak 223

b) Eşyanın Bulunduğu Yer Hukuku Prensibi

(Lex Rei Sitae) 224

c) Yer Değişikliği Halinde Henüz Kazanılmamış

Aynî Haklara Tatbik Edilecek Hukuk 225

d) Taşınmakta Olan Menkuller Hakkında

Uygulanacak Hukuk 226

e) Mülkiyeti Saklı Tutma Sözleşmesine

Uygulanacak Hukuk 226

2) Taşıma Araçları Üzerindek